Het vertrek van Eva Jinek naar RTL bracht vier jaar geleden de talkshow Op1 voort, haar terugkeer naar de publieke omroep maakt er nu indirect een einde aan. Als gevolg van haar transfer naar AVRO-TROS kondigde de NPO deze donderdag een grondige herziening van het aanbod aan praatprogramma’s aan. Die kent, voorlopig, drie grote verliezers: WNL, Omroep Max en EO. Hun Op1 is kind van de rekening.
Zo verandert er veel, komend najaar, met als beoogd resultaat een overzichtelijker aanbod. Jinek krijgt, als verwacht, in de vooravond een talkshow op NPO1. Vier dagen in de week gaat ze „een nieuw actueel praatprogramma dat draait om nieuws, cultuur en wat er leeft in het land” maken, zo meldt de publieke omroep in een persbericht. Over de presentatie van de vrijdag is nog niets bekend gemaakt.
Het betekent dat de redactie van BNNVARA-talkshow Khalid & Sophie, de huidige vroege talksshow op NPO1, een format mag optuigen dat in de plaats van Op1 moet komen in de late avond. De NPO bevestigde dit nieuws donderdag, nadat het einde van Op1 tot ergernis van Directeur Video Remco van Leen woensdag al was uitgelekt via het Algemeen Dagblad. De bedoeling is dat BNNVARA „een geheel nieuw journalistiek programma” gaat ontwikkelen voor de late avond – van maandag tot en met donderdag.
Lees ook
Op1: een ruk naar ‘vrolijk rechts’ op de late avond van de NPO
Na een experiment met verschillende omroepen die samen beurtelings een talkshow verzorgden, grijpt de NPO nu terug op de herkenbaarheid van een beperkt aantal boegbeelden. En net als voorheen komt de directie daarbij uit bij BNNVARA. Afgelopen twee decennia domineerde de links-progressieve omroep de late avond met Pauw & Witteman (2006-2014) en daarna Pauw (tot 2020). Saillant is dat BNNVARA zich afgelopen zomer juist terugtrok uit Op1.
Meer over rechts
Op1 is het geesteskind van de afgelopen zomer vertrokken Directeur Video Frans Klein. Hij stond voor een lastige opgave toen Jinek in het najaar van 2019 aankondigde naar RTL te vertrekken om een late-night talkshow te presenteren, terwijl Jeroen Pauw niet langer een dagelijkse talkshow wilde presenteren. In talkshowtalent was niet ruim voorzien, waardoor een samengesteld format werd bedacht. Ook kleinere omroepen kregen daarbij een kans zich te profileren met een avond per week. De EO wilde, in de woorden van EO-hoofdredacteur Bertus Tichelaar „meer Barneveld” op de buis, terwijl WNL-baas Huisjes tevreden constateerde dat het „eindelijk wat meer over rechts” zou gaan.
Op1 heeft met zijn wisselende presentatorenduo’s – 24 verschillende gezichten in bijna vier jaar – van meet af aan moeite een herkenbaar, eigen geluid neer te zetten. Het programma maakte in Hilversum de weg vrij voor niet-journalistieke presentatoren bij een serieuze talkshow. Er waren doorgewinterde journalisten bij als Tijs van den Brink (EO), NRC-journalist Hugo Logtenberg (BNNVARA) en de later aangeschoven Sven Kockelmann (KRO-NCRV), maar ook presentatoren als entertainer Paul de Leeuw (BNNVARA) en de jonge opiniemaker Talitha Muusse (KRO-NCRV). De laatste twee presenteerden overigens maar enkele weken.
Toch vielen de kijkcijfers in het begin niet tegen, met name door de coronacrisis die mensen aan de buis gekluisterd hield. Vanwege de vele politici en wetenschappers van het Outbreak Managament Team die daar beleid kwamen toelichten, werd de show al gauw een geslaagd format op basis van de kijkcijfers. Jinek had bij RTL het nakijken. Maar na deze ‘coronabump’ was Op1 toch vooral afhankelijk van politieke hoogtijdagen en dwingende actualiteit.
Vertrek BNNVARA
Het programma bleek ook intern gebukt te gaan onder een strijd over zeggenschap. De talkshow bestaat uit een deels vaste redactie van producent TVBV, aangevuld met roulerende redacteuren en een zogeheten samensteller die verbonden zijn aan de omroepen. Deze samenstellers bepalen de inhoud uiteindelijk, wat tot conflicten heeft geleid. Afgelopen voorjaar ontstond er frictie over deze werkwijze tussen WNL-baas Bert Huisjes en eindredacteur Rachel Franse (ingehuurd door TVBV), die niet langer voor Op1 wilde werken.
BNNVARA greep deze kwestie aan om een aantal wensen door te drukken, zoals het terugtreden van Huisjes. Toen dit op niets uit liep, trok de omroep zich terug. WNL, EO en Omroep Max bleven over, het einde van de talkshow werd toen al voorspeld. „Het ligt op de weg van de NPO om hier een einde aan te maken”, zei voormalig BNNVARA-programmadirecteur Gert-Jan Hox in NRC.
Lees ook
Vrouwen bij Op1: minder vaak uitgenodigd, vaker onderbroken en jonger dan de mannen
Toch leek met de terugkeer van eindredacteur Herman Meijer, die een staat van dienst heeft die nog teruggrijpt op Pauw & Witteman, de geplaagde talkshow een impuls te krijgen. Hij was betrokken bij het eerste jaar van Op1, en begeleidde de rijping in het tweede jaar van de NPO1-talkshow Khalid & Sophie. Hoe zijn toekomst te bezien is in het licht van de aangekondigde veranderingen, is onbekend: hij reageert niet op verzoek om te praten.
Als belangrijkste talkshow van de publieke omroep was Op1 veelvuldig in opspraak. Dan weer te populistisch, dan weer te links, te rechts, dan weer te gemakzuchtig of onkritisch. Maar er was ook altijd bereidheid te reflecteren op de werkwijze.
Toonbeeld daarvan is Tijs van den Brink. Hij stelde deze woensdag vast in een tweedelige zelfanalyse in Dit is de kwestie (EO) dat hij overheidskritische perspectieven in de coronatijd te weinig aan bod liet komen. Viroloog Ab Osterhaus was tientallen keren te gast, wat de talkshow de bijnaam ‘Ab1’ bracht. Critici van het overheidsbeleid moesten het doen met sporadische optredens. Ook Jort Kelder kwam tot die conclusie in zijn gesprek met Van den Brink. Kelder zwengelde in Nederland al in de eerste lockdown de discussie aan over proportionaliteit van maatregelen, onder andere aan tafel bij Op1. Hij werd later zelf Op1-presentator namens WNL. Dat was op zichzelf tekenend voor Op1: je kon zomaar eens presentator worden.
Leeslijst
