Zelf je stuntrace bouwen of figureren in een maffiasoap: hoe misdaadsimulator GTA 5 al tien jaar de toon zet

Posted on November 30, 2023 by admin

De zon is al lang en breed weggezakt, de nabijgelegen winkels zijn dicht, en de volgende dag is een gewone werkdag. Toch staan honderden gamers op 17 september 2013 in de rij, vanaf de straat tot aan de deuren van een Brabants filiaal van elektronicaconcern Media Markt. Ze wachten tot de deuren opengaan: ze wachten op de game Grand Theft Auto 5 . Die avond nog zullen ze in virtuele auto’s stappen, de digitale wapens erbij pakken, en met plezier misdaden plegen in San Andreas, een scherp satirische persiflage op de stad Los Angeles.

Een uitgestrekte wereld vol vrijheden: dat was de belofte die maker Rockstar met de eerste Grand Theft Auto (1997) deed aan de gamer. Maar die game was nog tweedimensionaal, plat, en voelde daarom als begrenst. Met deel drie, dat volledig driedimensionaal was, loste Rockstar in 2001 de belofte voor het eerst écht in. Of je nu graag over (virtuele) voetgangers heenreed of je juist helemaal deelgenoot wilde voelen van een diep maffiaverhaal – de gamer vroeg, GTA draaide. Sindsdien is elke nieuwe game in de serie een Gebeurtenis met een hoofdletter G, waar gamers jaren naar uitkijken. GTA’s filosofie van ultieme spelersvrijheid blijft leidend binnen de game-industrie.

Evergreen

En dus staat GTA 5 tien jaar later nog steeds elk jaar in de lijsten met bestverkochte games; het spel is inmiddels 195 miljoen keer verkocht en zou de op twee na bestverkochte game allertijden zijn. Ongehoord, want verkoopcijfers van games kalven doorgaans snel af. Maar de misdaadsimulator is een evergreen geworden – een droom die zoveel makers in de hitgevoelige gameindustrie najagen. Zelden slagen ze erin om de fantasie en de interesse van gamers zo lang zo intens te blijven prikkelen. Daarom dat het nieuwe Grand Theft Auto 6, dat halverwege november werd aangekondigd, zo lang op zich laat wachten: Rockstar kan het zich financieel permitteren om de game tot in de puntjes te perfectioneren.

Rockstar pionierde het achterliggende ‘servicemodel’ niet, maar wist het wel te perfectioneren: door regelmatig kleine brokjes game toe te voegen, hebben liefhebbers altijd een reden om terug te komen. Dat het lastig is om de balans daarbij goed te houden, blijkt wel uit het gigantische kerkhof aan servicegames van de afgelopen tien jaar. Hoe kan het dan dat het Rockstar wel lukt?

„Rockstar heeft natuurlijk een enorme fanbase”, zegt Jan Caspers, een populaire YouTuber die onder de naam Yarasky nu zo’n acht jaar video’s over GTA 5 online plaatst. Die kopen alles dat de naam GTA heeft, bedoelt hij. „Echt niet normaal. En ze brengen zoveel gratis updates uit. Ze voegden honderden nieuwe auto’s toe.”

GTA 5 klikte voor Casper niet zo, aan het begin. „Je speelt het verhaal in enkele tientallen uren uit, en dan is het afgelopen. Ook de races waren toen nog standaarddingen van Rockstar zelf: je deed gewoon een rondje of legde een parcours af. En toen kregen we ineens de mogelijkheid om zelf races te bouwen. Dat veranderde letterlijk álles.”

Creatief zijn, zelf dingen bouwen. Sinds het technisch steeds gemakkelijker is om dat mogelijk te maken in games, voegen steeds meer gamemakers de optie toe. Gamers slaan er massaal op aan. De mogelijkheid om jezelf op zo’n verregaande manier te uiten in een spel waar je van houdt, om die creatieve uitspattingen te delen, blijkt onweerstaanbaar.

Spelers bouwen een eindeloze hoevelheid eigen versies van de game.

„Rockstar blijft maar nieuwe voorwerpen toevoegen [voor de bouwmodus]”, zegt Caspers, zichtbaar enthousiast. „Het is al helemaal bizar nu dat je stuntraces kan bouwen, waarbij je de raarste dingen met je auto kan, zoals tegen de muur rijden. Zeker als je samen speelt gaat het eigenlijk nooit vervelen om al die races van andere gamers te spelen. Soms race je tegen elkaar, soms bedenkt iemand een track waarop je met meerdere mensen moet samenwerken. Al die tijd zitten we met z’n allen te schreeuwen en te lachen.” Het zijn verreweg zijn meest populaire video’s.

Volgens Caspers zijn het naast de updates deze creativiteit en sociale factor die het verschil maken. Dat blijft niet beperkt tot het racen alleen. De fictieve stad uit GTA biedt veel vrijheid om van alles te doen. Wie nog meer wil, downloadt onofficiële maar gedoogde toevoegingen van andere fans.

Regels van de server

„Ik begon met GTA omdat ik zag hoe populair de rollenspelstreams waren”, mailt de Canadese actrice Ash Ignis. Ze streamde vorig jaar haar GTA-sessies live naar duizenden kijkers op de gamevideosite Twitch. Ze gebruikt daar de naam ArcaneFayth. Ze was wel bekend met rollenspellen, waarin je samen met anderen eigen personages bedenkt en uitdiept. „Maar de combinatie van rollenspel, de bestaande game-aspecten van GTA en de regels waar je je aan moet houden als je op zo’n server speelt, daar moest ik heel erg aan wennen.”

GTA 5 is dus niet gebouwd als rollenspel: het is de bedoeling dat je lekker rondwandelt, racet en schiet, maar het uitwerken van een personage of verhaallijn kan niet echt. Okee, dachten sommige gamers: dan programmeren we die mogelijkheden er wel zelf in. Geïnteresseerden kunnen een eigen versie van de game downloaden en samen met deze toevoegingen installeren op een sterke computer (de server) en online openstellen.

Rockstar gedoogt het: de servers zijn nu eenmaal populair. Het aanbod varieert, van toevoegingen zoals zichtbaar roken en drinken tot politiesimulaties tot opties om zelf in een winkel te werken of een huis te kopen. De precieze insteek wisselt per server: sommigen leggen de nadruk op spannende maffia-verhaallijnen, andere servers vinden het belangrijker dat er een levende stad gesimuleerd wordt, waar spelers elke avond simpele taxichauffeurs en winkelbedienden spelen en er een uitgekiende interne economie is.

Ash Ignis besloot zich te voegen bij de grootste en bekendste server, NoPixel, omdat een aantal andere acteurs en streamers dat tijdens de pandemie ook gingen doen, vertelt ze. „Het was eerlijk gezegd nogal intimiderend. De wereld van NoPixel heeft z’n eigen verhaallijnen en alle spelers doen mee om die uit te werken. Zelf maakte ik er een grap van dat mijn personage altijd gekidnapt werd door criminelen.”

Deelnemers aan NoPixel streamen dagelijks hun individuele verhalen naar videoplatformen, als een soort soapserie. Vaak hebben ze een element van het absurde: één van de meest geliefde verhaallijnen op NoPixel draaide om een schildpad. Tijdens een overval werd de schildpad van een mafioso vermoord. De woedende man nam wraak. Resultaat: een zeer chaotische maffiaoorlog die zich uitstrekte over vele streamkanalen, waarvan de highlights uiteindelijk werden samengevat op YouTube.

Voor Ignis werd het vrij snel teveel. Ze streamde slechts parttime. „Dan is het lastig om jezelf deel te maken van grote verhaallijnen”, schrijft ze. „Het kan maanden tot jaren duren om relaties op te bouwen tussen jouw personage en die van andere deelnemers. Het lijkt eigenlijk wel een beetje op de realiteit, je moet netwerken, een reputatie opbouwen.” Maar ze begrijpt goed waarom zoveel fanatieke gameliefhebbers naar deze GTA-uitzendingen blijven kijken. „Het is als een serie met helden en vijanden, alleen dan vanuit heel veel perspectieven, bedacht door fans van de game. Als jouw favoriete personage een bank overvalt, kan je ook meekijken met de politie-agenten die hem proberen op te pakken. Mensen leven heel erg mee.”

Hoe Feyenoord in 14 minuten en 44 seconden een miraculeuze comeback maakte bij Manchester City

admin
November 27, 2024
0

Manchester City-coach Pep Guardiola zit met zijn armen over elkaar in de dug-out. Blik op het veld, tegelijkertijd druk in gesprek met assistent Juanma Lillo. Hij oogt ontspannen, met eindelijk weer zicht op een zege na vijf nederlagen op rij. City leidt in het eigen Etihad Stadium met 3-0 tegen Feyenoord in de Champions League. De 74ste minuut loopt, als de spanning ver te zoeken is. City hoeft niet meer, waar Feyenoord de indruk maakt de schade te willen beperken.

Guardiola heeft drie van zijn belangrijke spelers zes minuten eerder gewisseld – Phil Foden, Nathan Aké en Ilkay Gündogan. Ongetwijfeld om ze rust te geven met het oog op de clash tegen Liverpool FC, komende zondag op Anfield. En waarschijnlijk om het risico op het wegvallen van spelers te verminderen, dit seizoen heeft City te maken met veel blessures.

City was jarenlang de norm, met bijna perfect uitgevoerd voetbal, onder regie van Kevin De Bruyne en Bernardo Silva in combinatie met spits Erling Haaland. Vier keer op rij landskampioen, winnaar van de Champions League in 2023. Maar dit seizoen is anders. De ploeg is in fases kwetsbaar. In de Premier League heeft City al acht punten achterstand op Liverpool, gecoacht door Arne Slot. Zaterdag werd thuis nog met 4-0 verloren van Tottenham Hotspur.

Gebutst vertrouwen

De ontmoeting met Feyenoord lijkt voor City de ideale wedstrijd om het gebutste vertrouwen terug te winnen. Volgens dat scenario voltrekt City-Feyenoord zich lang, dinsdagavond in het oostelijk deel van Manchester. City combineert soepel, drukt Feyenoord ver naar achteren, doelman Timon Wellenreuther redt een paar keer knap.

Feyenoord krijgt gaandeweg wel meer controle. Het heeft langer balbezit, creëert een kansje via aanvaller Igor Paixão. Maar City blijft gevaarlijk en kort voor rust valt de goal die niet kan uitblijven: Quinten Timber raakt Haaland onhandig en de Noor benut zelf de strafschop (1-0). Na de pauze loopt City uit door een schot van Gündogan en opnieuw Haaland, via een fraaie, razendsnelle aanval. 3-0 na 53 minuten.

Manchester City-spits **Erling Haaland** (in het midden) viert zijn 3-0 met Phil Foden en Matheus Nunes.

De wedstrijd zit dan op slot. Ogenschijnlijk, want de wissels die rond de zeventigste minuut plaatsvinden zullen van groot belang zijn. En niet alleen die bij City.

Bij Feyenoord komt de talentvolle centrumverdediger Thomas Beelen voor linksback Gijs Smal, die het lastig heeft. Hancko, een van de pijlers van de ploeg, verhuist van de as naar de linkerflank. Rechtsback Bart Nieuwkoop wordt vervangen door Jordan Lotomba, die terug is na een blessure. Ook beoogde basisspits Santiago Giménez maakt zijn rentree na een hamstringkwetsuur, hij valt in voor Julián Carranza.

Deze omzettingen van coach Brian Priske zorgen ervoor dat Feyenoord – met de power van linksback Hancko en rechtsback Lotomba – meer dynamiek heeft op de flanken. En in de spits zorgt Giménez voor meer diepgang dan de vrij statische Julián Carranza.

Giménez is nog maar net in het veld, als hij meteen een bal in de diepte vraagt. Dat Feyenoord met drie goals achter staat, is niet aan Giménez af te lezen. Hij maakt een gretige indruk.

Woede en irritatie

De Mexicaan sprint in de 74ste minuut weg, als Hancko vanaf links achterin een lange bal naar voren geeft. City neemt simpel over, lijkt te controleren. Verdediger Josko Gvardiol krijgt de bal in de as. Hij wordt, en dat is cruciaal, meteen onder druk gezet door Giménez. Daardoor speelt Gvardiol een moeilijke, hoge bal terug op doelman Ederson.

Hadj Moussa, een 22-jarige talentvolle Algerijns-Franse rechtsbuiten, ziet dat het fout gaat bij City. Hij sprint meteen achter de bal aan, neemt die perfect aan, direct mee in de loop, omspeelt de uitkomende keeper Ederson en mikt vanuit een lastige, krappe hoek zonder te kijken binnen: 3-1, klokslag 74 minuten.

Feyenoord-aanvaller **Hadj Moussa** is op weg naar de 3-1.

Woede, irritatie, zorgen – het is allemaal zichtbaar bij Guardiola. Secondenlang kijkt hij naar de grond, terwijl hij zijn handen boven op zijn hoofd houdt.

Feyenoord speelt met meer durf en overtuiging, jaagt op City. Onderlinge duels worden gewonnen, waar City aarzelt, broos als het vertrouwen is. Feyenoord bouwt geduldig op, probeert met korte passes de tegenstander te lokken, zo ruimtes te creëren en de creatieve pingelaar Moussa in stelling te brengen.

In de 81ste minuut komt hij aan de bal, rechts voorin, loopt zich dan vast. Ook dat is Moussa. Maar Feyenoord blijft hoge pressie uitoefenen. Weer geeft Gvardiol een moeilijke pass, Timber en zijn kompaan Hwang In-beom duiken erop, nemen over.

Het spel wordt verplaatst naar links, naar Paixão. Die slingert de bal naar de tweede paal, waar Lotomba opduikt. Die trekt de bal terug en gaat wonderlijk via de paal en het linkerbeen van Ederson richting de borst van de inlopende Giménez: 3-2 na 81 minuten en 12 seconden.

Guardiola klapt een paar keer, lijkt zijn defensie wakker te willen schudden. Spanning – of is het angst? – is te zien in zijn ogen.

Invaller **Santiago Gimenez** nadat hij de 3-2 heeft gemaakt.

Loeren op uitbraak

Feyenoord voetbalt zonder vrees. Lotomba ontdoet zich enkele keren soepel van Haaland, een beer van een aanvaller. Er is nog even tijd voor Feyenoord, in een wedstrijd die allang als verloren beschouwd werd.

Na 88 minuten en 30 seconden begint het met de onderschepping van Hwang, als twee City-spelers elkaar in de weg lopen bij de middenlijn. Feyenoord-spelers loeren meteen op een uitbraak – waar liggen de ruimtes?

Er lijkt dan nog weinig aan de hand voor City, zoals eigenlijk de hele avond. Hwang kopt naar invaller Ramiz Zerrouki, die passt naar Moussa, die nog op eigen helft staat, zeker tien meter voor de middenlijn.

Voorin is Paixão dan aan het zwerven. De Braziliaanse linksbuiten duikt opeens diep in de rechterzone op. Daar ligt ruimte omdat Moussa zijn directe tegenstander – linksback Gvardiol – heeft weggelokt. Moussa ziet de loopactie van Paixão, geeft een splijtende bal tussen Gvardiol en Jack Grealish door.

De defensieve organisatie bij City is ontluisterend, zoveel ruimte krijgt Paixão. Noodgedwongen komt Ederson ver uit zijn doel om de aanvaller af te stoppen, meters buiten zijn strafschopgebied. Maar Paixão is hem net voor, springt iets hoger, kopt de bal vooruit, neemt hem mee, is de keeper kwijt, maar staat in een moeilijke hoek schuin rechts voor de goal.

Paixão heeft even tijd, kijkt, en doet wat je bijna niet ziet aankomen. Hij geeft een puike voorzet op de onvermoeibare, opstomende linksback Hancko. Die kopt in een leeg doel, langs de laatste overgebleven verdediger Rico Lewis. 88 minuten en 44 seconden en het staat 3-3.

Feyenoord-verdediger **Hancko** kopt kort voor tijd de 3-3 binnen.

In zijn enthousiasme valt Hancko even als hij naar het uitvak rent met 4.000 Feyenoord-fans. Het vak ernaast houden City-fans handen voor hun mond of ogen. De ontgoocheling compleet. Guardiola plukt even aan zijn neus, drinkt wat water.

Verbijstering is te zien bij Haaland – bij wie niet eigenlijk. Maar het zit zo dicht bij elkaar. Twee minuten later schiet Grealish via het been van Zerrouki nog op de paal – net niet de 4-3 dus.

Invaller De Bruyne staat druk te wijzen, met 94 minuten en 30 seconden op de klok. Dáár moet je lopen, zegt hij tegen een ploeggenoot, in een poging een opening te vinden in de Feyenoord-defensie. Maar verdediger Gernot Trauner poeiert de bal richting de tribune voor Haaland eraan kan komen.

Guardiola dirigeert zijn spelers in de laatste seconden met wilde armgebaren naar voren. En geeft dan, als na 96 minuten is afgefloten, vierde official Marcel Birsan met een zuinig lachje, waarin ongeloof verscholen zit, als eerste een hand.

Wat vindt NRC | Slachtoffers van verkrachting hoeven zich niet te schamen

admin
November 27, 2024
0

Het slachtoffer van verkrachting kreeg de afgelopen maanden niet alleen een gezicht, maar zei ook luid en duidelijk dat ze wilde dat „de schaamte van kamp wisselt”. Niet zij, Gisèle Pelicot, hoeft zich immers te verbergen. Degenen die zich moeten schamen, zijn volgens haar degenen die ervan worden verdacht dat ze haar, terwijl ze gedrogeerd en dus buiten bewustzijn was, verkrachtten. Onder wie haar ex-man Dominique, die schuld bekent en tegen wie eerder deze week twintig jaar celstraf is geëist.

Met haar optreden, in de volle openbaarheid, en vooral haar weigering het slachtofferschap op zich te nemen, heeft Pelicot het denken over seksueel geweld, over verkrachting binnen een relatie, en over consent – wederzijdse instemming bij seks – een enorme dienst bewezen. Ongeacht wat de Franse rechter zal oordelen, en niet alleen in Frankrijk, waar duizenden vrouwen de afgelopen maanden de straat op gingen om Pelicot te steunen.

Het zou daarom jammer zijn als na deze geruchtmakende rechtszaak alleen overblijft dat deze zo geruchtmakend is vanwege het grote aantal verdachten, het door Pelicots ex-man gefilmde bewijs van de vijftig mannen die op zijn uitnodiging zijn vrouw verkrachtten, en de wereldwijde aandacht.

Column | Mooie, kleine film

admin
November 27, 2024
0

Het bioscoopzaaltje was nog bijna leeg toen ik mijn plaats op de achterste rij zocht. Er bleek al een vrouw te zitten, maar die maakte meteen ruimte door een stoel even verderop te kiezen. Terwijl we zaten te wachten, ontstond tussen ons een gesprekje dat je in de bioscoop vrij zelden met vreemden hebt.

Ze leek me een vrouw van achterin de zestig en ze maakte een rustige, vriendelijke indruk. Ze sprak met een zachte g en bleek dan ook afkomstig uit het zuiden des lands. Daar woonde ze nog altijd, maar elk jaar vertoefde ze één volle week in Amsterdam om er dagelijks het documentairefestival IDFA te volgen.

Dat deed ze nu al twintig jaar. Ze betrok een appartement in het centrum en bezocht zoveel mogelijk voorstellingen, soms wel drie per dag. Altijd alléén, vroeg ik me af, maar die impertinente vraag hield ik maar voor me. Tussendoor pikte ze dan ook nog een ‘gewoon bioscoopje’ mee, zoals die middag, omdat ze de Iraanse speelfilm My Favourite Cake graag wilde zien na alle enthousiaste recensies die ze erover gelezen had.

Kortom, een filmliefhebber.

Welk soort speelfilms ze het liefst zag? „Geen Amerikaanse films meer”, zei ze, „vooral die blockbusters ben ik helemaal zat. Ik houd van mooie, kleine films.” Ik vroeg haar naar haar favoriete film, want zeg mij van welk boek of welke film u het meest houdt en ik zeg u wie u bent, of beter: wie ik dénk dat u bent. Ze wist het meteen: Kes van Ken Loach, de Britse filmregisseur, bekend om zijn sociaal-realistische stijl. „Ik houd erg van zijn films, zei ze. „En uw favoriete film?” „A Woman Under The Influence”, antwoordde ik zonder aarzeling, „een film over een overspannen vrouw die niet begrepen wordt door de mensen in haar omgeving.” Ja, John Cassavetes”, zei ze, „met Gena Rowlands.”

Kortom, filmliefhebbers onder elkaar, al moet ik bekennen dat ik later thuis even moest opzoeken waar Kes, een film uit 1969, ook weer over ging: een eenzaam arbeidersjongetje dat uit zijn ellende probeert te ontsnappen door een jonge torenvalk te trainen.

Toen moesten we zwijgen want ‘onze’ film begon, althans de lastige, inleidende beschietingen via reclame en trailers van films die je goddank nooit hoeft te zien. Een betere antireclame dan de trailer bestaat er niet.

My Favourite Cake is een Iraanse speelfilm, gemaakt door het regisseurskoppel Maryam Moghadam en Behtash Sanaeeha, dat moedig de strijd met de censuur aanbond. De film is in Iran verboden, vervolging van de makers dreigt wegens propaganda tegen het regime en het overtreden van islamitische regels.

Hun film gaat over een eenzame 70-jarige vrouw die de liefde hoopt te vinden bij een bejaarde taxichauffeur. Zij is al op haar dertigste weduwe geworden, hij is door zijn vrouw ingewisseld voor een rijker exemplaar. Het lijkt tussen hen even te lukken. Lijkt. Een ontroerende film met schitterend spel van de hoofdrolspelers. „De film gaat over het leven, maar evenzeer over vergankelijkheid”, zei Moghadem in NRC tegen Dana Linssen. „Het is een aansporing om nu te leven en daar niet mee te wachten tot het hiernamaals.”

We stonden op, de vrouw en ik. „Een mooie, kleine film”, zeiden we tegen elkaar. Bij de uitgang namen we beleefd afscheid, want het leven is doorgaans geen speelfilm.