Wat de gijzelaars van Hamas moesten doorstaan: ‘Het ergst was de psychische druk’

Ongeveer een derde van de gijzelaars die Hamas op 7 oktober meenam uit Zuid-Israël naar de Gazastrook is vrijgelaten in ruil voor Palestijnse gevangenen. Stukje bij beetje komt de laatste dagen naar buiten hoe ze tijdens hun gevangenschap zijn behandeld, al houdt de overheid de ex-gijzelaars vooralsnog zoveel mogelijk uit de buurt van de media. Sommigen verblijven ook nog ter observatie in het ziekenhuis.

Een deel van de Israëlische gijzelaars heeft tijdens de gevangenschap in de Gazastrook flink gewicht verloren door een karig dieet, zo bleek na hun vrijlating. Anderen, vooral ouderen, verzwakten doordat ze verstoken bleven van medicijnen. En weer anderen leden chronisch slaapgebrek bij gebrek aan bedden, lakens en dekens.

Maar het ergste voor de meesten was ongetwijfeld de immense psychische druk waaronder ze de afgelopen weken in gevangenschap leefden. Allen verkeerden voortdurend in tergende onzekerheid of zij niet zouden worden gedood, door Hamas of als gevolg van de heftige Israëlische bombardementen van de laatste weken.

Kip en thee

Velen hadden ook geen idee wat er met hun ouders, kinderen of andere familieleden was gebeurd. Een van de gijzelaars, Ruti Munder (78), hoorde pas via de radio van haar bewakers dat haar zoon Roi bij de actie van Hamas in Zuid-Israël was gedood.

Het feit dat de militaire leider van Hamas, Yahya Sinwar, een groep gijzelaars enkele dagen na hun ontvoering in een van de onderaardse tunnels persoonlijk kwam geruststellen deed daar weinig aan af. Sinwar deed de gijzelaars in vloeiend Hebreeuws dat hij zichzelf in een Israëlische gevangenis leerde, de belofte dat ze na verloop van tijd veilig naar huis zouden kunnen terugkeren.

Een van de gijzelaars, de 85-jarige Yocheved Lifshitz, die al decennia voor vrede tussen Israël en de Palestijnen campagne voerde, nam hiermee geen genoegen. „Ik vroeg hem of hij zich niet schaamde dat hij zoiets mensen aandeed die zich al die jaren voor vrede hebben ingezet”, vertelde ze een Israëlische krant. Sinwar nam niet de moeite haar te antwoorden, maar Lifshitz hoorde bij de eerste gijzelaars die werden vrijgelaten.

Een andere gegijzelde vrouw vertelde dat ze eerst kip kreeg en tweemaal per dag thee. Later werd dat minder. Weer een andere gijzelaar kreeg maar twee plakjes brood per dag. Dat veel gijzelaars weinig te eten kregen is niet verwonderlijk. Ook de inwoners van Gaza kregen het in dat opzicht steeds moeilijker door de Israëlische bombardementen en het grondoffensief in het noorden van Gaza.

De gijzelaars werden verspreid over verschillende locaties. Zelfs gijzelaars van dezelfde familie werden soms uit elkaar gehaald. Sommigen belandden bij andere groeperingen dan Hamas zelf, waardoor Hamas er tijdens onderhandelingen soms moeite mee had te traceren waar bepaalde gijzelaars zich precies bevonden en hoe het met hen ging.

Sommigen werden relatief goed behandeld en hadden toegang tot artsen, anderen kregen klappen en werden uitgescholden. De inmiddels vrijgelaten 12-jarige Eitan Yalohomi werd volgens zijn tante Deborah Cohen dikwijls geslagen. Bovendien werd hij gedwongen te kijken naar opnames van het bloedbad dat Hamas in Zuid-Israël op 7 oktober onder Joden had aangericht, zo vertelde Cohen aan een Frans televisiestation. Eitans vader is nog steeds in handen van Hamas.

Fluisteren

Enkele gegijzelde kinderen kregen van hun bewakers het bevel om te fluisteren. Die gewoonte sleet er zozeer in dat sommige kinderen tot schrik van hun familieleden ook na hun vrijlating alleen nog fluisterden.

De situatie van de Palestijnse gevangenen in Israëlische detentie was anders. Over de individuele behandeling in de Israëlische gevangenissen van de circa 200 vrouwen en minderjarigen die op grond van het akkoord tussen Hamas en Israël werden vrijgelaten, is weinig bekend. Wel staat vast dat het Israëlische leger op de Westelijke Jordaanoever Palestijnse arrestanten vaak keihard aanpakt, op een manier die volgens velen strijdig is met het internationaal recht.

De mensenrechtenorganisatie Amnesty International bracht eerder deze maand een rapport uit, waaruit bleek dat Israël tussen 7 oktober en begin november 2.200 Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever had opgepakt en in zogeheten administratieve hechtenis geplaatst. Daarmee kunnen de Israëliërs iemand bijna onbeperkt zonder formele aanklacht vasthouden. Veel gevangenen hebben ook volgens het Internationale Rode Kruis sinds hun arrestatie geen contact met familie kunnen hebben.

De arrestatie van veel Palestijnen gaat bovendien vaak gepaard met disproportioneel geweld. Palestijnen zouden daarbij op veel plaatsen, ook op hun hoofd, zijn geslagen. Volgens een gearresteerde Palestijn urineerde een Israëlische legerfunctionaris ook op zijn gezicht, terwijl hij met zijn hoofd op de grond lag.