De Moskouse rechtbank verlengt het voorarrest van de Amerikaanse journalist Evan Gershkovich opnieuw, ditmaal met twee maanden. Dat heeft de rechtbank dinsdag bekendgemaakt, schrijven internationale persbureaus. De journalist blijft daardoor minstens tot 30 januari 2024 vastzitten.
De 31-jarige correspondent van The Wall Street Journal werd op 29 maart van dit jaar in Jekaterinenburg opgepakt door de Russische veiligheidsdienst FSB. Rusland beschuldigt hem van spionage, omdat hij zou hebben geprobeerd geheime informatie over een Russische wapenfabriek te bemachtigen. Als hij veroordeeld wordt, kan hij een gevangenisstraf van maximaal twintig jaar krijgen. Een datum voor zijn proces is er nog niet. Wel is zijn voorarrest al twee keer verlengd, ondanks het bezwaar dat hij daartegen indiende.
Gershkovich, zijn werkgever en de Amerikaanse regering hebben de beschuldigingen altijd nadrukkelijk ontkend. „In de sterkst mogelijke bewoordingen veroordelen wij de voortdurende pogingen van het Kremlin om journalisten te intimideren, te onderdrukken en te straffen”, reageerde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, op de arrestatie. Volgens de VS voert Rusland „gijzeldiplomatie” ten koste van de journalist. Het is de eerste keer sinds de Koude Oorlog dat Rusland een Amerikaanse journalist heeft opgepakt op verdenking van spionage.
Greenpeace mag de afbeelding van Rabobank-topman Stefaan Decraene blijven gebruiken in zijn campagne tegen ontbossing. De Rabobank had in een kort geding geëist dat het gebruik van Decraenes portret in de campagne werd verboden, omdat dit volgens de bank zijn privacy en portretrecht zou schenden. De rechtbank wees deze eis echter af.
Greenpeace gebruikte het portret van Decraene op stickers, posters en een vijftien meter hoog spandoek aan een gebouw op de Zuidas, waar hij onder meer te zien is als een cowboy die ‘wanted’ is, of met een kettingzaag te midden van een gekapt oerwoud. De milieuorganisatie begon met de acties omdat de Rabobank „brandstof voor ontbossing” zou leveren door bedrijven en personen te financieren die betrokken zijn bij het kappen van bossen in 37 landen.
Lees ook
Rabobank daagt Greenpeace voor de rechter om ‘Wanted’-posters van topman
De rechtbank gaf Greenpeace gelijk en wond er ook in het vonnis geen doekjes om. „Als bestuursvoorzitter moet hij accepteren dat zijn gezicht wordt gekoppeld aan de bank die hij bestuurt en dat hij publiekelijk wordt aangesproken op zijn handelen in die rol.” Tegelijkertijd erkende de rechtbank dat het gebruik van zijn portret een „inmenging in de privésfeer” is, maar oordeelde dat dit in dit geval niet onrechtmatig is, omdat de vrijheid van meningsuiting zwaarder weegt.
Publieke bestuurders
De Rabobank uitte scherpe kritiek op de uitspraak. „De rechter heeft hiermee ‘op-de-man-spelen’ als campagnevorm toegestaan” stelde de bank in een reactie. Hoewel de bank de rol van Greenpeace in het maatschappelijke debat zegt te respecteren, noemde zij deze persoonlijke benadering „volstrekt ongepast”. Ook stelde de bank dat de campagne de persoonlijke veiligheid van Decraene in gevaar kan brengen.
Greenpeace ziet het anders. „Als ceo is de heer Decraene het gezicht van Rabobank. Hij heeft de macht om het beleid van de bank te beïnvloeden en zich in te zetten voor regelgeving die schadelijke geldstromen stopt. We spreken hem aan op die verantwoordelijkheid”, aldus Meike Rijksen, campagneleider Bossen bij Greenpeace Nederland.
Of alle publieke bestuurders door deze uitspraak moeten vrezen dat ze het „gezicht” van een campagne worden, blijft onduidelijk. Volgens de rechter is de kwestie op dit moment te vaag om dit breder te beoordelen, omdat tijdens dit kort geding niet alle mogelijke omstandigheden zijn meegenomen waarin het portret van Decraene of andere Rabobank-medewerkers in de toekomst kan worden gebruikt.
Rabobank overweegt of het in hoger beroep zal gaan.
De Angolese oud-presidentsdochter Isabel dos Santos is op de Britse sanctielijst geplaatst. Volgens de Britse regering heeft Dos Santos haar positie in staatsbedrijven systematisch misbruikt om Angola te bestelen voor persoonlijk gewin. De Britse autoriteiten noemen Dos Santos in het sanctiebesluit van vorige week een „corrupte kleptocraat”. Ook twee zakenpartners van Dos Santos die haar hielpen om geld het land uit te sluizen zijn op de Britse sanctielijst geplaatst.
In een post op Instagram noemt Dos Santos de beslissing van de Britse regering „onjuist en ongefundeerd” en schrijft zij deze te zullen aanvechten.
Isabel dos Santos verwierf haar rijkdom dankzij lucratieve deals met de Angolese staat, die geleid werd door haar vader, toenmalig president José Eduardo dos Santos. Nederlandse bedrijven waren instrumenteel in het wegsluizen van geld voor Dos Santos, bleek eerder uit onderzoek van NRC en het internationaal journalistencollectief ICIJ. Met behulp van Nederlandse trustkantoren en vervalste overeenkomsten sluisde Dos Santos zeker 52 miljoen euro van Angola naar Nederland.
Internationaal arrestatiebeveI
In Nederland lopen nu verschillende rechtszaken waarmee Angola probeert het gestolen geld terug te krijgen. Dos Santos wordt in die zaken bijgestaan door het Amsterdamse kantoor OSK Advocaten, dat betaald werd met Angolees diamantgeld, bleek eind 2022 uit onderzoek van NRC.
De Britse sancties, die onder meer haar bezittingen moeten bevriezen en haar internationale reizen aan banden moeten leggen, komen boven op een stapel van eerdere beperkingen die Dos Santos zijn opgelegd. Sinds 2021 mag zij de Verenigde Staten niet meer in nadat ze op een zwarte lijst werd geplaatst met personen verdacht van corruptie. Een jaar later vaardigde Angola een internationaal arrestatiebevel uit tegen de oligarch. In 2023 bevroor een Britse rechter de wereldwijde tegoeden van Isabel dos Santos. Dos Santos woont momenteel in Dubai.
De Britse autoriteiten hebben goed nagedacht wie de ellende hebben aangericht
Advocaat Maarten Drop, die het Angolese staatsbedrijf Sonangol bijstaat om gestolen geld terug te krijgen, noemt het bemoedigend dat naast Isabel dos Santos ook twee van haar naaste vertrouwelingen op de sanctielijst zijn gezet. „Corruptie werkt niet zonder de hulp van vele gedweeë uitvoerders. De Britse autoriteiten hebben goed nagedacht wie de ellende hebben aangericht.”
Naast Dos Santos zijn ook de Oekraïense oligarch Dmitry Firtash en de Letse politicus en oligarch Aivars Lembergs op de Britse sanctielijst geplaatst. De sancties zijn opgelegd onder een nieuwe Britse anti-corruptiewet die in 2021 werd ingevoerd.
OSK Advocaten was dinsdagmiddag niet bereikbaar voor commentaar.
Als je de binnenstad van ’s-Hertogenbosch vanuit het oosten binnengaat, kom je in de Hinthamerstraat langs een opvallend geelgrijs pand: het Zwanenbroedershuis. Daar komen al eeuwen de leden van het Illustere Lieve Vrouwen Broederschap samen. Onder andere om te musiceren: het broederschap liet in de eerste eeuwen vanaf zijn oprichting in 1318 muziek componeren door destijds grote componisten, om te zingen in hun eigen kapel in de Sint Janskathedraal. Lijvige koorboeken (online te bekijken) uit de periode 1450-1600 met muziek van componisten als Matthaeus Pipelare, Pierre de la Rue en Jean Mouton herinneren daar nog aan.
Het nog steeds bestaande broederschap zingt niet zelf (althans niet openbaar); die rol van het klinkend houden van deze Renaissancemuziek heeft het Bossche vocaal ensemble Cappella Pratensis op zich genomen. Destijds was het normaal om één groot koorboek op een grote houten lessenaar te zetten en daar samen achter te zingen. Cappella Pratensis doet dat nu dus ook: in hun tournee Het feest van de zwaan staan vijf zangers (kleine bezetting), een dirigent en vier musici samen op een kluitje. Het geeft het concert alleen al op zicht een enorm vriendelijke uitstraling.
Binnenpret
Ook Het feest van de zwaan is een verwijzing naar het broederschap. Elke 28 december kwamen de leden bij elkaar voor de ‘Zwanenmaaltijd’; een dure aangelegenheid, waarbij de schenker van de te verorberen zwaan van oudsher de eretitel ‘zwanenbroeder’ kreeg. Cappella Pratensis zingt deze tournee muziek die geklonken zou kunnen hebben op zo’n banket. Zoals een ‘Ave Maria’ van Jacobus Clemens non Papa, dat prachtig ingetogen en gecontroleerd klinkt.
Wel valt al snel op dat de stemmen wat individualistisch blijven, moeilijk mengen. Enerzijds klinkt dat realistisch: op een banket vroeger klonk de zang vast ook niet puntgaaf. Anderzijds vraag je je af of deze muziek niet beter tot zijn recht komt in een kerk. Op hun prachtige Obrechtalbum uit 2023 (dat in oktober nog knap een Gramophone Award won) worden de zangers geholpen door een rijke galm.
Feestelijk is niet het woord dat bij dit concert komt bovendrijven. Wel: ingetogen, intiem, voorzichtig twinkelend en met binnenpret. Het begeleidende Sollazzo Ensemble (eveneens in kleine bezetting: fluit, luit en twee vedels) voegt zich er knap naar, al zouden ze waarschijnlijk uitbundiger kunnen (en willen).
Liefdesverklaring
Verschillende stukken volgen elkaar slim op: devote misdelen blijken soms gebaseerd op maar al te wereldlijke werkjes, zoals de Missa Benedicti van Benedictus Appenzeller, dat gebaseerd blijkt op ‘Ick had een boelken uutvercoren’, dat verderop in het programma zit. Dat geldt ook voor ‘Myns liefkens bruyn ooghen’ van Tielman Susato, dat Jheronimus Vinders verwerkte in zijn mis. Ook dat klinkt samen. Daarin vallen ook opvallende uitspraakkeuzes op: de u in ‘Sanctus’ is bij Pratensis geen ‘oe’ maar ‘ù’ (zoals in: ‘Gut, dat klinkt grappig’). Benedictus wordt ‘Benedictès’. Agnus Dei klinkt als de vrouwennaam: Agnes. (Die in het Grieks dan weer ‘zuiver’ of ‘heilig’ betekent, dus zo gek lijkt de gedachte niet).
Dat er geen Nederlanders tussen de zangers zitten, maakt de paar Nederlandse teksten uit de Middeleeuwen nog moeilijker te verstaanbaar. En dichter Eric Alink heeft nog wel zo zijn best gedaan op de uitbundig sensuele liefdesverklaring aan de zwaan („’k Wil spelevaren in uw schoot, uw binnenzee beproeven / Bij eb en vloed en elke stoot, in uwe diepte toeven.”), op de anonieme melodie van ‘Ick had een boelken’. Maar echt lastig is het om te luisteren wanneer artistiek leider Stratton Bull als spreekstalmeester het woord neemt. Praatjes over de muziek zijn vaak nuttig of leuk. Zeker nu ‘het feest’ op geen enkele manier zichtbaar is gemaakt, is het aan Bull om je fantasie aan te zwengelen. Hij nodigt ons met luide stem en groot gebaar uit bij het rijke banket. Althans, dat probeert hij, maar zenuwen zitten hem in de weg. Hij staat zo deerniswekkend te beven dat het zweet je plaatsvervangend uitbreekt.
