Verhalen waren er al jaren, onder het personeel van Utrecht Holdings. Over merkwaardige financiële transacties van deze dochteronderneming van de Universiteit Utrecht en het ziekenhuis UMC.
Utrecht Holdings moet geld in het laatje brengen door via spin-off- bedrijven ontdekkingen van de universiteit te verkopen. „Maar al in 2016 deden verhalen de ronde dat het niet goed zat met de governance”, zegt een investeringsmanager tegen NRC. Hij werkte er enkele jaren geleden.
De investeringsmanager – die uit privacyoverwegingen anoniem wil blijven – hoort in vergaderingen hoe de toenmalig directeur geld naar een BV sluist waar hij zelf in het bestuur zit. „Dat leek me niet kunnen, dus dat maakte ik kenbaar. Het antwoord was dat hij het altijd zo deed en dat er geen probleem was.”
Het zou nog tot november 2021 duren voordat de signalen over mogelijke onregelmatigheden rond investeringen in enkele spin-off-bedrijven doordringen en actie ondernomen wordt. Utrecht Holdings schakelt Deloitte Forensic & Dispute Services in en dat bureau gaat op onderzoek uit. Boeken worden gecontroleerd, geldstromen getraceerd, tientallen betrokkenen gehoord. Een jaar later, november 2022, brengt het bureau rapport uit.
Het blijkt mis.
Aangifte van oplichting en omkoping
Toch duurt het dan nog maanden voordat er ruchtbaarheid aan wordt gegeven. Op 12 maart 2023 meldt Utrecht Holdings in een persbericht dat aangifte van oplichting en omkoping is gedaan. Daarbij zijn twee medewerkers en een oud-medewerker betrokken. Namen en functies worden niet genoemd.
Uit documenten van Utrecht Holdings, die NRC heeft, bleek zaterdag dat Gom van Strien de betrokken oud-medewerker is. Hij was tot medio 2009 bestuurder van Utrecht Holdings. Sinds 2011 is hij senator voor de PVV en deze maandag gaat hij op verzoek van PVV-leider Geert Wilders in Den Haag aan de slag als verkenner. Wilders heeft inmiddels laten weten dat de aangifte tegen Van Strien zijn functioneren als verkenner niet belemmert. Tegen RTL Nieuws zei hij: „Er is geen sprake van vervolging, laat staan van veroordeling.”
Het onderzoek van Deloitte bevat aanwijzingen dat Van Strien zich samen met zijn opvolger heeft verrijkt ten koste van Utrecht Holdings. Deloitte ontdekte hoe het duo zaken deed met zichzelf en een constructie opzette waardoor uiteindelijk zo’n twee miljoen euro publiek geld naar een bedrijf vloeide waar zijzelf en hun echtgenotes bij betrokken waren.
Details over hoe het duo te werk ging, staan ook in een kortgedingvonnis van de rechtbank Gelderland van 27 juli dit jaar. Utrecht Holdings had een civiele procedure aangespannen om mogelijk belastende documenten op te eisen van de man die Van Strien in 2009 opvolgde als directeur van Utrecht Holdings. Tegen deze opvolger van Van Strien is ook aangifte gedaan.
In het geanonimiseerde vonnis – waarin Utrecht Holdings de documenten krijgt toegewezen – wordt beschreven hoe Van Strien en zijn opvolger in 2006 samen investeringsbedrijf Hereswint Investments BV oprichten. Dat gaat zaken doen met Utrecht Holdings.
Het duo doet er alles aan om hun belang in dat bedrijf Hereswint Investment te verhullen. Dat blijkt onder meer uit een mailtje dat Van Strien op 13 februari 2006 stuurt naar een vriend (en oud-buurman). Die moet Hereswint namens hem oprichten. Van Strien schrijft: ,,Jij bent directeur en grootaandeelhouder (…) Later verkoop je aandelen.” Ze spreken af dat de vriend na oprichting een belang van 32 procent aan Van Strien doorverkoopt. Maar de aandelen moeten niet op naam van Van Strien komen, maar op die van zijn echtgenote. Ook de opvolger van Van Strien laat zijn 32 procent op naam van zijn vrouw zetten, blijkt uit het vonnis.
Lees ook
Universiteit deed aangifte tegen PVV-senator Van Strien vanwege oplichting
Zilvervloot komt binnen
Al een paar dagen na de oprichting van Hereswint in 2006 kan het een meerderheid (55,6 procent) van de aandelen van een spinoffbedrijf van Utrecht Holdings, Nodens BV, kopen. Verantwoordelijk voor dat besluit is Gom van Strien, directeur en statutair bestuurder.
Voor de aandelen betaalt Hereswint 125.000 euro, maar daarna komt voor (de echtgenotes van) Van Strien en zijn medewerker de zilvervloot binnen, zo blijkt uit het vonnis. Terwijl Utrecht Holdings nog maar een minderheid van de aandelen heeft, laat Van Strien door Utrecht Holdings 200.000 euro overmaken aan Nodens. Het zijn leningen. In 2010 – Van Strien is dan als directeur opgevolgd door zijn mede-investeerder – groeit het aandelenkapitaal van Hereswint in Nodens tot 64 procent. Opnieuw krijgt Nodens een lening (50.000 euro) van Utrecht Holdings.
Vanaf 2014 keert Nodens dividend uit aan de aandeelhouders. Als Hereswint in 2015 voor 100 procent aandeelhouder van Nodens is geworden, volgt binnen twee weken een dividenduitkering van 600.000 euro. In de jaren die volgen loopt dat op tot ruim twee miljoen euro. De echtgenote van Gom van Strien heeft recht op 32 procent.
Utrecht Holdings concludeert op basis van het Deloitte-onderzoek dat het duo namens Utrecht Holdings aandelen zonder objectieve waardebepaling voor te lage prijzen heeft verkocht. Ook zouden er zonder gegronde redenen geldleningen zijn verstrekt die daarna zijn afgewaardeerd of kwijtgescholden. Bovendien hebben Van Strien en zijn opvolger hun persoonlijke betrokkenheid en die van hun echtgenotes nooit gemeld aan de raad van commissarissen van Utrecht Holdings, constateert Deloitte.
Universiteit weerspreekt Van Strien
Van Strien, die tegenover NRC de beschuldigingen ontkent, zegt dat hij na de aangifte dit voorjaar opheldering gevraagd heeft van de universiteit, maar nooit antwoord kreeg: „Wel kwam er een brief van de universiteit met een aantal aperte onjuistheden. Ik heb een brief teruggeschreven waarin ik alles volledig heb weerlegd. Daarna heb ik niks meer gehoord. Ik ging ervan uit dat deze zaak van tafel was.”
Marcel Evers, advocaat van Utrecht Holdings, laat weten dat zijn cliënten de suggestie tegenspreken dat de zaak van tafel zou zijn. Evers: „Betrokkenen zijn na een zorgvuldig proces aansprakelijk gesteld voor de geleden schade. Op de reactie van betrokkenen hierop is uitvoerig gereageerd en de aansprakelijkstelling is onverkort gehandhaafd. Ze zijn tevens op de hoogte gesteld van de aangifte bij het OM.”
In een persverklaring laat Van Strien zondag weten: „ Ik heb inmiddels contact gehad met Geert Wilders en de voorzitter van de Tweede Kamer, die mij in overleg met alle gekozen lijsttrekkers als verkenner heeft benoemd en ga door met mijn werk als verkenner.”
