Ouwe meuk, vingerwees LEF-lijsttrekker Daniël van Duijn naar Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Dilan Yesilgöz (VVD) en Pieter Omtzigt (NSC). Op de een of andere manier zag hij dinsdagavond kans om op het podium te springen waarop de drie lijsttrekkers bezig waren aan het laatste en zesde deel-debatje van Nederland kiest: het debat. Van Duijn draaide een cirkeltje tussen de lijsttrekkers en keek ze één voor één in de ogen, beginnend bij Omtzigt die hij een saaie man noemde. Daarna werd hij overdwars het podium afgedragen door beveiligers.
Het was ruim na tienen, de uitzending onder leiding van Rob Trip liep uit, het einde van het laatste debat aan de vooravond van de verkiezingen leek nabij en daar leken de sprekers ook ernstig aan toe en anders ik wel. En toen gebeurde dit. Het gekke was dat ze daarna doorgingen alsof er niets gebeurd was. Yesilgöz en Timmermans kibbelden verder, Omtzigt deed nog eens zijn verhaal. Niemand vroeg: wat gebeurde hier of wie was deze man? Is dat een ongeschreven afspraak bij de NOS? Geen aandacht besteden aan oproerkraaiers, en ze al helemaal geen airtime geven? Kijkers en alle mensen in de zaal zullen in die split second hebben gedacht aan het bierflesje waarmee FVD-voorman Thierry Baudet maandagavond op zijn hoofd werd geslagen. En met dat voorval in het achterhoofd zal zijn actie Van Duijn vast zwaarder worden aangerekend.
Dat het debat wat saai en sleets was, wil ik wel beamen. De lijsttrekkers van de acht grootste partijen hebben de afgelopen weken al in alle mogelijke combinaties met elkaar gedebatteerd over steeds dezelfde onderwerpen. Yesilgöz lachte minder dan normaal, Rob Jetten (D66) raakte geïrriteerd door Lilian Marijnissen (SP) en Henri Bontenbal (CDA) kon de „harde aanval” van Pieter Omtzigt (NSC) nauwelijks meer absorberen.
En dit was al het twééde debat op deze laatste avond voor de verkiezingen. Om zeven uur waren de acht lijsttrekkers van de kleinere partijen met elkaar in gesprek in geweest. Het kan zijn dat het tijdstip beter was, de gespreksleider scherper, de lijsttrekkers frisser en fruitiger, in elk geval, dit debat leek meer te sprankelen dan dat van de ‘grote negen’. De eerste minuten werden ingeruimd om Baudet een hart onder de riem te steken. Goed dat hij er weer was na de aanval op hem van nog geen 24 uur geleden. Hij voelde zich een „zeveneneenhalf”, zei hij. Klein wondje op zijn gezicht, de pijn zat in zijn achterhoofd en zijn kaken konden nog niet helemaal open. Maar hij was „dankbaar” dat hij erbij kon zijn, al was het maar omdat de „mainstream media” hem gedurende de campagne nauwelijks „airtime” had gegeven.
En toch heb ik na 25 minuten het kleine-partijendebat weggezapt om naar First dates – debates te kijken. Een speciale verkiezingsaflevering van het datingprogramma, zes lijsttrekkers werden aan een willekeurige kiezer gekoppeld. Caroline van der Plas (56) van BBB ontmoette security officer Robert (34) aan de bar voor een wijntje, daarna at ze een pasteitje met krab en rivierkreeft. Esmah Lahlah, de tweede op de lijst van GroenLinks-PvdA, zat met financieel consultant Nana (28) aan tafel. Joost Eerdmans (52) van JA21 dronk een biertje met Sander (34) die én beveiliger was in een asielzoekerscentrum én in de zorg werkte én opgegroeid was op een agrarisch bedrijf.
Eten en praten is geen makkelijke combinatie, en heel erg wilden de gesprekken aan tafel niet vlotten. Maar toch sprong er bij alle dates een vonk over. Nana, die een politiek platform voor jongeren beheert, had vooraf geen idee van welke partij Esmah Lahlah was. Maar hij vond haar „lief”, en geloofde dat ze goed kon samenwerken. Robert was aan het twijfelen gebracht, maar zijn stem ging naar Pieter en niet naar Caroline. „Maar ik zal vragen of mijn vrouw op BBB wil stemmen.”
