Overstroomd Pas-de-Calais hekelt gebrekkig waterbeheer en groene politici

Het plaatsje Beaumerie-Saint-Martin in het Noord-Franse departement Pas-de-Calais heeft geen café, dus doet de keuken van Thierry Leviel (55) dienst als buurtkroeg. Ieder uur valt er wel een vriend binnen voor een kop filterkoffie aan de houten keukentafel. Leviel – een rundveehouder met ruwe werkhanden en een sterk noordelijk accent – warmt de pot steeds op in de magnetron.

Buiten slaat de regen tegen het raam. Binnen gaat het maar over één ding: de overstromingen. Leviel gaat met zijn vinger over de kalender aan de muur en zegt: „Het regent hier sinds 19 oktober aan één stuk door. We zagen het water in het moeras hierachter steeds verder stijgen”, zegt hij doelend op de uiterwaarden van de rivier de Canche waaraan zijn boerderij ligt. Op 8 november begon zijn mobieltje te piepen: een noodmelding. „Toen ging het mis.”

Nadat de Canche buiten zijn oevers trad, veranderde de wijk rondom Leviels boerderij in een dystopisch landschap. In de straten staan sindsdien tientallen centimeters bruin water. Huizen zijn donker en verlaten. Een paintballterrein is veranderd in een bruin meer. Her en der liggen afgeknapte bomen, een plastic boot, weggewaaide vuilnisbakken. Leviels boerderij is tot dusver gespaard gebleven: omdat zijn land op een verhoging ligt, hebben Leviel, zijn zoon Thibaut en hun vijftig koeien nog droge voeten.

Buurman Jean-Louis Delannoy (73) had minder geluk. „Woensdagnacht viel de stroom uit, daarna zag ik het water binnenkomen en stijgen”, vertelt hij aan Leviels keukentafel. Toen het water de hoogte van de stopcontacten van zijn benedenwoning bereikte, belde hij de brandweer – op hun rug brachten zij de gepensioneerde Delannoy naar buiten. „Het was donker en koud, er stond 1,5 meter water in mijn huis. Ik kon niets meenemen, niet eens mijn telefoonoplader.” Hij verblijft nu bij zijn broer, een paar kilometer verderop.

1.400 evacuaties, scholen dicht

In totaal moesten 1.400 inwoners van Pas-de-Calais geëvacueerd worden vanwege het natuurgeweld. Bijna driehonderd scholen zijn al ruim een week gesloten en tientallen wegen zijn nog altijd dicht. Verzekeraars schatten de schade tot dusver rond 1,3 miljard euro. De overstromingen zijn het gevolg van een cocktail aan uitzonderlijke omstandigheden. Zo viel er bijzonder veel regen – in zes dagen tijd regende het in Pas-de-Calais meer dan normaal gesproken in heel oktober en november – en werd het gebied geraakt door twee stormen: Ciarán, die begin deze maand ook in Nederland huishield, en Domingos.

Marine Le Pen, gedeputeerde van Pas-de-Calais , stelde dat Frankrijk in Nederland inspiratie moet opdoen over waterbeheer

Volgens Leviel zijn les écolos, groene politici, schuldig aan het natuurgeweld in zijn dorp. „Vroeger werden de moerassen hierachter leeggeschept”, legt hij uit. Alle woningeigenaren betaalden een bedrag waarvoor de oude takken en dergelijke verwijderd werden, zodat het water kon doorstromen. „Maar dat mag niet meer van de écolos omdat dat niet goed zou zijn voor de biodiversiteit.” Zijn net daarvoor aangewaaide vriend, slager en vakbondsman Bruno Saison (56), valt hem bij. „Het probleem met de écolos is dat zij in Parijs of Lille zitten en iets verzinnen om een bepaalde vis of kikker te redden. Maar ze kennen de praktijk helemaal niet”, zegt hij gepikeerd. „En als er vervolgens écht wat aan de hand is, zoals nu, dan zie je ze nergens.”

Klimaatverandering en waterbeheer

Of het verwijderen van dode takken deze overstromingen had kunnen voorkomen, is gezien de wijdverspreidheid daarvan te betwijfelen. Duidelijk is in elk geval dat in Pas-de-Calais een oplossing moet worden gevonden voor de wateroverlast. Want het is niet de eerste keer dat de regio overstroomt. En door klimaatverandering zal dit naar verwachting alleen maar vaker gebeuren.

Delannoy weet er alles van: zijn huis is al drie keer eerder overstroomd. Na de laatste keer in 2021 liet hij anti-overstromingsdeuren plaatsen en kocht hij meubels op hoge poten, in de hoop dat hij niet voor een vierde keer zijn inboedel zou hoeven vervangen. „Maar er was nu zoveel water dat het via de zijkanten alsnog naar binnenkwam. En het water kwam deze keer zo hoog dat mijn meubels alsnog volledig onder water staan.”

Saison zegt dat het onderliggende probleem is dat Frankrijk geen overkoepelend plan heeft voor waterbeheer. „Jullie in Nederland weten hoe je water moet beheersen”, zegt hij. „Maar wij doen maar wat. De ene burgemeester bouwt een dijk, terwijl de ander doorgaat met het bouwen van huizen op zwakke plekken” – kritiek die wordt gedeeld door klimatologen die stellen dat Frankrijk een te „gefragmenteerd” beleid voert op dit gebied. Ook Marine Le Pen, gedeputeerde van Pas-de-Calais en voorvrouw van het radicaal-rechtse Rassemblement National, stelde bij een bezoek aan het overstromingsgebied dat Frankrijk in Nederland inspiratie moet opdoen.

Het blijft regenen

Volgens de weersvoorspellingen blijft het de komende dagen regenen in Beaumerie-Saint-Martin. Gevraagd wat de mannen nu gaan doen, zeggen ze allemaal: niets. Leviel vult zijn dagen met het voeren van zijn koeien – die nieuwsgierig komen aanlopen als hun baasje langs hun stal loopt – het bijwerken van zijn administratie en het schenken van koffie. En hij loopt af en toe een rondje om zijn terrein om te zien hoe hoog het water nu staat. „Het moet nu wel stoppen met regenen, anders hebben wij ook een probleem.”

Ook Saison wacht af. „Doordat de wegen zijn afgesloten, kunnen mijn klanten niet naar de zaak komen.” Tot dusver liep hij daardoor 1.500 à 2.000 euro mis, schat hij. „Dat krijg ik niet terug.” Delannoy zit voorlopig bij zijn broer (en heeft een goede verzekering). „Ik kan mijn huis nu niet bereiken.” Als dat al kon, is er geen plek om het water naartoe te pompen omdat alle rivieren volzitten. Soms kijkt hij online of er ook hoger gelegen woningen beschikbaar zijn. „Ik ben klaar om hier te vertrekken.”