Ook de wet beschermt kunst in de openbare ruimte nauwelijks tegen sloop

Posted on November 15, 2023 by admin

De muur met de muurschildering ‘Het Scheikundelokaal’ van Dolf Henkes wordt losgehaald van een stalen draagconstructie. Twee bulldozers omklemmen met hun grijparmen eerst het linkerdeel van de muur, tot dit in tweeën scheurt. Dan volgt het rechterdeel. Brokstukken vallen, een grote stofwolk stijgt op, de camera zoekt in het puin naar verfsporen, en draait uiteindelijk weg.

Met verbijstering kijken de symposiumgasten in de Arminiuskerk, afgelopen vrijdag in Rotterdam, naar de filmbeelden die Carel van Hees twee jaar geleden schoot bij de Hogeschool Rotterdam. Daar bevond zich de muurschildering uit 1955, die in 2005 werd overgeplaatst. „Ik sta hier nog een beetje te beven,” doorbreekt moderator Noraly Beyer de ontstane stilte.

Ook de zaal voelt afschuw, maar echt verbaasd is niemand. Alle tweehonderd aanwezigen wisten van de sloop, die de aanleiding is voor dit symposium, getiteld ‘Kunst op straat, slopen of behouden’. Sloop van kunst in de openbare ruimte is namelijk wat er regelmatig gebeurt – intussen bestaat zelfs de term ‘wederafbraak’, omdat het vaak gaat om kunst uit de wederopbouwtijd (pakweg 1945-65).

Maar de behoefte aan behoud is groot, zeker bij erfgoedorganisaties. Die luiden daarom de noodklok al jaren. Deze dag dient om van iets naars tot iets goeds te komen, zegt de organisatie. Niet om de blame-game te spelen maar om te leren, en te kijken of het mogelijk is om tot oplossingen te komen.

Kan de wet uitkomst bieden? Jurist Christiaan Alberdingk Thijm legt de zaal uit dat persoonlijkheidsrecht de crux is in de kwestie-Henkes. Met dit recht kunnen kunstenaars zich verzetten tegen handelingen van derden die het werk aantasten, zelfs nadat het auteursrecht aan erven is overgegaan. Dan moet wel vaststaan dat de verminking of aantasting nadeel toebrengt aan de eer of naam van de kunstenaar of de waarde van diens werk.

Aantasten, of verminken, is dus verboden wegens reputatieschade. Dat klinkt alsof kunst best solide beschermd is, maar in de praktijk zit er een addertje onder het gras, waarschuwt Alberdingk Thijm. Namelijk de vraag wanneer iets leidt tot reputatieschade. Van grote invloed hierin was het Wavin-arrest van 2004, vertelt hij. De gemeente Zwolle wilde het Wavin-gebouw afbreken. De architect protesteerde, een rechtszaak volgde. De Hoge Raad oordeelde dat vernietiging geen reputatieschade is. Immers, iets wat weg is, kan ook geen schade aanrichten. Een bestaand object dat er gemankeerd uitziet, dat is schadelijk. Maar iets wat niet langer bestaat, kan ook niet van invloed zijn – dat was de redenering.

„Zo ontstond een perverse prikkel,” legt hij uit: de prikkel om gebouwen of kunst te vernietigen zonder in gesprek te gaan over aanpassingen. De uitspraak heeft de afgelopen jaren voor onrust gezorgd in erfgoedkringen. Alberdingk Thijm zou liever zien dat er een belangenafweging plaatsvindt: van de achtergronden van een object, de waarde ervan in iemands oeuvre, in de kunstgeschiedenis.

Een mogelijke uitkomst biedt het 4-jaargetijdenarrest van de Hoge Raad in 2019, over het verbouwen van een pand. Dat arrest biedt enigszins ruimte voor zulke belangenafwegingen. Alberdingk Thijm past de belangenafweging voor deze gelegenheid toe op de casus-Henkes. De schildering was van belang voor de kunstenaar, voor de Rotterdamse kunstgeschiedenis van de wederopbouw, en bovendien was deze in 2005 met moeite herplaatst uit Pernis – ook dat moet je meewegen, vindt hij. Zijn conclusie: deze sloop was onrechtmatig.

Lees ook
Strijdend voor pa’s vergeten kunst

Zonder aanwezigheid van een rechter is dat een vrije gedachteoefening, die niet meteen iets teweeg brengt. In de Arminiuskerk preekt hij in feite voor eigen parochie: een zaal vol kunst- en erfgoedspecialisten die vooral tegen sloop zijn. De vraag die opkomt, is of het niet zinvol zou zijn als de Hoge Raad opnieuw oordeelt over de sloop van kunst.

Ook zijn duidelijke protocollen voor bouw en sloop gewenst, die ontbreken nu: bindende regels voor wat een opdrachtgever en sloopbedrijf moeten doen om vernietiging van kunst te voorkomen. En regelgeving die wordt nageleefd en ervoor zorgt dat bij de ontdekking van kunst de bulldozers stilstaan en er melding wordt gedaan bij een gespecialiseerde dienst. Zo’n dienst kan dan oordelen wat er moet gebeuren, op basis van een belangenafweging: slopen of laten staan.

Het probleem voor bedreigde kunst zit in onwetendheid op meerdere terreinen. Niet alleen zijn de regels en wetten onbekend, ook is er een gebrekkig besef dat kunst ertoe doet, dat het niet zomaar weg kan. Dat probleem kaart architect Dikkie Scipio aan met een vraag: „Waar is ons collectieve geheugen over kunst gebleven?”

Ooit vond de maatschappij het belangrijk dat kunst in de openbare ruimte uiting gaf aan schoonheid en identiteit, maar nu weten hele delen van de maatschappij daar niets meer van, zegt ze. Om daar iets aan te doen, moeten we het volgens haar eerst begrijpen; ze schetst een tijdlijn van de architectuurgebonden kunst sinds de opkomst eind 19e eeuw. Vooral na de Tweede Wereldoorlog vond met dat een mooie verzorgde omgeving zou bijdragen aan de maatschappij. Kunst werd een toverwoord in de wederopbouw.

Het denken over de stimulerende kracht van kunst in het openbare leven veranderde na 1965. Toen werd cultuur ondergebracht in het ministerie van CRM: met recreatie en maatschappelijk werk, en kreeg het een andere functie. Architectuurgebonden kunst verloor gaandeweg zijn status. De rol van kunst in architectuur verdween steeds meer uit overheidsnota’s.

Andere ontwikkelingen waren ook van invloed. Spreker Tanja Karreman, senior adviseur Rijkscollectie Percentagekunst, vertelt dat het aantal opdrachten voor kunst in de openbare ruimte verder daalde door de bouwcrisis van 2008. De bouwwereld kreeg ook een andere focus: „Het nieuwe toverwoord is circulair,” zegt Scipio. Voor twee toverwoorden is blijkbaar in deze wereld geen ruimte.

Ook aan kennis schort het. Vorige eeuw werd kunst in de openbare ruimte en aan gebouwen nog onderwezen op kunstacademies, maar dat gebeurt bijna niet meer. Bemiddelaars bij kunstinstellingen, die zulke opdrachten begeleiden, zijn ook merendeels verdwenen, iets wat in kunstkringen tot zorgen leidt. Kennis moet weer samenkomen, vindt Karreman. Ze pleit daarom voor een nieuw instituut, ‘Levend Goed’, met ambtenaren, ontwikkelaars, planologen, experts, bewoners.

Ook haar pleidooi past in het verlangen naar bewustwording en kennisoverdracht. Want wetten alleen zijn onvoldoende.

Bewustwording is belangrijk, al verandert de gedachte wát het belang van kunst is voortdurend. De wederopbouwkunst bracht optimisme en schoonheid, later kreeg kunst een welzijnsfunctie, waarna kunst regelmatig nog weer andere functies kreeg toebedeeld. Dat zit bewustwording in de weg, want dan is het moeilijk uit te leggen wat de beeldende kracht van kunst is.

Dat kunst meer is dan instrumenteel, betoogt Ramsey Nasr op het symposium in een pleidooi voor kunst die geen nut heeft, die niets moet, maar die je in gedachten elders brengt, die je bijblijft. „Een kunstwerk kan eigendom worden van een omgeving. Als een osmotisch proces wordt het opgenomen in het Rotterdamse zenuwstelsel, deel van ons grotere leven. Als een gemeenschappelijk familielid. Overheden mogen zich daarna niet afwezig houden.”

De kwestie-Henkes biedt een voorbeeld van mensen die zich niet afzijdig houden. Toen die raffinaderij in 2005 in Pernis gesloopt zou worden, waren het twee werknemers die Henkes’ schildering opmerkten, Nico den Ouden en Willem Hoogendijk. Zij zetten een reddingsoperatie in gang. Bedrijven en organisaties gingen snel samenwerken, geld bijeenbrengen, de muur werd uitgezaagd, via de Maas naar de Hogeschool gevaren en daar in veiligheid gebracht.

Die opmerkingsgave in combinatie met stevige wetten en gedegen juridische afwegingen: het lijkt allemaal nodig om de huidige situatie te veranderen.

Lotte Geeven nam de hartslag van Oekraïense militairen op : ‘In de armen van zijn moeder, roffelde zijn hart in een hoog tempo’

admin
November 25, 2024
0

Aan het front in Oekraïne loopt de 48-jarige priester Sergiy rond om een luisterend oor te bieden aan Oekraïense militairen. Hij straalt kalmte uit, maar diep van binnen gaat zijn hart tekeer. Dit weet Lotte Geeven (44), want ze heeft zijn hartslag opgenomen.

Geeven maakt multimediakunst. Ze werkte eerder als emergency evacuator in conflictgebieden. In 2022, het eerste jaar van de Russisch-Oekraïense oorlog, was ze in die hoedanigheid in Oekraïne en reisde er drie weken lang met een Oekraïense vertaler langs de frontlinie. Naast haar werk als hulpverlener nam Geeven aan het front de hartslagen op van 150 Oekraïense militairen, door een stethoscoop-microfoon op hun borst te houden. Van de hartslagen en veldopnames maakte de Oekraïense elektronische artiest Koloah een muziekstuk.

Geeven en de vertaler begonnen hun bijna duizend kilometer omspannende tocht in een dorp in de zuidelijke regio Cherson. Vanaf daar reisden ze verder in de richting van de oostelijke regio Charkiv. Aan het front ontmoette Geeven militairen met allerlei soorten achtergronden. „Er was een masseur bij, een boer, botanicus, bodybuilder, meubelmaker, monnik, blockchain developer, slotenmaker”, zegt Geeven. „Ze waren allemaal tot de tanden toe bewapend en strak ingesnoerd in een scherfvest.”

Stethoscoop-microfoon

De 19-jarige Nikolai, een icoonschilder, stond op het punt om in zijn vers gestreken uniform afscheid te nemen van zijn moeder. „In de armen van zijn moeder roffelde zijn hart in een hoog tempo”, zegt Geeven. Zijn hartslag was te horen via een ingebouwde microfoon in de stethoscoop. De microfoon heeft ze samen met technici in Amsterdam ontwikkeld.

Het raakt Geeven dat mensen snel moe worden van oorlogsbeelden. Ze merkt dat doordat mensen zich afvragen waarom er „überhaupt” nog gefilmd wordt aan de frontlinie, omdat volgens hen alle beelden er hetzelfde uitzien. „Met de audio-opnamen van de hartslagen hoop ik de weerslag van de oorlog op de mens op een intieme manier toch weer dichtbij het publiek te brengen.”

Geeven ontwikkelde in 2013 met hulp van wetenschappers al eens een microfoon om te luisteren naar hoe het diepste gat van de aarde klinkt. „Het leek doodstil, maar aangesloten op een grote speaker klonk het als ver verwijderd onweer.” Ook deed ze in 2020 en 2021 forensisch audio-onderzoek naar hoe vogels protestleuzen overnemen. „Het bleek dat spotvogels de kreten van menigten overnemen in hun zang.” Volgens Geeven zeggen de geluiden die zij opneemt iets over de staat van de wereld.

Het muziekstuk genaamd TILO (lichaam in het Oekraïens) en de rauwe opnames van de harten zijn vastgelegd op één grammofoonplaat. De veldopnames en de hartslagen zijn door artiest Koloah gemengd met elektronische muziek in een hoog tempo. Geeven: „Volgens Koloah is het aantal bpm (beats per minute) in de elektronische muziek momenteel wereldwijd ontzettend hoog en laat de razendsnelle muziek op de dansvloer horen hoe slecht het met de wereld gaat.”

Lichaamsdelen verzamelen

Tijdens hun reis sliepen Geeven en de vertaler bij vrienden van vrienden of in verwoeste hotels. Of ze zich onveilig voelden? „Ik weet hoe ik moet handelen in gevaarlijke situaties, omdat ik daarin ben getraind.” Zo was ze online betrokken bij de evacuaties tijdens de val van de Afghaanse hoofdstad Kabul. Zowel Geeven als de militairen waren gewend geraakt aan gevaar.

Onderweg ontmoette ze de 38-jarige Daniel, een Oekraïense presentator en acteur, die „doodsbang” is geworden voor stilte. „Hij kan alleen in slaap vallen met het geluid van oorlogsfilms op zijn koptelefoon.” Later kwam ze Irina tegen, een sluipschutter die haar lange blonde haren had afgeknipt en nu kort stekelig haar heeft. „Ze kon haar haren niet wassen omdat er op haar dienstplek amper water is.” Door het „eenzame beroep” als sluipschutter, leidt ze aan een klinische depressie, vertelde Irina aan Geeven. Van beide militairen heeft ze de hartslagen opgenomen.

Hoe verder Geeven reisde, hoe meer stress ze via de stethoscoop-microfoon beluisterde in de lichamen van de militairen. Een van hen vertelde haar dat hij op al zijn lichaamsdelen met een waterdichte stift zijn naam heeft geschreven, „voor het geval hij zou overlijden, dan zouden de restanten van zijn lichaam gemakkelijker geïdentificeerd kunnen worden”.

Tegen het einde van haar tocht kwam Geeven een jonge Zuid-Koreaanse monnik tegen. Hij had een gitaar van een overleden militair bij zich. De gitaar was van een Spaanse jongeman genaamd Angel, die net als de monnik uit het Oekraïense vreemdelingenlegioen kwam. „De gitaar moet ik naar de moeder van Angel brengen”, zei de monnik tegen Geeven. Ook zijn hart is te „voelen” via de opnames. Vanaf begin volgend jaar komt de muziekplaat in het War Museum in de Oekraïense hoofdstad Kyiv te staan.

De preview van TILO is op 29 november bij West in Den Haag te zien en te horen. Info: westdenhaag.nl

De weelde van drie iconische kunstenaars die in 1504 elkaar de hand konden schudden

admin
November 25, 2024
0

De Britse koning Charles III bezit een wereldvermaarde kunstcollectie, die gedeeltelijk voortkomt uit de verzameling van zijn 17de-eeuwse voorganger en naamgenoot Charles II (1630-1685). In die tijd kende Engeland, anders dan bijvoorbeeld de Nederlandse Republiek of Italië, geen bijzonder grote traditie van lokale kunstproductie. Dus moesten ze het doen met kunstenaars van het Europese vasteland die ze bewonderden. De Royal Collection bulkt zelfs van bladen door Italiaanse renaissancekunstenaars van topkwaliteit. De King’s Gallery in Buckingham Palace toont nu een selectie van zo’n 150 tekeningen van kunstenaars als Fra Angelico, Leonardo da Vinci, Correggio en Carracci.

Raphael, **De Drie Gratiën**, ca.1517–18. (te zien in King’s Gallery)

Giovanni Bellini, Het hoofd van een oude man, c. 1460–7. (te zien in King’s Gallery) en Bernardino Campi, De Maagd en het Kind, ca. 1570–80. (te zien in King’s Gallery)

Foto’s Royal Collection Trust

De expositie – met secties als ‘figuren’, ‘koppen’, ‘studies voor paleisdecoraties’ – laat zien dat tekeningen in de 15de en 16de eeuw meestal niet bedoeld waren als zelfstandige kunstwerken. Vaak zijn figuren, motieven of composities getekend ter voorbereiding van een schilderij of fresco. Illustratief is een studie in rood krijt waarin de befaamde schilder Rafael de figurenrijke compositie van een groot tapijtontwerp voor de bijbelscène van de Sleuteloverdracht van Christus aan de apostel Petrus (ca 1514) uitprobeert in de vorm van een groep mannen die poseren in hun alledaagse kleren.

Bij de ‘studies naar de natuur’ zijn schetsen van landschappen, paarden en poezen, maar ook een opvallende houtskooltekening toegeschreven aan de Venetiaan Titiaan, met een natuurgetrouwe weergave van de exotische struisvogel (ca. 1550). Het lichtblauwe blad is voorzien van een raster dat erop duidt dat het motief bedoeld was om te worden overgezet naar een schilderij, maar dat werk is niet meer bekend.

De presentatie van werk van de ene briljante tekenaar na de andere, geeft daarmee een overvol maar ook adembenemend fraai overzicht van renaissance-tekeningen en hun functies, uit artistieke centra vooral in de noordelijke helft van het huidige Italië. De nadruk die daar destijds werd gelegd op het belang van het maken van tekeningen in het artistieke proces, en de grote aandacht die kunstenaars er daarom ook aan besteedden, verklaren de uitzonderlijke kwaliteit van de tekeningenproductie die deze expositie weerspiegelt.

Verbeten expressie

Van meer studieuze aard is een tweede tentoonstelling in Londen, in de Royal Academy, over Italiaanse renaissance-kunst, met 45 bruiklenen uit collecties in het Verenigd Koninkrijk en elders in Europa. Hier geen overdonderend aantal kunstenaars en tekeningen, maar juist een relatief klein aantal goedgekozen werken, uit een tijdsspanne van slechts enkele jaren, en gemaakt door drie iconische kunstenaars. In 1504 konden ze elkaar in Florence de hand schudden: Leonardo da Vinci (1452-1519) en Michelangelo (1475-1564), beiden uit de omgeving afkomstig, hadden elders gewerkt en waren in de eerste jaren van de 16de eeuw kortstondig terug in Florence. De jonge Rafael (1483-1520) uit Urbino, verbleef in dat jaar in de stad om te leren van de werken van de buitengewone kunstenaars van die tijd.

Foto Royal Academy of Arts, Londen. / Prudence Cuming

Leonardo da Vinci, De Maagd en het Kind met Sint Anna en de jonge Johannes de Doper (‘The Burlington House Cartoon’), ca. 1506-08. Houtskool met wit krijt op papier, gemonteerd op doek, 141,5 x 104,6 cm, te zien in Royal Academy) en Toegeschreven aan Pietro Faccini, Het hoofd van een jongeling, ca.1590.

Foto’s The National Gallery, Foto Royal Collection Trust

Op even ingenieuze als instructieve wijze toont de expositie de artistieke verhoudingen tussen de drie kunstenaars. Zo maakte Rafael schetsen naar een cirkelvormig, tachtig centimeter hoog, marmer-reliëf door Michelangelo, bijgenaamd ‘Taddei tondo’ naar opdrachtgever Taddeo Taddei (1504-1507). Het stelt de Maagd Maria voor met half liggend in haar armen het Christuskind. Hij lijkt weg te duiken voor een vleugelklapperend vogeltje (een distelvink, symbool van Christus’ latere lijdensweg) in de handen van de jonge Johannes de Doper. Rafaels tekening staat in de expositie op een sokkel precies halverwege de afstand tussen Michelangelo’s reliëf en een schilderij van Maria met kind (‘Bridgewater Madonna’, 1507), waarin Rafael een vergelijkbare compositie heeft toegepast.

Raphael, **De Maagd Maria met het Kind en de jonge Johannes de Doper (‘De Esterhazy Madonna’)**, c. 1508. Tempera en olieverf op paneel, 28,5 x 21,5 centimeter, te zien in Royal Academy)

Even doordacht is de plaatsing, pal tegenover Michelangelo’s tondo, van een tweede uitzonderlijk bruikleen: Leonardo da Vinci’s enorme houtskooltekening van de bijna levensgrote Maria zittend op schoot bij haar moeder Anna. Ook hier heeft het Christuskind een liggende pose en ook nu staat Johannes ernaast. Mogelijk, zoals in deze expositie en de bijbehorende catalogus voor het eerst wordt geopperd, was deze tekening bedoeld als ontwerp voor een nooit voltooid altaarstuk voor de grote zaal van het Florentijnse stadsbestuur in het Palazzo della Signoria.

Voor diezelfde zaal maakten Michelangelo en Leonardo tussen 1503 en 1506 ontwerpen voor frescoschilderingen van veldslagen waarin de stadstaat Florence in het verleden verwikkeld was geweest. Ook deze projecten zijn nooit voltooid, maar in een reeks tekeningen laat zich in de expositie prachtig volgen hoe de kunstenaars op papier hun schilderingen voorbereidden: Leonardo in de Slag bij Anghiari met aandacht voor verbeten expressie in de hoofden van mensen en paarden, Michelangelo geconcentreerd op de anatomie van naakte mannen die zich klaarmaken voor de Slag bij Cascina. En in een pentekening (1505), losjes geïnspireerd op Michelangelo’s fresco-ontwerp, maar dan met een zodanig gedraaid perspectief op twee naakte mannen dat het lijkt alsof de tekenaar zelf deel is geworden van het groepje, openbaart zich het compositorische genie van Rafael.

Tentoonstelling Renaissancekunst uit Boijmans in Parijs

Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam bezit een van de belangrijkste verzamelingen van Italiaanse renaissancetekeningen in Nederland. Een selectie van 122 bladen uit die collectie wordt nu getoond in de Fondation Custodia in Parijs. Naast al vaker beschreven en geëxposeerde bladen uit de periode 1400-1600, van de hand van onder anderen Pisanello, Jacopo Tintoretto, Paolo Veronese, en een bijzondere groep tekeningen door Fra Bartolommeo, worden ook nieuwe vondsten en toeschrijvingen gepresenteerd. Zo is uit recent onderzoek, gefinancierd door de Getty Foundation, gebleken dat een Engel van de Annunciatie (ca. 1514) in rood krijt moet worden toegeschreven aan de Florentijnse schilder Jacopo Pontormo, en een indrukwekkende zwartkrijttekening van de Bijbelse Jozef van Arimathea met het lichaam van de gestorven Christus (1590-1610), aan Aurelio Lomi uit Pisa.

Naissance et Renaissance du dessin italien: Italiaanse renaissancetekeningen uit Museum Boijmans Van Beuningen. T/m 12/1. Fondation Custodia, Parijs. Info: fondationcustodia.fr.

Michelangelo Buonarroti, **Studies van mannelijke hoofden, helmen voor soldaten en gezichtskenmerken**, c.1504. (pen, bruine inkt, en zwart krijt op papier, 20,5 x 25,3 cm, te zien in Royal Academy).

Michelangelo Buonarroti, Mannelijk naakt, c. 1505-06. (Zwart krijt op papier, 40,4 x 22,5 cm, te zien in Royal Academy) en Raphael, naar Michelangelo Buonarroti, David, c. 1505-08. (pen en bruine inkt op papier, 39,6 x 21,9 centimeter, te zien in Royal Academy).

Foto’s Teylers Museum, Haarlem en British Museum

Expres niet zoals Charles Dickens het bedoelde, maar wel vrolijk en lekker suikerzoet

admin
November 24, 2024
0

Zul je net zien: Kerst staat voor de deur – een afschuwelijke feestdag voor afschuwelijke mensen – en dan klieft je domme zusje ook nog eens haar hoofd in tweeën op de rand van haar badkuip. Het overkomt Carola (Nandi van Beurden), eigenaar van Carola’s Christmas Shop, voorheen Carels Christmas Shop. Rechtstreeks naar de hemel kan zusje Christel (Suzan Seegers) niet: ze moet zich eerst nog een laatste keer tegen Carola aan bemoeien.

Op Kerstavond meldt Christels spook zich daarom bij haar grote zus in huis om daar te verkondigen dat Carola bezocht zal worden door drie geesten. Die ervaring zal haar ervan moeten overtuigen haar leven te beteren. Daar zal wel een hoop overtuigingskracht voor nodig zijn, want Carola lijkt niet meteen onder de indruk van Christels spookverschijning. Al zal ze haar zusje (tevens haar werknemer) wel missen in de winkel. Carola: „Niemand maakt zo’n goede cappuccino als jij.”

In kerstmusical A XXXmas Carola is Carola een botte, gierige, ijskoude zakenvrouw met een hekel aan Kerst. Dat maakt haar de vrouwelijke tegenhanger van Ebenezer Scrooge, de hoofdpersoon van Charles Dickens’ A Christmas Carol, het verhaal waar A XXXmas Carola op is geïnspireerd. Wel kreeg de musical de ondertitel Precies zoals Dickens het nooit bedoeld heeft mee, dus verwacht geen adaptatie die al te loyaal blijft aan het bronmateriaal.

Sterrencast

Wat je wél van A XXXmas Carola kunt verwachten is een vijfkoppige sterrencast (naast Van Beurden en Seegers zijn ook Jeremy Baker, Thomas Cammaert en Luuk Haaze van de partij) die uitblinkt in vrolijke, meerstemmige nummers, waaronder veel bewerkingen van bekende kerstliedjes. Zowel de nummers als de grapjes volgen elkaar in rap tempo op in het script van Allard Blom. In de eerste scènes is het wel even wennen aan de dik aangezette humor, met een hoofdpersoon die veel weg heeft van een snauwerige Disneyfilm-slechterik. Carola lijkt zelfs te zijn vormgegeven als Cruella de Vil, geheel in het zwart-wit, terwijl de overige personages zich hullen in rood-groene sjaals en truien.

Naarmate Carola’s voorgeschiedenis wordt onthuld, wordt het personage minder eendimensionaal. Dat wil niet zeggen dat A XXXmas Carola een bijzonder gelaagd geheel is – qua plot en sentimentaliteitsgehalte komt het verhaal vrij dicht in de buurt van de Hallmark-films die deze maanden iedere avond op ‘Christmas Channel’ RTL8 te zien zijn. Al Carola’s herinneringen, trauma’s en dromen draaien om mannen. Maar op vrijwel alle andere vlakken dan het plot is de musical origineel en creatief; van de bij vlagen harde humor tot de catchy liedteksten. Ook naar de muziek van Sam Verhoeven kun je blijven luisteren. Vooral de kerstrevue, een jaarlijkse traditie van Carola’s vader, zit zo goed in elkaar dat het jammer is dat hij maar een paar minuten duurt. Het decor – dat bestaat uit huisjes op kniehoogte die regelmatig van plaats wisselen of eventjes in de lucht zweven – zorgt intussen voor een sprookjesachtige sfeer.

Het maakt dat je je gewillig overgeeft aan het suikerzoete einde waar A XXXmas Carola onvermijdelijk op afstevent. Zo’n suikerzoet einde is ook best lekker. Af en toe. Met Kerst, bijvoorbeeld.