Europese privacytoezichthouders zagen vorige week eindelijk het licht: Meta – het moederbedrijf van Instagram en Facebook – moet stoppen met gepersonaliseerde advertenties. In dezelfde week kwam Meta zelf met het nieuws dat het binnenkort reclamevrije accounts aanbiedt, tegen betaling. Dat is echter geen goed antwoord op het verbod van de privacytoezichthouders, omdat het betekent dat de privacy van de miljarden mensen zonder betaald account alsnog wordt geschonden. Privacy hoort niet te koop te zijn.
Bedrijven als Meta volgen gebruikers overal op het internet: op hun eigen platformen, maar ook op bijna alle andere websites via cookies. Ze weten daardoor ontzettend veel over ons: van hoe vaak en met wie we contact hebben tot welke ziektes we (denken te) hebben. Op basis daarvan wordt een gedetailleerd profiel van ons gemaakt. Dit profiel bepaalt welke advertenties we te zien krijgen. Adverteerders kunnen kiezen om hun advertentie op bepaalde groepen te richten en dat is het moment dat Meta’s algoritmen in actie komen. Die bepalen namelijk bij wie binnen deze groep de advertentie kans van slagen heeft. En Meta weet zo veel over je, dat de algoritmen kunnen inschatten of jij op een advertentie gaat klikken. Het bedrijf weet precies welke boodschap jij moet zien om iets te kopen of te geloven. Dit kan leiden tot discriminatie, bijvoorbeeld bij vacatures voor receptionist of kapper die bijna uitsluitend aan vrouwen worden getoond. Of zelfs tot ondermijning van de democratie, bijvoorbeeld wanneer je slechts een deel van de standpunten van een politieke partij te zien krijgt. Juist dát deel dat volgens jouw profilering de meeste kans biedt om je over te halen om op die partij te stemmen.
De verzameling van de data die ten grondslag ligt aan die profilering is verboden, aldus de Europese privacytoezichthouders. In geen enkele (privacy)wet staat dat Meta dit mag doen en het vraagt er ook nog eens geen toestemming voor.
Meta heeft nu een nieuw abonnement: voor iets meer dan tien euro per maand kunnen gebruikers van Instagram en Facebook reclamevrij gebruik maken van de platformen. Hierdoor is verwarring ontstaan. Het lijkt alsof Meta denkt hiermee te voldoen aan het verbod op gepersonaliseerd adverteren. Maar dat doet het niet. Alleen degenen die betalen worden beschermd tegen inbreuken op privacy. De data van mensen zonder betaald account worden nog steeds verzameld en gebruikt voor advertenties.
Volgens mij moet Meta het privacy-schendende verdienmodel in z’n geheel uit het raam gooien. Laat het overstappen op contextuele advertenties. Als je op tv een kinderprogramma kijkt, krijg je in het reclameblok advertenties voor speelgoed. Als je een tijdschrift leest over mode, krijg je advertenties van kledingwinkels. Dit kan ook online: als je een filmpje kijkt over klei, krijg je een advertentie voor een cursus pottenbakken. Als je op Facebook een pagina over bergbeklimmen bezoekt, krijg je advertenties voor outdoor-kleding. Zo hoeft Meta je niet overal te volgen en kan het nog steeds geld verdienen. En blijft ieders privacy gewaarborgd. Oók die van mensen die geen tientje per maand naar Zuckerberg willen overmaken.
is beleidsadviseur bij Bits of Freedom.
