In 2015 gaf de rijksoverheid de gemeenten de taak om de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) uit te voeren. Sindsdien bieden gemeenten zorg en ondersteuning aan inwoners die dat nodig hebben. Voor Den Haag een welkome manier om de rijksbegroting op orde te krijgen, want de Wmo is duur en nu draaien gemeenten op voor die zorgkosten.
Het kabinet-Rutte II is alleen wel vergeten om bij het overdragen van de Wmo ook de mogelijkheid tot fraudebestrijding over te dragen. En we weten nu ook dat dit een welbewust keuze was, aangezien demissionair premier Mark Rutte in zijn tweede verhoor in de parlementaire enquête Fraudebeleid zei: „Fraudebestrijding had geen prioriteit, het organiseren van de begroting was belangrijker.”
In Rotterdam hebben we daar last van. Elke gemeente die actief bezig is met het bestrijden van zorgfraude heeft daar last van. Gemeenten hebben meer mogelijkheden nodig om zorgfraude aan te pakken. De zorg wordt duurder en schaarser en ik wil er als wethouder voor zorgen dat het geld ook terechtkomt bij de mensen die er werkelijk recht op hebben.
Rondom alle steun en zorg die we bieden bestaat een gek fenomeen: sluwe mensen misbruiken hulpbehoevende Rotterdammers of de rammelende regels om zelf te profiteren. Ze beloven Rotterdammers zorg en de betaling te regelen, maar leveren dan vaak te weinig en soms helemaal geen zorg, terwijl ze wel geld voor de zorg inpikken. Het is georganiseerde criminaliteit, dat heeft de gemeente al lang in kaart gebracht. In september 2022 informeerde het college de gemeenteraad al over de georganiseerde structuur.
Familie en kennissen
Zorgfraudeurs vormen in familie- of kennissenkring een bedrijfje in Wmo-zorg op basis van een persoonsgebondenbudget (pgb). Hulpbehoevenden wordt de regie uit handen genomen met de belofte van ‘ontzorgen’. Het geld voor de zorg verdwijnt in de zakken van de fraudeurs. Zodra de frauderende zorginstelling in beeld komt, vaak in combinatie met andere criminaliteit als hennepteelt en illegale gokactiviteiten, wordt het bedrijf opgeheven. De bestuurders van het bedrijf verdwijnen en zijn niet te vervolgen. En na een tijd duikt er een nieuwe zorgaanbieder op met een vergelijkbaar bestuur en begint de fraude opnieuw.
Wettelijk is het niet mogelijk om, als hulpmiddel bij het voorkomen van zorgfraude, het Handelsregister van de KvK te raadplegen op natuurlijke personen. Als dat mogelijk wordt, kunnen we deze frauduleuze zorgaanbieders volgen en voorkomen dat ze nieuwe fraude plegen en nog meer zorggeld wegsluizen.
Nog een voorbeeld: wij mogen niet preventief informatie uitwisselen tussen de afdeling die Wmo-zorg en pgb’s uitkeert en het UWV. Met als gevolg dat iemand die bij de gemeente geld krijgt voor fulltime zorg aan acht patiënten per week, bij het UWV tegelijk een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangt, omdat ze om fysieke redenen niet kan werken.
Vertrouwen in de overheid
Zorgfraude tast het vertrouwen in de overheid en het vertrouwen in de zorg aan. Het bewuste en georganiseerde misbruik ondermijnt het draagvlak om mee te betalen aan de zorg voor anderen. De gemeente Rotterdam wil die fraude beter aan kunnen pakken. En dat is nu te moeilijk. Dat geldt niet alleen in Rotterdam: landelijk hebben de gemeenten meer mogelijkheden nodig om zorgfraude aan te pakken.
Daarom wil ik de partijen die straks een nieuw kabinet vormen indringend oproepen hier wat aan te doen.
