N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Als het maar verandert Commerciële raketvluchten van techondernemers Bezos en Musk brengen winning van kostbare metalen in de ruimte dichterbij. Wanneer wordt de eerste asteroïde ontgonnen?
Matt Gialich, een 37-jarige techondernemer die vanuit Los Angeles de hemel wil bestormen, houdt een zilverachtig bolletje ter grootte van een knikker voor zijn webcam. „Meteorieten als deze kun je gewoon kopen bij verzamelaars”, vertelt hij in een videogesprek. „Ze geven je een indicatie van wat er in de ruimte te vinden is.”
De meteoriet in zijn hand bestaat voor 92 procent uit ijzererts. Verder zit er wat van het metaal iridium in en vijftien andere elementen, waaronder nikkel en kobalt. Gialich: „Die laatste twee zijn voor ons economisch niet interessant.”
Dat nikkel en kobalt niet interessant zijn, hoor je niet vaak in de grondstoffenwereld. Batterijmakers schreeuwen juist om deze metalen, vooral voor de accu’s van elektrische auto’s.
Maar Gialich moet selectief zijn. Zijn in 2021 opgerichte bedrijf AstroForge, met zo’n twintig ingenieurs, wil als eerste delfstoffen winnen in de ruimte. En ja, één doel is rijk worden, dus alleen de allerduurste metalen mogen mee terug: platina, iridium, osmium en andere elementen uit de platinagroep. Platina kost ruim 30.000 dollar per kilo, een kilo nikkel 2 dollar.
Één doel is rijk worden, dus alleen de allerduurste metalen mogen mee terug: platina, iridium, osmium en andere elementen uit de platinagroep
De platinagroepmetalen zijn zeer gewild voor katalysatoren, smartphones, glasvezelkabels, medische instrumenten en vliegtuigmotoren. Platina is ook belangrijk voor de waterstofauto’s die nu in de ontwerpfase zijn. Maar op aarde zijn de makkelijk delfbare voorraden op. Een ander probleem is dat de winning van metalen klimaat en milieu schaadt.
Pionieren in de ruimte-economie
Wat Gialich betreft, is er daarom alle reden de ruimte te ontginnen. Eerder noemde hij zijn onderneming „een reis om de toekomst van de planeet veilig te stellen”. Nog grotere woorden komen van een andere start-up, het eveneens Californische TransAstra: „Asteroïden bevatten genoeg grondstoffen om een biljoen mensen te onderhouden”, schrijft het bedrijf op zijn website.
Ook buiten de Verenigde Staten staan bedrijven te popelen om te pionieren in de ruimte-economie. Het Britse Asteroid Mining Corporation werkt aan een spinachtige robot die zijn poten om een asteroïde kan slaan. In China heeft Origin Space volgens Chinese media twee jaar geleden al zijn eerste ruimterobot gelanceerd, die mijnbouwexperimenten doet en ruimteafval opruimt.
„We hebben hier op kantoor een lange lijst van geschikte asteroïden”, vertelt Gialich. Geschikt betekent onder andere: asteroïden die veel metalen bevatten (het M-type), een doorsnee van 30 tot 500 meter hebben en enigszins bereikbaar zijn. De lijst houdt hij geheim, evenals de asteroïde die AstroForge heeft geselecteerd als target asteroid voor wat de eerste commerciële ruimtemijnbouw door aardbewoners moet worden.
Ruimtemijnbouw was lang sciencefiction. Dat het nu toch haalbaar lijkt, is voor een groot deel te danken aan techmiljardairs Elon Musk en Jeff Bezos. De ruimtetransportdiensten die zij met SpaceX en Blue Origin aanbieden, maken het veel goedkoper om technologie de ruimte in te brengen.
Zo heeft AstroForge afgelopen april voor zijn eerste missie plaats gehuurd aan boord van een Falcon 9-raket van SpaceX. Die raket heeft een minisatellietje in een baan om de aarde gebracht. Daarin gaat AstroForge een methode testen om in een omgeving zonder zwaartekracht „asteroïdeachtig materiaal” – dat vanaf de aarde is meegenomen – te scheiden in verschillende elementen. Een ruimteraffinaderijtje dus.
Een tweede missie is uitgesteld tot begin volgend jaar. Een sonde gaat dan voor een observatiemissie naar de geselecteerde asteroïde. Daarna moeten nóg twee onderzoeksmissies slagen voordat het commerciële werk kan beginnen.
Hoewel je zou denken dat het zonnestelsel plaats genoeg heeft voor alle ruimtepioniers, is AstroForge voortdurend bezig met zijn concurrentiepositie. „We willen de eerste en de snelste zijn”, zegt Gialich. Hij verwacht dat „ruim voor het einde van dit decennium” de eerste missie met geraffineerd materiaal op aarde landt. Het uiteindelijke doel is per vlucht 1.000 tot 1.200 kilo metaal mee terug te nemen.
Een tweede missie is uitgesteld tot begin volgend jaar. Een sonde gaat dan voor een observatiemissie naar de geselecteerde asteroïde
Joost Carpay, directeur ruimtevaartprogramma’s bij het Nederlandse ruimtevaartagentschap NSO, sluit zeker niet uit dat ruimtemijnbouw realiteit wordt. „Al zou ik verrast zijn als het binnen vijftig jaar rendabel is.” Ook hij ziet voordelen. „We kennen allemaal de geopolitieke situatie”, zegt hij, doelend op de wereldwijde jacht op de metalen die nodig zijn voor energietransitie en digitalisering. „Daarnaast kennen we de gevolgen van mijnbouw voor ecosystemen en inheemse bevolkingen. In de ruimte kun je veel minder schade aanrichten. Asteroïden zijn brokken steen, daar leeft niets.”
10 triljoen dollar
Of het voor het klimaat ook beter is, zal moeten blijken uit een ketenanalyse, meent Carpay. Dat betekent: de uitstoot van alle fases in het productieproces vaststellen en bij elkaar optellen, en die dan afzetten tegen mijnbouw op aarde.
Terwijl Gialich zijn geheime asteroïde probeert te bereiken, onderneemt NASA een missie waar hij alleen maar van kan dromen. Op 13 oktober vertrok – aan boord van een SpaceX Falcon Heavy-raket – een ruimtevaartuig richting 16 Psyche, een metalige asteroïde die wetenschappers aan de hand van haar samenstelling meer zou kunnen vertellen over het ontstaan van het zonnestelsel.
Psyche spreekt niet alleen tot de verbeelding van wetenschappers. Het vermoeden bestaat dat zij zó rijk is aan nikkel en ijzer dat speculaties over de waarde absurd gaan klinken. 10 triljoen dollar (10 quintillion, ofwel 10 miljard miljard) is het getal dat de Amerikaanse missieleider Lindy Elkins-Tanton jaren geleden aanhaalde. Inmiddels noemt ze het zelf onzin, want voorbarig.
Niet dat het ertoe doet; Psyche heeft een doorsnee van ruim 200 kilometer en draait op zes jaar vliegen afstand tussen Mars en Jupiter om de zon. Niemand beschikt over de technologie om haar – geheel of in delen – naar de aarde te halen; NASA zegt dan ook er geen plannen voor te hebben. Toch volgt Gialich elke stap op de voet. „I fucking love it!”, is zijn commentaar. „Dit is de missie die ik zou wíllen doen. Psyche is enorm! Jammer genoeg beschikken we bij AstroForge niet over de 1,3 miljard dollar die NASA erin steekt.”
Vergeleken bij Psyche is zijn target asteroïd laaghangend fruit. Die draait in een baan om de aarde, op een klein jaar afstand. Nu nog plukken. Gialich houdt open of het gaat lukken: „Je leert veel door dingen gewoon te doen”, zegt hij. „Je kunt jarenlang bezig zijn met plannen van de perfecte missie, maar wij hebben besloten risico te accepteren.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/09/web-2409wetnasasonde.jpg)
