De centra voor kinderhartchirurgie in Leiden en Utrecht gaan begin volgend jaar als één team verder, hebben ze donderdag bekendgemaakt. Op die manier hopen de betrokken universitair medisch centra (umc’s) te voorkomen dat ze de twee kinderhartcentra moeten sluiten.
Chirurgen die in bepaalde operaties gespecialiseerd zijn, gaan die ingrepen op beide umc’s uitvoeren, zegt een woordvoerder van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). „Je gaat niet de patiënten verplaatsen, maar de artsen.” Zeldzame ingrepen kunnen nog wel op maar één plek worden uitgevoerd. Artsen in opleiding gaan ook naar beide umc’s, om behandelingen te leren van de chirurg die er het meeste ervaring mee heeft.
Op dit moment zijn er vier centra voor kinderhartchirurgie, verbonden aan vijf universiteiten (Leiden en Amsterdam hebben samen één locatie). Dat zijn er te veel voor het aantal patiënten dat ze jaarlijks behandelen, vinden ze ook zelf. Maar over de vraag waar de kinderhartchirurgie dan heen moet, is al jaren discussie. Demissionair minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid, D66) besloot in april dat alleen de kinderhartcentra van Rotterdam en Groningen open kunnen blijven. Leiden, Amsterdam en Utrecht stapten daarop naar de rechter.
Nadelen
„We steunen het idee van concentratie, maar de nadelen overschaduwen nu de voordelen”, zegt een woordvoerder van het LUMC. Hij voorspelt dat het wegvallen van kinderhartchirurgie in Leiden zal zorgen voor een tekort aan patiënten op de kinder-IC, die daardoor mogelijk zou moeten sluiten. In Utrecht zou de sluiting van het kinderhartcentrum zorgen voor problemen op de afdeling kinderoncologie.
Met de nauwere samenwerking hopen Leiden, Amsterdam en Utrecht de noodzaak van het bundelen van de kinderhartcentra weg te nemen, en daarmee Kuipers te verleiden zijn besluit om te keren, laat de LUMC-woordvoerder doorschemeren. „Als er niets gebeurt, loopt onze vergunning eind 2025 af.”
Lees ook Kuipers hoeft plan om kinderhartcentra te centraliseren niet op pauze te zetten
Andy Byron en Kristin Cabot bij het Coldplay-concert
Foto screenshot, bewerking NRC
Ik zou graag niet hebben geweten wie Andy Byron en Kristin Cabot zijn. Zoals jij nu ongetwijfeld weet, werden de ceo van data-bedrijf Astronomer en zijn hoofd presoneelszaken betrapt op het stadionscherm tijdens een concert van Coldplay. Hij probeerde weg te sluipen, terwijl zij haar gezicht verborg, maar het was te laat. Iemand plaatste de beelden online. Iedereen sprong erbovenop. En hun levens werden overhoopgegooid.
Zoals ik al zei, ik wou dat ik niet wist wie zij zijn. En dat komt omdat ieder van ons, om welke reden dan ook, Andy Byron of Kristin Cabot zou kunnen worden: mensen met gebreken op de verkeerde plaats op het verkeerde moment. Iedereen kan een foute-maar-irrelevant-voor-de-rest-van-ons beslissing nemen, maar toch je eigen ondergang tegemoet zien. Wat deze gebeurtenissen duidelijk maken , is dat er een ziekte in het sociale weefsel is geslopen en dat er dringende noodzaak is voor een nieuwe privacy-ethiek.
Een waarschuwingsteken
Het verhaal van het ‘Coldplay-concert-koppel’ is in wezen irrelevant en inhoudsloos, het vertelt ons niets over de wereld, over onszelf; het is niet bijzonder grappig of tragisch of diepgaand. Er is geen pathos, geen inzicht. Het is waar dat de huidige cultuur op X en andere social media-apps misschien minder direct destructief is dan tijdens de piek van de ‘woke’-periode (circa 2017 tot 2021). Toch is het viral potentieel van dit soort verhalen een waarschuwingsteken dat onze cultuur geobsedeerd is met schaamte, surveillance en controle. Een obsessie met het privéleven van anderen is een ziekte.
Het lekken, doxxen , bespioneren van particuliere burgers op Reddit, op privé-Facebookgroepen, op X, op Instagram, op TikTok – ongeacht de morele kwaliteit van de personen die onderzocht worden – schaadt iedereen. Omdat het iedereen onderhevig maakt aan dit alomtegenwoordige, collectieve panopticum, en hoe meer deze beelden circuleren, hoe normaler dat wordt.
Groepschats, dating-apps, e-mails – of in het geval van Byron en Cabot, gewoon in het openbaar zijn zonder de intentie om gefilmd te worden – zouden niet onderworpen moeten zijn aan openbaar oordeel. Dit soort verhalen leidt af van serieuze kwesties en leidt de aandacht af van de werkelijk machtige individuen en entiteiten die onze levens wezenlijker beïnvloeden.
Net als elk dorp
Er zit duidelijk iets in de menselijke natuur dat geneigd is tot roddelen, schande te maken en bespotten (onbezonnen, automatisch). Maar nieuwe technologie stelt ons in staat om op historisch ongekende manieren uiting te geven aan deze laaghartige neigingen. We zouden het verdraaiende effect dat zulke verhalen, en onze obsessie daarmee, hebben op onze zielen hebben, serieus moeten nemen.
De global village is net als elk dorp – berispend, straffend, geobsedeerd met roddelen, met niets beters te doen. Terwijl het misschien leuk lijkt om iemand tot een meme te maken, is het ernstig respectloos en gooit het de gewoontes en veiligheidsmaatregelen van een liberale samenleving overboord om deel te nemen aan sadistisch groepsgedrag. Dus hoewel het concrete voorbeeld waarover we het hebben misschien niet het overdenken waard lijkt, is dat mijn punt.
Er zou een les in dit verhaal kunnen zitten over de hypocrisie van een ceo en een HR-functionaris, die een affaire hebben die bij medewerkers van lagere rang tot direct ontslag had geleid. Maar wat ik zie opkomen in het publieke debat is geen intelligente kritiek op HR-afdelingen en hun cultuur , maar schadenfreude, vreugde om de ellende van een willekeurig ander persoon.
Als deze trends doorzetten – als algoritmen blijven werken zoals ze doen, en ik kan me niet voorstellen dat ze dat niet zullen doen – dan zullen steeds meer slachtoffers uit hun anonimiteit worden gesleurd voor een ‘mimetisch offer’. En als gevolg daarvan zijn betekenisvolle taboes rond privacy, schaamte en respect verdwenen, en zijn ieders levens en gedragingen voer geworden voor commentaar en bespotting.
Nieuwe taboes
We hebben dringend nieuwe taboes nodig – niet tegen overspel of seksuele immoraliteit of interpersoonlijk bedrog, want daar hebben we duidelijk al genoeg van. We hebben eerder taboes nodig tegen het opruien van onszelf in idiote, verfoeilijke menigten, die niet in staat zijn na te denken over hoe de onderwerpen van onze riduculisering lijden onder deze digitale steniging. Een wijzer perspectief zou doen inzien dat we allemaal, op het verkeerde moment, leugenaars, dwazen, cheats, charlatans, hypocrieten zijn. Laat hij die niet gezondigd heeft op de like- of repost-knop klikken.
We zondigen allemaal, en we hadden genade of barmhartigheid kunnen ontvangen onder de theocratieën van oudere liberale en Verlichtingsarrangementen. Algoritmische gerechtigheid en oordeelvorming bevatten echter noch de deugden van de theocratische samenleving – je kon tenminste nog je toevlucht nemen tot het religieuze recht, met zijn uitzonderingen en casuïstiek – noch van de klassiek liberale samenleving: er is geen eerlijke procesgang, geen beroepsmechanisme. Er is geen bemiddelende structuur in de global village. Het is instinctief, dierlijk, overhaast, wreed.
Klik op het vinkje naast ‘Ik ben geen robot’
De kracht en richting van dit collectieve online-oordeel moeten op zichzelf worden gericht: we moeten niet degenen straffen die in het panopticum worden betrapt, maar de anonieme posters, Redditors en dergelijke; iedereen die vreugde vindt in willekeurige daden van minachting. Als we in een tolerante, gezonde samenleving willen leven, moeten we onze camera’s uitzetten, afstand nemen van mimetische, digitale dorpsstenigingen, en reflecteren op onze eigen toevallige en imperfecte levens en zelf.
Deze ‘verplichting’ zal niet van boven komen: er zijn geen aanwijzingen dat techbedrijven hun producten zullen veranderen om dit soort gedrag te ontmoedigen. Zelfregulering, op grote schaal, is voorlopig het enige antwoord. De manier waarop we praten, schrijven, handelen en reageren doet ertoe. Cultuur is belangrijk in zoverre dat cultuur een laag van software is die ten minste gedeeltelijk bepaalt hoe we onze telefoons gebruiken. Het ontbreekt ons dringend aan gedragscodes met betrekking tot technologie en ons vermogen om elkaar op te nemen, te doxxen en lastig te vallen.
Zelfbeheersing
Als onze natuurlijke reactie op constante wederzijdse surveillance niet afkeer is, dan zou het dat moeten zijn; telefoons zijn uitgerust met camera’s, maar camera’s die verbonden zijn met het wereldwijde bewustzijn, zijn wapens. Het filmen van vreemden zou niet genormaliseerd moeten worden – mensen zeggen dat ze hun telefoons weg moeten leggen zou dat wel moeten zijn. Bijdragen aan de viral stapel van berichten over willekeurige mensen die geen intentie hadden om viral te gaan, zou ook niet normaal moeten zijn. Als Big Tech die niet verwijdert, dan is zelfbeheersing vereist. Instanties kunnen helpen deze nieuwe normen te handhaven en te versterken door het gebruik van telefoons in zoveel mogelijk openbare ruimtes te verbieden.
Er zijn ook secundaire voordelen: openbare ruimtes zijn gewoon beter zonder dat iedereen op zijn telefoon zit; 50.000 mensen die allemaal hetzelfde concert filmen, bijvoorbeeld, is naast de onbedoelde gevolgen, stom en onesthetisch. Niet ieder van ons hoeft onze eigen slecht gekaderde foto’s van Gustav Klimts De Kus te maken als we Wenen bezoeken. Professionele foto’s en ansichtkaarten zijn al ruim voorhanden. We zouden ook ons geheugen in kunnen zetten.
De gedragscodes zijn wat we misschien ‘tegen-mimetica’ zouden kunnen noemen; ze moeten in eerste instantie kunstmatig in de sociale interactie en discours worden geïnjecteerd, voordat ze aanslaan. Dat is wat ik hier voorstel. Misschien denken we dat iets amusant is en de moeite waard om commentaar op te leveren of slecht en de moeite waard om te berispen, en misschien is dat in isolatie ook zo. Maar al met al maken we het leven ondraaglijk, angstig en genadeloos.
Het kostte verschillende eeuwen voordat ridders te paard de gedragscode ontwikkelden die bekend staat als ridderlijkheid om hun ongeëvenaarde vermogen om iedereen die geen paard, bepantsering en zwaard had, te doden of te bedreigen; laten we hopen dat we gedragscodes kunnen ontwikkelen rond onze telefoons of welke volgende generatie AI-apparaten telefoons ook vervangen.
Privacy is een zwaarbevochten maatschappelijk goed; geef het terug aan anderen om je eigen te beschermen.
Dit stuk verscheen eerder in Unherd, een Britse nieuws- en opiniewebsite, en is met ondersteuning van AI vertaald.
Zodra het over de roemruchte Britse adellijke familie Mitford – met haar zes zussen– gaat, dan vallen de woorden excentriek, kleurrijk en buitengewoon. Voor de makers van de nieuwe Engelse serie over hun levens klonken die woorden nog te zwak. Zij kozen voor: Outrageous: buitensporig, gewelddadig, schandelijk.
Al die woorden zijn te gebruiken voor het verhaal van de Mitfords. Nu kent lang niet iedereen deze familie meer, ook niet in het Verenigd Koninkrijk. Maar zeker in de jaren dertig van de vorige eeuw, en nog decennia erna, kenden veelkrantenlezers de zussen . De Britse tabloids schreven gretig over de levenswandel van vooraanstaande artistocratische Britten, en de Mitfords zorgden zo vaak voor ophef, dat als hun moeder „adellijke dochter” in een kop zag staan, ze genoeg wist: dan was dat een van haar kinderen.
Een scheiding en een buitenechtelijke relatie, een succesvolle debuutroman, een dochter die van huis wegliep om in de Spaanse Burgeroorlog te vechten, ontmoetingen met Adolf Hitler: de levens van de zussen boden meer dan genoeg stof. En dan verschilden ze ook nog eens behoorlijk van elkaar. Karikaturaal kon je ze zo omschrijven, aldus een journalist, terugkijkend: „Diana de fascist, Jessica de communist, Unity de Hitler-minnares, Nancy de romanschrijver, Deborah de hertogin, en Pamela… de onopmerkelijke kippenhouder”.
Al in de jaren tachtig ontstond er een hele Mitford-industry, zoals ze het zelf noemden. Hun levens werden vastgelegd in meerdere biografieën, een musical, interviews en documentaires (op YouTube terug te vinden), en uitgaves met brieven (de zussen zouden elkaar over een periode van ruim tachtig jaar zo’n 12.000 brieven schrijven). Een autobiografische roman van oudste dochter Nancy Mitford werd in 2021 bewerkt voor een BBC-serie: The Pursuit of Love, met een sterrencast van onder meer Lily James, Emily Beecham en Andrew Scott.
Joanna Vanderham als Diana, de ‘facistische’ zus. Beeld Nicky Hamilton
Ambitieus drama
En nu is er dus Outrageous, een ambitieus drama in zes delen, gemaakt voor het Britse streaming platform U. Je kunt ook zeggen ‘nu pas’ – het is eigenlijk de vraag waarom er niet al eerder een tv-serie over de bijzondere levens van de Mitfords is gemaakt. Zeker als je er de landhuizen bij denkt, en de Londense artistieke en glamoureuze society-kringen van de jaren twintig en dertig, waarin de zussen leidende figuren waren. Dat komt in Outrageous ook allemaal in beeld.
Maar toch kostte het schrijver Sarah Williams twintig jaar om producers te overtuigen van een serie over de familie, vertelde ze in juni in een bioscoop in hartje Londen bij een vraag-antwoord-sessie na afloop van de première van de eerste aflevering. Haar theorie is dat het verhaal, waarin zo veel van de sleutelfiguren en -momenten van de twintigste eeuw in voorkomen, pas in de laatste jaren weerklank is gaan vinden.
„Het verhaal over de Mitfords is, hoewel het over een Engelse familie gaat, een universeel verhaal: over radicalisering, populistische politici en gepolariseerde politiek en hoe die relaties, vriendschappen en families kunnen doen breken”, zegt acteur James Purefoy, die vader David Mitford (Lord Redesdale) speelt, in een Zoom-gesprek een dag later. „We zien in de hele wereld de opkomst van populistische politici, in Hongarije, de VS, Nederland, Italië, en ook in Engeland. Zij proberen mensen tegen elkaar op te zetten, zij bestempelen delen van de samenleving als slachtoffer en zetten een wij tegenover een zij. Deze tijden maken deze serie opeens zo interessant. We kunnen er duidelijker door zien wat er nu gebeurt.”
Veel meer dan bijvoorbeeld hitserie Downton Abbey (2010-2015), over een fictieve aristocratische familie en haar personeel, is Outrageous een politieke serie. In de eerste plaats omdat de politiek in de levens van de Mitfords zelf een grote rol speelt. In de eerste aflevering is te zien hoe de jong getrouwde Diana, de stijlvolle en mooiste van de zes zussen, gespeeld door Joanna Vanderham, een relatie aangaat met de (eveneens getrouwde) vooraanstaande politicus Sir Oswald Mosley.
Voor de familie is het overspel en Diana’s aankondiging te scheiden het schandaal, maar belangrijker: Mosley is de leider van de door hem opgerichte British Union of Fascists, een nieuwe politieke partij die aansluiting zoekt bij de fascisten in Italië en Duitsland. Die een einde aan de economische ellende van de jaren dertig belooft, en „een terugkeer naar een Brittannië dat waarlijk groot is”, zoals Mosley in de serie oreert – de parallel met het heden zal niemand ontgaan.
In latere afleveringen zullen Diana en haar jongere zus Unity (Shannon Watson) naar het Duitsland van begin jaren dertig afreizen waar de nazi’s de macht hebben veroverd. Unity, zo was begin dit jaar nog in het nieuws omdat haar dagboeken opgedoken waren, zou grote delen van het jaar in München gaan wonen en daar een affaire met Adolf Hitler ontwikkelen. Andere familieleden zouden ook regelmatig overkomen en de Führer ontmoeten.
‘Outrageous’ wil ook een serie over familie zijn, over de dynamiek van liefde en strijd tussen de zussen, inclusief het eindeloze onderlinge grappen maken en plagen, want daar waren de Mitfords goed in. Beeld Olly Courtney
Facisme
De serie staat voor een uitdaging, legt Purefoy uit. De kijker weet waar het fascisme op uitgelopen is: „het grootschalige industriële vermoorden van miljoenen mensen”. Maar in de jaren dertig „wisten ze dat niet, wisten ze niet waar het heen ging. Onze populistische politici daarentegen, degenen die met fascistische taal, ideologie en iconografie flirten, weten waar dit heengaat als ze dit pad blijven volgen.”
Outrageous wil verkennen waarom mensen radicaliseren, waarom fascisme aantrekkelijk was. „Zonder uiteraard het fascisme te verheerlijken. Maar je moet begrijpen waarom mensen erdoor aangetrokken werden”, aldus Purefoy. Hij is bezorgd dat mensen niet eens meer met elkaar in gesprek willen gaan, zoals hij als jonge linkse radicaal bleef praten met zijn vader die voor de Conservatieve Partij werkte, onder „de populistische en tweedracht zaaiende” premier Thatcher. „We moeten proberen de temperatuur naar beneden te brengen.”
Blijf je met elkaar in gesprek, ondanks grote verschillen in politieke meningen, omdat je van elkaar houdt of op zijn minst iets voor elkaar voelt? Of zijn de politieke verschillen zo groot dat zelfs de sterke banden binnen families breken? Het fascinerende aan de familie Mitford is dat je dat allebei ziet. De vijfde zus Jessica (Zoe Brough) ontwikkelde zich in haar tienerjaren tot communist. Ze zou haar zus Diana jaren- en jarenlang haten, niet meer met haar corresponderen, en haar nog maar een paar keer ontmoeten. Ze rekende haar en haar echtgenoot bijkans de Tweede Wereldoorlog aan. Maar aan haar liefde voor Unity veranderde niets. Ondanks alles – Unity verklaarde zich openlijk een Jodenhater, Jessica zou met een Jood trouwen – bleef die haar favoriete zus.
En zo wil Outrageous ook een serie over familie zijn, over de dynamiek van liefde en strijd tussen de zussen, inclusief het eindeloze onderlinge grappen maken en plagen, want daar waren de Mitfords goed in. Dat geeft de serie luchtigheid en soms zelfs slapstick. Niet bepaald een stijf kostuumdrama – dat zou bij deze familie ook nauwelijks mogelijk zijn.
Outrageous, 6 afleveringen, te zien op de nieuwe streamingdienst BBC NL+ en vanaf 21 september op tv-zender BBC NL (voorheen BBC First).
De nieuwe Netflixserie Untamed begint op honderden meters hoogte met twee bergbeklimmers die de rotsen van El Capitan, een duizelingwekkend steile bergwand proberen te bedwingen. De klimpartij gaat de twee al niet echt soepel af wanneer er vanaf de richel ver boven hen, een vrouw naar beneden komt suizen. Ze blijft, zo dood als een pier, haken aan hun touwen waarna de mannen zelf ook weer meters naar beneden vallen.
Het is een behoorlijk spectaculaire opening. Een die past bij een moordmysterie gesitueerd in Yosemite National Park, het Amerikaanse natuurreservaat dat ook alleen maar met datzelfde woord, spectaculair, omschreven kan worden.
Kyle Turner (Eric Bana), van de parkpolitie, moet achterhalen wie de vrouw is en hoe ze is over de rand is gegaan. Geestig hoe de norse park ranger – grijze krullen en fikse baard – wordt geïntroduceerd in de serie. Wanneer hij aankomt bij het plaats delict, is hij te paard. Tot verrassing van Naya Vasques (Lily Santiago), zijn nieuwe collega die net is overgestapt vanuit Los Angeles en duidelijk geen viervoeters als vervoersmiddel gewend is. Als ze haar collega-ranger Milch (William Smillie) vraagt waarom Turner te paard is, zegt hij: „Zo kan hij beter op ons neerkijken”. Want geliefd is Turner niet. Hij is bot tegen de rangers met wie hij samenwerkt, woont in een blokhut ver van de bewoonde wereld en sleept een trauma met zich mee zo groot als El Capitan.
Uitmuntend in zijn werk dan weer wel. Uiteraard. Want Untamed, geschreven door Mark L. Smith (The Revenant) en zijn dochter Elle Smith, is niet direct het meest originele moordmysterie. Naast de gebruikelijke getroebleerde maar steengoede detective, komt er bijvoorbeeld ook een grootschalige drugsoperatie voorbij, zijn er flashbacks naar betere tijden, en is er een gewelddadige ex-partner die problemen komt veroorzaken. Allemaal elementen die eerder in vergelijkbare series zaten.
Maar dat betekent niet dat Untamed niet prima werkt. In tegendeel. Vanaf die eerste minuten op die rotswand, wil je doorkijken. Daarbij is de Sherlock-en-Watson-relatie die ontstaat tussen Turner en nieuwkomer Vasques een prettige, ondanks dat Bana’s Turner ietwat eentonig is. Rosemarie DeWitt die zijn ex-vrouw speelt daarentegen, beheerst iedere scène waarin ze te zien is. Ook het moordmysterie, dat met iedere aflevering ingewikkelder wordt, blijft tot het einde voldoende boeien en vermaken.
Toch is het vooral de minder gebruikelijke setting waarmee de serie zich onderscheidt. „Er gebeurt iets met mensen wanneer je ze loslaat in de wildernis. Ze denken dat niemand ze meer ziet en doen vervolgens alle nare shit die in hun hoofd opkomt”, zegt ranger Milch. Yosemite Park is naast prachtig ook een plek waar zich achter iedere boom een beer kan bevinden. Een landschap van watervallen en steile rotswanden, uitgestrekte velden en ondoordringbare bossen. Een wereld om in te verdwijnen. En dat laatste lukt met deze zes vlotte afleveringen best aardig.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data135201351-5aa220.jpg|https://images.nrc.nl/DTyMiNnsilW627fXAQ7i1RcCKnY=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data135201351-5aa220.jpg|https://images.nrc.nl/44fRvYY-33Uwvk3uiGCwsloDY_0=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data135201351-5aa220.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data135200665-9198f6.jpg|https://images.nrc.nl/A6NNJ-arh3IXhNP8wCkIN42KRbo=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data135200665-9198f6.jpg|https://images.nrc.nl/nhYdgCupmnSKVNsEotB2oIeKI6Q=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data135200665-9198f6.jpg)
