Te midden van een slepende economische crisis, torenhoge inflatie en groeiende armoede heeft de kandidaat van de regerende linkse peronisten zondag verrassend de eerste ronde van de Argentijnse presidentsverkiezingen gewonnen. Economie-minister Sergio Massa (51) toonde dat het peronisme nog levensvatbaar is door 36 procent van de stemmen binnen te slepen. Hij zal het volgende maand in de tweede ronde opnemen tegen de 53-jarige, ultrarechtse populist Javier Milei, die zondag bleef steken op bijna 30 procent. De rechtse kandidate Patricia Bullrich haalde 23 procent.
Massa’s eerste plaats toont dat de meeste Argentijnen blijven vasthouden aan het diep verankerde peronisme. Binnen deze brede sociaal-populistische stroming van de historische leiders Juan en Evita Peron geldt Massa als behoorlijk rechts. En ondanks brede onvrede over de staat van de economie rekenen de Argentijnen hun ‘superminister’ van Economische Zaken kennelijk niet al te hard op af op het regeringsbeleid.
In de peilingen voorafgaand aan de stembusgang gold Milei nog als de favoriet. Zondag behaalde hij echter hetzelfde percentage als tijdens de voorverkiezingen van augustus, wat aangeeft dat hij er ook na een opvallende campagne via vooral TikTok en andere sociale media nog niet in slaagt meer nieuwe kiezers te trekken. Zijn electoraat bestaat vooral uit jonge Argentijnen, die hun land voornamelijk in crisis kennen en zich aangetrokken voelen tot Milei’s beloftes van radicale verandering.
Lees ook
Hun land glijdt af. Dus klampen Argentijnse jongeren zich vast aan een radicale rocksterpoliticus.
Argentijnse media analyseerden zondagavond dat sommige van Milei’s voorstellen en uitspraken mogelijk te extreem waren. Zo zou onder meer zijn plan voor het terugdraaien van de legalisatie van abortus, die de Argentijnse vrouwenbeweging in 2020 na jaren van strijd voor elkaar kreeg, vooral vrouwen hebben weerhouden van een stem op Milei. Ook zei Milei dat hij als president onmiddellijk de band met China – Argentinië’s op twee na belangrijkste handelspartner – zou verbreken.
Onvoorspelbare tweede ronde
In de tweede ronde (op 19 november) wint de kandidaat met de meeste stemmen. In de opmaat hiernaar toe wordt de grote vraag wat de kiezers van de rechtse afvaller Patricia Bullrich gaan doen. Direct na de uitslag riep Milei in een toespraak tot samenwerking om „af te rekenen” met links, maar Bullrich zelf wilde zondagavond nog geen steunverklaring uitspreken. Het ligt voor de hand dat een groot deel van haar kiezers in de tweede ronde inderdaad naar Milei neigt en Massa zal hem daarom als een te grote gok proberen af te schilderen.
De oppositie zaaide de laatste weken van de campagne twijfel over Milei geestelijke toestand, waarbij critici de flamboyante buitenstaander bestempelden als ‘instabiel’. Zijn voorstel om de economie te ‘dollariseren’ kreeg echter veel weerklank in Argentinië, waar wel zestien verschillende wisselkoersen gelden en veel mensen thuis contant geld bewaren bij gebrek aan vertrouwen in de bankensector.
In de scherpe tweestrijd die nu tot half november ontbrandt, zal Massa als lid van de regering met allerlei aantrekkelijke plannen komen – en deze mogelijk deels al invoeren. Hij beloofde al meer te investeren in werkgelegenheid, als hij wint.
Hoewel Milei in de tweede ronde nog kans maakt te winnen, zijn in de regio de zorgen over een ‘Argentijnse Bolsonaro’ voorlopig iets getemperd. De regeringen van de twee links geregeerde buurlanden Brazilië en Chili reageerden enthousiast op de verrassende koppositie van Massa. Milei heeft gezegd niets te maken te willen hebben met Brazilië onder de sociaal-democraat Lula en kreeg tijdens de campagne onder meer bezoek van Eduardo Bolsonaro, politicus en zoon van de Braziliaanse oud-president Bolsonaro.
Teleurstelling bij Milei-aanhang
Toen tegen negen uur lokale tijd ’s avonds de eerste officiële uitslagen bekend waren, was er teleurstelling te zien bij de aanhangers van Milei. „We hadden gehoopt dat hij direct zou winnen, in de eerste ronde. Nu moet hij nog strijden tegen een kandidaat die de partijpolitiek en corruptie vertegenwoordigt’’, zei Giovanni Santori (28) teleurgesteld op straat voor het hotel Libertador, waar Milei zijn verkiezingsavond organiseerde. Aanhangers van Massa vierden juist groot feest. „Ik beloof jullie dat ik voor jullie ga zorgen als ik straks president ben!”, riep hun kandidaat geëmotioneerd.
„We zijn gered, er komt geen gek in het [presidentieel paleis] Casa Rosada!’’, zei María Carmen Arias, een onderwijzeres uit een kleinere stad in de provincie Buenos Aires. „Milei kan natuurlijk nog winnen. Maar hopelijk denken mensen verstandig na. Massa zal hard moeten werken om het vertrouwen echt te winnen en de economie te redden.”