Razernij over ‘slachting die Israël uitvoerde’ en ‘dubbele standaarden’ in het Westen

Na het bombardement op het Al Ahli ziekenhuis in Gaza houden Westerse regeringsleiders Israël voorlopig nog een hand boven het hoofd. Ze veroordeelden de aanval, betreurden het verlies van levens en riepen op tot onderzoek – maar gaven Israël niet de schuld. Integendeel: de Amerikaanse president Biden zei tijdens zijn bezoek aan Israël deze woensdag juist dat het „erop lijkt” dat „het andere team” achter de aanval zat. Die wat vage uitspraak lijkt ter ondersteuning van Israëls claim dat de groepering Palestijnse Islamitische Jihad het bombardement uitvoerde.

In de regio ligt het totaal anders. Zowel de media als regeringsleiders in de Arabische wereld, Turkije en Iran lieten er geen enkele twijfel over bestaan dat dit een Israëlische aanval was. De Westerse terughoudendheid om schuld toe te schrijven, bewijst volgens hen dat het Westen dubbele standaarden hanteert en selectief is in de veroordeling van oorlogsmisdaden. Niet alleen Israëls eigen oorlogsgeweld, maar ook die perceptie van een hypocriet Westen, wakkeren de woede in de regio snel aan. In meerdere hoofdsteden vielen demonstranten zowel Israëlische als Westerse ambassades aan.

Die woede heeft reële politieke gevolgen. Zelfs landen die voorheen goede banden met Israël onderhielden en zich tot voor kort nog voorzichtiger opstelden, kunnen het zich nu niet meer veroorloven de indruk te wekken de Palestijnen in de steek te laten. Eén voor één kwamen ze dinsdagavond met de scherpste veroordelingen van Israël.

Golfstaten

De steenrijke golfstaat Qatar noemt „het bombardement van de Israëlische bezetter” een „brute slachting” en „een gruwelijke misdaad tegen weerloze burgers.” Ook haalt Qatar uit naar „de medeplichtigheid van de internationale gemeenschap” (lees: het Westen), die met haar „stilte” en „selectieve” afkeuring van oorlogsmisdaden „de cirkel van geweld vergroot.”

De reactie is geen verrassing, want Qatar is fel pleitbezorger van de Palestijnse zaak en huist bovendien de politieke leiding van Hamas. Toch is de woede in Doha niet zonder gevolgen, want Qatar is een strategische partner van het Westen en kan juist vanwege diens goede contacten met Hamas en Iran een belangrijke rol spelen bij toekomstige vredesonderhandelingen.

Ook Saoedi-Arabië legde de schuld van het bombardement dinsdagnacht direct bij „de Israëlische bezettingstroepen” en hekelde „dubbele standaarden” van de internationale gemeenschap. Riad is een cruciale bondgenoot van de VS en was tot voor kort juist bezig de banden met Israël te normaliseren, maar die onderhandelingen zijn sinds de oorlog tussen Hamas en Israël stopgezet.

Naarmate het Israëlische oorlogsgeweld in Gaza steeds extremere vormen aanneemt, zal de Saoedische kroonprins Mohammed Bin Salman onder steeds meer binnenlandse en regionale druk komen te staan om zich hard te maken voor de Palestijnen. Ondanks Saoedi-Arabië’s rivaliteit met Iran en Hamas valt het mede hierdoor niet te voorspellen of de militaire grootmacht de kant van de VS en Israël zal kiezen als deze oorlog regionaal escaleert. Bombardementen als die op het ziekenhuis in Gaza zullen Riad alleen maar verder van het ‘Westerse kamp’ doen afdrijven.

Datzelfde geldt voor de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). Zelfs de belangrijkste Arabische partner van Israël, die de banden met het land in 2020 normaliseerden, veroordeelden onmiddellijk „de Israëlische aanval” op het ziekenhuis en vroegen samen met Rusland een spoedvergadering bij de VN-Veiligheidsraad aan. De reactie wijst op een mogelijk keerpunt in de opstelling van de VAE, want in eerdere dagen waren de Emiraten veel terughoudender in veroordelingen van Israël.

Militairen van de luchtmacht van Qatar laden voedsel en medcijnen in een vrachtvliegtuig bestemd voor Egypte, om door te sturen naar Gaza.

Jordanië

Jordanië onderhoudt al sinds 1994 diplomatieke banden met Israël, maar het land telt zo’n twee miljoen Palestijnse vluchtelingen en de betrokkenheid bij de Palestijnse zaak is er groot. Na berichten van het bombardement op het ziekenhuis in Gaza bestormden demonstranten in de Jordaanse hoofdstad Amman de Israëlische ambassade. De Jordaanse koning Abdullah II benadrukte zijn „absolute veroordeling van de lelijke slachting die Israël uitvoerde tegen onschuldige burgers” en waarschuwde dat de oorlog in Gaza de regio in een „onbeschrijfelijke ramp” kan storten.

Belangrijker nog: Abdullah liet weten dat een gepland bezoek van de Amerikaanse president Biden niet door kon gaan. Biden zou woensdag met de Jordaanse koning, Palestijnse leiders en de Egyptische president Sisi in Amman bijeenkomen om te spreken over de oorlog in Gaza. Na de publieke woede over het bombardement op het ziekenhuis kan Abdullah het zich niet veroorloven de rode loper voor Israëls belangrijkste bondgenoot uit te rollen. Dat Biden daardoor juist op dit moment alleen Israël aan zal doen, zal zijn imago in de Arabische wereld nóg verder beschadigen.

Turkije

Ook in Istanbul demonstreerden dinsdagavond duizenden mensen voor de deuren van het Israëlische consulaat. Turkse kranten schreven volgende ochtend koppen als: ‘Israël valt ziekenhuis in Gaza aan’, ‘Terreurdaad van een terreurstaat’ en: ‘Hey Europa! In Gaza slacht Israël vrouwen en kinderen af, maar jij blijft stil’.

President Erdogan leek aanvankelijk weinig trek te hebben in een al te harde confrontatie met Israël. Na jarenlange onderlinge spanningen was zijn regering er immers net in geslaagd de banden met het land te verbeteren. Het verklaart waarom Erdogan, die in het verleden juist graag op de barricade sprong voor de Palestijnen, zich na 7 oktober in eerste instantie terughoudend opstelde en vooral benadrukte dat Turkije wilde bemiddelen tussen Israël en Hamas.

Maar Erdogan heeft ook een door zichzelf gecultiveerd imago als leider van de islamitische wereld hoog te houden. De Turkse president kwam de afgelopen dagen dan ook met steeds meer veroordelingen van Israëls bombardementen op Gaza en sprak dinsdagavond van „het laatste voorbeeld van Israëls aanvallen die de meeste basale menselijke waarden te buiten gaan”. De recente Israëlische-Turkse toenadering lijkt nu alweer voorbij: Israël heeft zijn burgers dinsdagavond opgeroepen Turkije te verlaten.

Iran en Hezbollah

„De vlammen van Amerikaans-Israëlische bommen […] zullen binnenkort de Zionisten verzwelgen”, schreef de Iraanse president Raisi op X in reactie op het bombardement op het ziekenhuis in Gaza. Opperste Leider Khamenei onderstreepte eveneens de verantwoordelijkheid van niet alleen Israël maar ook de VS, die volgens hem „het Zionistische beleid beheersen”.

Een groot deel van de Iraanse bevolking staat niet achter dit soort uitspraken. Hoewel er in Iran historisch veel sympathie bestaat voor de Palestijnse zaak, is er ook veel woede over de manier waarop de door velen gehate Islamitische Republiek die zaak in dienst heeft gesteld van zijn eigen propagandamachine.

In Libanon ligt dat anders. Hier zijn het lang niet alleen aanhangers van Irans bondgenoot Hezbollah die razend reageerden op het bombardement op het ziekenhuis in Gaza. Libanon is meermaals door Israël binnengevallen en veel Libanezen weten dan ook maar al te goed wat Israëlische bombardementen betekenen. Hoewel ze de Palestijnse vluchtelingen in eigen land vaak met de rug aankijken, is hun sympathie met de Palestijnse strijd op momenten als deze vrijwel unaniem.

Libanon hanteert geen diplomatieke banden met Israël en heeft dus geen Israëlische ambassades. Wel werden dinsdagavond direct de Franse en Amerikaanse ambassades aangevallen door demonstranten en riep Hezbollah op tot ‘een dag van woede’. De Nederlandse ambassadeur in Libanon heeft Nederlanders opgeroepen het land te verlaten als hun verblijf in Libanon niet noodzakelijk is.

Egypte

Egypte onderhoudt al sinds 1980 diplomatieke banden met Israël en werkt in militair opzicht veel met het land samen. Tegelijkertijd bestaat er in Egypte historisch een sterke traditie van solidariteit met de Palestijnen. Het is mede vanwege die tegenstelling dat de Egyptische president Sisi zeker op een moment als dit op geen enkele manier pro-Israëlisch wil overkomen. Net als andere Arabische leiders sprak hij op X van een „Israëlisch” en „doelbewust” bombardement op onschuldige burgers.

Toch doet Egypte in de praktijk vooralsnog weinig om Palestijnse burgers te helpen. Het land houdt de Rafah-grensovergang, de enige weg waarlangs Palestijnen de Gazastrook kunnen verlaten, voorlopig gesloten. Net als Jordanië zit Egypte niet te wachten op Palestijnse vluchtelingen. „Als jullie zoveel om mensenrechten geven, mogen jullie hen opvangen”, zei een hooggeplaatste Egyptische functionaris tegen een Europese collega volgens de Financial Times.

De geplande top in Amman was onder meer bedoeld om te praten over de Rafah-grensovergang en de levering van humanitaire goederen aan Gaza vanuit Egypte. Nu die is afgezegd, hangt des te meer van een volgende regionale top in Caïro. Die bijeenkomst tussen onder meer Egypte, de VS, Turkije, Jordanië en Qatar zou deze zaterdag moeten plaatsvinden.