N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data106574895-9be2bb.jpg)
Twee miljoen mensen zitten achter muren, omsingeld door een leger dat korte metten wil maken met de strijders die zich onder die mensen bevinden. Een bloedbad lijkt onafwendbaar en analisten laten zich uit over allerlei scenario’s: alleen bombarderen of ook soldaten erin sturen; een speciale operatie om de Israëlische gijzelaars te bevrijden, of moeten zij opgeofferd worden als collateral damage; alles en iedereen platschieten, of doelgericht afgaan op Hamas-strijders?
Er lijkt geen andere uitweg te zijn dan een militaire aanpak binnen de Gazastrook. Maar in een bijna identieke situatie veertig jaar eerder was wel een uitweg gevonden waar Israël mee kon leven. Dat vereist geen militaire, maar diplomatieke inspanning.
We moeten daarvoor terug naar 1982, toen Israël genoeg had van de constante aanvallen die de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) uitvoerde vanuit Libanon. De PLO was in die tijd, net als Hamas nu, de organisator van het gewapende verzet tegen Israël, en werd wereldwijd beschouwd als terroristische organisatie.
Slachting
Israël trok met een grote legermacht Libanon in, trok zich niets aan van internationale protesten, en stevende af op de hoofdstad Beiroet waar de PLO haar hoofdkwartier had. Deze stad had, net als Gaza nu, 2 miljoen inwoners, en ligt aan zee. Het Israëlische leger omsingelde de stad en bestookte het vanuit de omliggende bergen. Er dreigde een slachting van burgers en complete destructie van gebouwen.
Verwoed diplomatiek overleg kwam met een volgend compromis: de PLO en haar strijders zouden vrije aftocht worden verleend, over zee, naar een plek ver weg van Israël. Tunesië bood zich aan, en de PLO scheepte zich in om de Middellandse Zee over te steken. Beiroet was gered, en Israël was tevreden.
De situatie die zich voordeed in 1982 is bijna identiek aan die van vandaag. Zou de oplossing van toen dan ook vandaag kunnen werken? Ik zou menen van wel. Hamas zal inzien dat de strijd die zij bereid is te leveren tegen het Israëlische leger zal leiden tot een massaslachting onder de burgers van Gaza. Hamas heeft in het verleden zelfmoordacties uitgevoerd, maar een zodanig massale zelfmoordstrijd zal zij niet willen voeren. Overgeven zal zij zich ook niet. Dus blijft over: vertrekken. Naar een plaats die niet grenst aan Israël. Daarmee is het primaire doel dat Israël zich nu stelt, bereikt: Hamas moet weg.
Een massale zelfmoord-strijd zal Hamas niet willen voeren
Daarmee is het echter niet afgelopen. Ook dat heeft 1982 laten zien. Want toen de strijders waren vertrokken uit Libanon bleven honderdduizenden Palestijnse burgers achter. Zij waren ooit gevlucht voor het Israëlisch leger in de oorlogen van 1948 en 1967, en woonden sindsdien in vluchtelingenkampen in Libanon. Twee van die kampen, respectievelijk Sabra en Shatila, waren eveneens omsingeld door het Israëlisch leger, dat vervolgens aan Libanese paramilitaire heeft toegestaan een moordpartij aan te richten onder de kampbewoners.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/10/data106544651-c7a237.jpg)
In het geval van Gaza moeten de bijna twee miljoen achterblijvende Palestijnse burgers dus beschermd worden. Het is immers voorstelbaar dat woedende Israëliërs die slachtoffer waren van de aanval van Hamas, alsnog hun gram willen halen.
En nog iets: met het verdwijnen van Hamas is de angel eruit getrokken, maar zal het ‘Palestijnse probleem’ voor Israël niet zijn opgelost. Ook dat laten de jaren na 1982 zien. Vanuit Tunis kon de PLO weliswaar weinig kwaad aanrichten tegen Israël, maar de Palestijnen die onder Israëlische bezetting in Gaza en de Westelijke Jordaanoever leefden hadden daar in toenemende mate van te lijden. Dat leidde tot de opstanden die bekend stonden als Intifada, en de opkomst van Hamas.
Rechtse ijzervreters
Het leven is voor de Palestijnen in 2023 vele malen ondraaglijker dan in de jaren tachtig en negentig. Die situatie is onhoudbaar en zal dus, als daar niets aan gebeurt, zonder meer leiden tot onrust, opstanden en zelfs militant verzet. Hier is Israël aan zet: haar zeggenschap over het leven en de toekomst van de Palestijnen is inmiddels zo alomvattend geworden, dat Israël ook daar een verschil in kan maken.
Als Hamas daadwerkelijk verdreven kan worden, liggen er misschien voor het eerst sinds lange tijd weer kansen. Sommigen zullen tegenwerpen dat dit onmogelijk is met de huidige regering die zich zo onverzoenlijk opstelt tegen de Palestijnen. Maar Israël heeft laten zien dat juist de rechtse ijzervreters degenen waren die vrede konden sluiten.
