Opinie | Steeds meer parkinson: verleen geen vergunning voor glyfosaat

Posted on October 11, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Volksgezondheid Het Europees toelatingsproces voor pesticiden schiet tekort om uitsluitsel te geven over de risico’s, stellen Bas Bloem en Tjitske Boonstra.

11 oktober 2023 om 16:09

Leestijd 4 minuten

Het aantal mensen met een progressieve hersenziekte zoals parkinson of alzheimer is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Parkinson is momenteel de snelst groeiende neurologische ziekte ter wereld – men spreekt over een parkinsonpandemie. In Nederland is het aantal mensen met parkinson de afgelopen tien jaar met 30 procent toegenomen.

De groei wordt in belangrijke mate veroorzaakt door vervuilende stoffen in onze omgeving, zoals pesticiden. Boeren hebben een sterk verhoogd risico op parkinson; hetzelfde geldt voor omwonenden van landbouwpercelen. Uit onderzoek blijkt dat mensen gemiddeld jonger parkinson krijgen als ze zijn blootgesteld aan pesticiden. Dit effect neemt toe naarmate mensen langer of aan hogere doses pesticiden zijn blootgesteld. In Frankrijk is het risico op parkinson onder wijnboeren die zijn blootgesteld aan pesticiden ruim tweeënhalf keer verhoogd; de ziekte geldt daar als beroepsziekte.

Deze vrijdag wordt in Europees verband gestemd over de verlenging van de handelsvergunning voor glyfosaat, een onkruidverdelger. Ondanks inspanningen van minister Piet Adema (Landbouw, CU) voor een tegenstem zal Nederland zich onthouden van stemming, maakte het kabinet dinsdag bekend. Die verlenging van de vergunning zou er niet moeten komen.

Ernstige tekortkomingen

Glyfosaat is een omstreden middel, dat wordt geassocieerd met verlies van biodiversiteit en bijensterfte. Daarnaast zijn er groeiende aanwijzingen dat het gebruik van glyfosaat risico’s met zich meebrengt voor de volksgezondheid, en bijvoorbeeld kanker veroorzaakt. Velen van ons worden dagelijks blootgesteld aan glyfosaat; uit Europees onderzoek bleek dat glyfosaatresiduen aanwezig zijn in de ontlasting van 70 procent van de deelnemers.

We kunnen momenteel niets zeggen over de veiligheid van glyfosaat in relatie tot parkinson. Dit komt omdat het huidige toelatingsbeleid, dat in Europees verband is georganiseerd door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA), ernstige tekortkomingen heeft.

Zo is het huidige onderzoek naar schadelijkheid voor de hersenen veel te onbehouwen. Proefdieren worden blootgesteld aan pesticiden, en het risico op hersenschade wordt hoofdzakelijk beoordeeld aan de hand van het optreden van uiterlijk waarneembare neurologische symptomen bij het proefdier. Omdat de hersenen over een grote reservecapaciteit beschikken, treden deze symptomen echter pas op bij uitgebreide schade, namelijk wanneer zo’n 60 tot 70 procent van de zenuwcellen in het bij parkinson betrokken hersengebied zijn beschadigd. Als bijvoorbeeld 40 procent van die cellen zijn afgestorven ziet het proefdier er nog kerngezond uit, maar is het onderzochte bestrijdingsmiddel allesbehalve veilig.

Er is een biologisch plausibel verband tussen glyfosaat en parkinson

Deze tekortkoming werd al jaren onderkend door internationale experts van onafhankelijke onderzoeksinstituten, maar inmiddels ook door de EFSA zelf. Een EFSA-werkconferentie concludeerde in september 2022 dat er „brede consensus” was dat de huidige procedures voor toelating ons waarschijnlijk „onvoldoende inzicht” geven in „de werkelijke neurotoxische effecten van bepaalde pesticiden op de substantia nigra” – de diepgelegen hersenkern – en ons daardoor „onvoldoende beoordeling” geven van het risico op het ontwikkelen van parkinson bij blootstelling aan de mens.

Er is dus sprake van een ‘data gap’ als het gaat om glyfosaat en het risico op parkinson en andere neurodegeneratieve ziekten, maar dit kennishiaat komt in het dossier over de herbeoordeling van glyfosaat ten onrechte geheel niet aan bod.

Lees ook dit opiniestuk: Zaai geen nodeloze paniek: sta glyfosaat toe

Hoge concentraties

Een tweede zorg is dat de glyfosaatdosering in de tot op heden gebruikte dierexperimenten waarschijnlijk veel te laag was, en niet representatief voor het dagelijks leven. Bij de experimenten wordt uitgegaan van glyfosaatconcentraties zoals deze de mens bereiken na blootstelling via de voeding. Glyfosaat wordt echter kilometers door de lucht verplaatst, en is bijvoorbeeld in Duitsland aangetroffen in beschermde natuurgebieden. In de huizen van boeren, maar ook in die van omwonenden, bevinden zich hoge concentraties van glyfosaat en andere pesticiden in het huisstof, en dit leidt tot blootstelling via de huid en via de ademhaling. Ook deze toegangsroutes en deze hoge concentraties moeten nadrukkelijk worden meegenomen bij de beoordeling van het risico van glyfosaat op hersenschade.

Ten slotte zijn er zorgen over het feit dat veel onderzoek naar glyfosaat is uitgevoerd door de industrie zelf. Journalisten hebben ontdekt dat de industrie relevante bevindingen weglaat uit het beoordelingsdossier. In het specifieke geval van glyfosaat is bijvoorbeeld een relevante studie weggelaten, in augustus in NRC beschreven, waarin een verband werd gelegd tussen blootstelling aan glyfosaat en neurotoxiciteit bij jonge ratten die in de baarmoeder werden blootgesteld. Ook deze studie toont dat glyfosaat wel degelijk giftig kan zijn voor de hersenen, mits maar specifiek wordt gekeken naar relevante schade in de hersenen.

Er zijn concrete wetenschappelijke aanwijzingen dat glyfosaat een mogelijke oorzaak is voor parkinson. Dierexperimenteel onderzoek laat zien dat de voor parkinson relevante hersengebieden beschadigd raken na blootstelling aan glyfosaat. Ook zijn vier overtuigende gevallen beschreven van mensen bij wie blootstelling aan glyfosaat werd gezien als oorzaak van het ontwikkelen van hun parkinson. Onderzoek uit Amerika gaf aan dat mensen met parkinson die blootgesteld waren aan glyfosaat eerder overleden dan mensen met parkinson die niet blootgesteld werden. Een recente studie liet zien dat blootstelling aan glyfosaat gepaard ging met aanwijzingen voor hersenschade, gemeten aan de hand van het eiwit ‘neurofilament light protein’, wat een betrouwbare indicatie is voor hersenschade, onder andere bij parkinson en alzheimer.

Lees ook: De Europese Commissie wil omstreden glyfosaat nog eens 10 jaar toestaan

Serieus zorgen maken

Deze effecten werden gezien in de algemene bevolking, dus onder mensen die niet eens beroepsmatig werkten met glyfosaat. Is dit bewijs daarmee sluitend? Nee, maar het vormt wel degelijk voldoende bewijs dat sprake is van een zogenaamd biologisch plausibel verband tussen blootstelling aan glyfosaat en het risico op parkinson. Tezamen met de tekortkomingen in het toetsingskader en de snelle groei van parkinson is dit aanleiding om ons serieus zorgen te maken.

Het is teleurstellend dat het kabinet vrijdag niet tegen de verlenging van de handelsvergunning voor glyfosaat gaat stemmen, al onderkent het de tekortkomingen in de toelatingsprocedure en maakt het geld vrij voor nieuw onderzoek. Maar er is meer nodig. Nederland moet in Europa aandringen op snelle ontwikkeling van een verbeterd toetsingskader. En de Europese Commissie om een expliciete bevestiging vragen dat de goedkeuring van glyfosaat wordt ingetrokken als uit Nederlands onderzoek, of uit enig ander wetenschappelijk onderzoek, blijkt dat glyfosaat niet veilig is.

Parallel moet krachtig gewerkt worden aan alternatieven voor het gebruik van pesticiden. Hiermee beschermt Nederland de eigen bevolking tegen parkinson en andere gezondheidsrisico’s, en draagt het bij aan het afremmen van de parkinsonpandemie.

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 12 oktober 2023.

Protest tegen verbreding A27 bij Amelisweerd: ‘We hebben behoefte aan bos en zuurstof, niet aan asfalt’

admin
November 16, 2024
0

Al die mooie bomen

Laat ze toch staan

Die verbreding moet van de baan

Op het Utrechtse Domplein zingen zo’n vierduizend mensen zaterdagmiddag mee met muzikant Florian Wolff. Het lied is gericht aan het kabinet, dat de A27 langs het historische landgoed Amelisweerd aan de zuidkant van de stad wil verbreden met extra rijstroken. Zo’n achthonderd bomen en andere natuur moeten daarvoor wijken. „Ik vind het heel erg wat er gebeurt”, zegt Anne (65) uit Utrecht, „We hebben behoefte aan bos en zuurstof, niet aan asfalt.” Haar hond Rosa is ook bij het protest: „We lopen er vaak.”

Even verderop staat de 9-jarige Ine uit Zeist met haar moeder. „Ik speel soms tikkertje in het bos. En we doen wie het vaakst een dennenappel tegen de boom kan gooien.” Op haar protestbordje staat ‘Meer bomen, minder asfalt.’ Ze vindt dat auto’s „gewoon niet zo vaak moeten rijden, omdat het niet goed is voor de natuur en voor de dieren.”

Het protest tegen de verbreding van de A27 bij Amelisweerd is weer actueel. Vanaf aankomende dinsdag buigt de Raad van State zich over de verbreding van het traject in een zaak, aangespannen door omwonenden, milieu- en natuurorganisaties. Zo willen ze de kap van honderden bomen op het landgoed voorkomen.

Een recent besluit van minister Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat, PVV) maakt de rechtszaak extra belangrijk. Hij schoof vorige maand een door de regio aangedragen alternatief voor de verbreding terzijde. Liever houdt hij vast aan het tracébesluit van zijn voorganger Mark Harbers (VVD), dat nu bij de bestuursrechter wordt aangevochten.

Vier extra rijstroken

De omstreden plannen draaien om de verbreding van de betonnen bak waarin nu nog tien rijstroken van de A27 langs Amelisweerd lopen. Om de doorstroming op het traject te verbeteren, moet deze met vier rijstroken worden uitgebreid. Daarvoor moeten aan beide zijden van de weg over een lengte van honderden meters vijftien meter aan bomen en struikgewas worden omgehakt, met daarbovenop nog eens een soortgelijke afstand om de werkzaamheden mogelijk te maken.

In 2010 presenteerde het Rijk het idee voor de verbreding. Aanpassingen zijn nodig, omdat het wegdeel jaar in, jaar uit in de file top-50 staat, vooral tijdens de avondspits. Natuurliefhebbers keerden zich vanaf het eerste moment tegen de plannen. Voor sommigen deed het voorstel meteen terugdenken aan de jaren tachtig, toen de snelweg door het natuurgebied werd aangelegd. Ook toen moesten honderden bomen worden gekapt. Activisten ketenden zich vast aan bomen en werden door de ME uit het bos gehaald.

Zelfgebouwde boomhutten

Jos Kloppenborg was er toen ook al bij, vertelt hij tijdens een wandeling door Amelisweerd. In zelfgebouwde boomhutten bewaakten hij en zijn mede-actievoerders het bos, tot het in september 1982 werd ontruimd. Zijn band met Amelisweerd bleef en groeide met de tijd: „het geeft kracht en rust om hier te wandelen”. Als voorzitter van Vrienden van Amelisweerd en de Kerngroep Ring Utrecht, waarin meerdere actiegroepen verenigd zijn, zet hij zich al jaren in voor het behoud van het bos.

Ook nu zullen activisten zich, indien nodig, vasthangen in de bomen, zegt Kloppenborg. Maar zover is het nog niet. Tot nu toe voeren de actiegroepen hun strijd met demonstraties en in de rechtszaal. Daarbij boekten ze ook succes: in 2019 legde de Raad van State de plannen stil, omdat de gevolgen van de stikstofuitstoot voor het milieu onvoldoende onderbouwd waren.

Een jaar na die uitspraak kwam het kabinet met een nieuw tracébesluit, dat in 2022 nog eens moest worden herzien vanwege een nieuwe berekeningsmethodes voor stikstofneerslag op beschermde natuurgebieden. Ondertussen gloorde voor tegenstanders van de verbreding hoop uit onverwachte hoek. Het kabinet Rutte-IV gaf in het coalitieakkoord de regio-Utrecht de kans om met een alternatief plan te komen. Als dat plan gelijkwaardig of beter zou zijn dan het tracébesluit, dan zou de minister het overnemen.

„We mogen trots zijn op dit resultaat”, zei de Utrechtse verkeerswethouder Lot van Hooijdonk (GroenLinks) eind 2023 bij de presentatie van het alternatief. Door de snelheid te verlagen van 100 naar 80 kilometer per uur zouden in de huidige betonbak twee extra rijbanen kunnen worden gecreëerd. Bovendien zagen stad en provincie mogelijkheden om het autoverkeer in 2040 met 10 procent terug te brengen, onder meer door in te zetten op thuiswerken, buiten de spits te reizen en gebruik te maken van de fiets of het openbaar vervoer.

Niet alleen zou het de kap van een groot aantal bomen voorkomen, ook zou het Rijk honderden miljoenen euro’s goedkoper uit zijn, berekende ingenieursbureau Arcadis. Een gelijkwaardig alternatief, concludeerde Henk Meurs, hoogleraar ruimtelijke ontwikkeling en mobiliteit aan de Radboud Universiteit, destijds als voorzitter van een door de regio geconsulteerde expertgroep.

Tegenvaller

Voor de tegenstanders van verbreding kwam de afwijzing van minister Madlener eind oktober dan ook als een verrassing. Volgens de PVV’er is de doorstroming bij het tracébesluit beter en scoort het Alternatief Ring Utrecht minder goed op verkeersveiligheid. Verder zou er te weinig tijd zijn om het alternatief nog verder uit te werken, omdat dan een nieuw tracébesluit moet worden genomen. Dat zou woningbouwplannen in de weg staan.

Ondanks de kritiek houden gedeputeerde André van Schie (Mobiliteit, VVD) en wethouder Van Hooijdonk vast aan het alternatief, vertellen ze in een café vlakbij de manifestatie. „Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het ministerie heeft toegeredeneerd naar het tracébesluit”, zegt Van Schie. Zo laat het alternatieve plan een groot deel van het tracébesluit ongemoeid en is het bovendien technisch en juridisch gemakkelijker uit te voeren, waardoor er geen tijd verloren gaat, zegt Van Hooijdonk. Ook gaat de minister volgens haar voorbij aan het politieke belang van draagvlak in de samenleving, en worden andere voordelen van het plan, zoals bereikbaarheid met de fiets en het ov en een verbeterde luchtkwaliteit, niet meegewogen.

De twee stellen „herhaaldelijk” het ministerie te hebben gevraagd een door Rijkswaterstaat opgesteld rapport van het alternatieve plan met de provincie en de gemeente te delen, zonder succes. „Ik heb er begrip voor dat het demissionair kabinet dat niet deed”, zegt Van Schie. „Maar de verwachting was toch dat we nu in gesprek konden over de plussen en minnen.”

De minister ziet dat anders. „Om het alternatief goed te doorgronden, is er wel degelijk gesproken met de regio. Het rapport is de basis geweest voor die gesprekken”, laat zijn woordvoerder weten. Dat de uitkomst „teleurstellend” is voor de regio „realiseert de minister zich absoluut, maar op basis van de inhoud kan geen andere conclusie getrokken worden.”

Milieu-impact

En dus is nu de Raad van State aan zet. Net als in 2019 is de milieu-impact het belangrijkste discussiepunt voor de eisers. Ook zijn de opvattingen achter het tracébesluit achterhaald, zegt Kloppenborg: „De grootste groeifactor in mobiliteit in Utrecht is de combinatie van trein en fiets. Het verkeer over de A27 is nog niet eens op het niveau van voor corona.” Er is, kortom, een alternatief voor handen, geen dwingende noodzaak en onvoldoende natuurcompensatie, aldus Kloppenborg.

Tegelijk vestigt hij zijn hoop op de Tweede Kamer, die het tracébesluit eveneens kan tegenhouden. „Nieuw Sociaal Contract had in het verkiezingsprogramma staan dat voor het alternatief moet worden gekozen, mits geschikt. En de BBB is ook interessant. De strijd om stikstofruimte gaat tussen wegen en landbouw.” Ook het kostenplaatje kan volgens hem een rol spelen in de opvatting van de Kamer: met het geld dat een keus voor het alternatief bespaart, zou volgens zijn berekening de aanleg van de Nedersaksenlijn grotendeels worden bekostigd.

Ingewijden betwijfelen of vermeend seksueel wangedrag ICC-hoofdaanklager Khan integer wordt onderzocht

admin
November 16, 2024
0

Topambtenaren en de personeelsvakbond van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag betwijfelen of het onderzoek naar vermeend seksueel wangedrag van de Britse hoofdaanklager Karim Khan (54) eerlijk wordt uitgevoerd. Dat meldt The Guardian zaterdag.

De beschuldigingen tegen Khan werden afgelopen mei al onderzocht door het Onafhankelijk Toezichtmechanisme (IOM), maar de interne waakhond concludeerde na vijf dagen dat er geen sprake was van wangedrag. Het vermeende slachtoffer diende ook geen klacht in. Vermoedelijk omdat ze de onderzoekers niet vertrouwde.

Afgelopen maandag besloot het bestuursorgaan van het Internationaal Strafhof om nogmaals een onderzoek in te stellen, maar ditmaal krijgt een externe partij de zaak toebedeeld om „mogelijke en toekomstige belangenconflicten” te vermijden.

Khan wordt ervan verdacht dat hij meer dan een jaar lang zijn assistente zou hebben betast. Ook zou hij dwingend gedrag hebben vertoond en zijn macht hebben misbruikt. Khan ontkent alle beschuldigingen en „kijkt ernaar uit” om volledig mee te werken, zeggen zijn 54 advocaten. Volgens The Guardian wil het vermeende slachtoffer meewerken aan een onderzoek als het voldoende onafhankelijk is, maar betwijfelt ze of dit bij OIOS het geval is.

Arbeidsverleden

Interne bronnen melden aan de Britse krant dat het VN-bureau voor Intern Toezicht (OIOS) is gevraagd om het nieuwe onderzoek naar Khan te leiden. Dat vinden betrokkenen problematisch omdat de OIOS-hoofdonderzoeker als topambtenaar zou hebben gewerkt onder Khan bij de Verenigde Naties van 2018 tot en met 2021. Bovendien was Khans vrouw Dato Shyamala Alagendra vier jaar geleden nog werkzaam bij OIOS, waardoor ze nog veel onderzoekers zou kennen. Khan stelt dat hij al jaren geen contact meer heeft met zijn oud-werknemer of OIOS.

Het onderzoek komt op een gevoelig moment voor Khan, omdat rechters van het Internationaal Strafhof zich buigen over zijn arrestatiebevelen voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, de ontslagen Defensieminister Yoav Gallant en drie Hamas-leiders. Ze worden verdacht van het plegen van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in of vanuit Gaza.

Medewerkers van het Internationaal Strafhof zouden het besluit van Khan hekelen om geen verlof te nemen tot het onderzoek naar seksueel wangedrag is afgerond. Door het negeren van het advies van topambtenaren zouden eventuele getuigen ontmoedigd worden om zich te melden. „Het personeel kookt dat hij eenzijdig heeft besloten om aan te blijven”, meldt een bron aan The Guardian.

Politie grijpt in vanwege onrust rond KOZP bij lokale Sinterklaasintochten

admin
November 16, 2024
0

In Yerseke en Middelharnis is zaterdag onrust ontstaan rond de komst van actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP). Bij lokale Sinterklaasintochten hadden zich tegendemontranten verzameld die de activisten bekogelden. De politie heeft op beide plekken aanhoudingen verricht, meldt persbureau ANP.

In het Zeeuwse Yerseke protesteerden ongeveer twintig actievoerders van KOZP tegen de aanwezigheid van zwart geschminkte pieten. Een groep van ongeveer honderd mensen probeerde de demonstratie te verstoren met het gooien van eieren, stenen en vuurwerk, verklaart de politie in een persbericht.

Er zijn in vier mensen aangehouden voor het verstoren van de openbare orde, onder wie een 14-jarige jongen uit het Zeeuwse dorp. Al vooraf was volgens de politie duidelijk dat een groep mensen de KOZP-demonstratie wilde verstoren, waardoor er veel agenten op de been waren. De gemeente Reimerswaal heeft een noodbevel afgegeven.

Signalen

Ook in het Zuid-Hollandse Middelharnis moest de politie ingrijpen. Tegendemonstranten gooiden met eieren en appels. Een woordvoerder van de politie laat tegenover ANP weten dat zeker vier tegendemonstranten zijn aangehouden voor kleine feiten, zoals baldadigheid.

De leden van KOZP riepen onder meer „Middelharnis schaam je” en „weg met Zwarte Piet”. Ook KOZP-voorman Jerry Afriyie bevond zich onder de demonstranten. Een paar dagen geleden zei de gemeente Goeree-Overflakkee signalen te hebben gekregen dat tegenstanders van KOZP het protest wilden verstoren.

De landelijke Sinterklaasintocht in Vianen is zaterdag zonder problemen verlopen. Op het evenement kwamen zo’n 25.000 bezoekers af, 20.000 meer dan de gemeente had verwacht. Volgens een woordvoerster van de gemeente was de sfeer tijdens de intocht goed en vonden er geen demonstraties plaats.

Het raakte op een gegeven moment wel „echt vol” rond de plek waar de boot van Sinterklaas aanmeerde, maar delen van de route hoefde niet te worden afgesloten. „We kijken terug op een fantastische intocht, het is allemaal heel goed verlopen”, aldus de woordvoerster tegen ANP.

Luister naar