Door El Niño is de Amazone op sommige plaatsen veranderd in een smal stroompje

Houseboats and a stranded boat are seen on the Rio Negro, in the Cacau Pirera District, in Iranduba, Amazonas, Brazil, on September 25, 2023. The Government of Amazonas declared a State of Environmental Emergency on September 12 due to the high number of fires and a strong drought in the rivers, affecting navigation and food distribution to the interior of the state.

Houseboats and a stranded boat are seen on the Rio Negro, in the Cacau Pirera District, in Iranduba, Amazonas, Brazil, on September 25, 2023. The Government of Amazonas declared a State of Environmental Emergency on September 12 due to the high number of fires and a strong drought in the rivers, affecting navigation and food distribution to the interior of the state.

Foto Michael Dantas / AFP
In beeld Deze zomer heeft zich voor het eerst in vier jaar weer een krachtige El Niño ontwikkeld.

Dit weersfenomeen, dat meestal ongeveer een half jaar duurt en begint met een opwarming van het water in de Stille Oceaan voor de kust van Peru en Ecuador, beïnvloedt de temperatuur en neerslagpatronen op veel plekken op aarde. In Brazilië leidt een El Niño doorgaans tot meer neerslag in het uiterste zuiden van het land en juist extreme droogte in het noorden.

De gevolgen van de droogte zijn inmiddels goed zichtbaar in het noordelijk deel van de Amazone en de Rio Negro. De waterstand van de Rio Negro is de afgelopen tijd met zo’n dertig centimeter per dag gedaald en staat intussen zes meter lager dan normaal. Daarnaast is het water ook veel warmer dan gewoonlijk in deze tijd van het jaar. Als gevolg daarvan is er sprake van massale vissterfte, is het water niet meer bruikbaar als drinkwater en zijn delen van de rivier onbevaarbaar.

De Braziliaanse regering verwacht dat uiteindelijk 500.000 mensen getroffen worden door de gevolgen van de droogte en heeft noodhulp toegezegd. Volgens minister van Milieu Marina Silva is er sprake van „een botsing van twee fenomenen: het ene is natuurlijk, El Niño, het andere wordt door mensen zelf veroorzaakt, dat is het veranderen van de gemiddelde temperatuur op aarde”.

Op sommige plekken, zoals bij Iranduba is de Rio Negro helemaal drooggevallen. Gewoonlijk is de rivier een bron van drinkwater en voedsel. Foto Michael Dantas / AFP

Woonboten staan scheef op de drooggevallen bodem van de Rio Negro. De regioregering heeft een zogeheten milieunoodtoestand in het gebied afgekondigd. Foto Michael Dantas / AFP

Op veel plekken in de Rio Negro is de rivier alleen nog te bevaren met kleine bootjes zoals een kano. Foto Michael Dantas / AFP

Een boot vaart tussen dode vissen door het Lago do Piranha, een natuurgebied in Manacapuru. De vissterfte is het gevolg van hitte en verzuring van het water. Foto Bruno Kelly / Reuters

Het gedaalde waterpeil toont de grote hoeveelheid afval in de Rio Negro bij Manaus. Foto Raphael Alves / EPA

Een onderzoeker vist een dode dolfijn uit de Solimões, zoals het eerste deel van de Amazone ook wel wordt genoemd, bij Tefé. In de rivier zijn zo’n 150 dode dolfijnen gevonden. Foto Bruno Kelly / Reuters

Een onderzoeker inspecteert dode dolfijnen die gevonden zijn in de Amazone in de buurt van Tefé. Het vermoeden is dat de dieren de watertemperatuur van meer dan 38 graden Celsius niet aankonden. Foto Bruno Kelly / Reuters

Wetenschappers halen een dode dolfijn uit de Amazone, vlak bij Tefé. Veel soorten rivierdolfijnen worden bedreigd, hun leefgebied beperkt zich altijd tot een specifieke rivier. Foto Bruno Kelly / Reuters

Onderzoekers van het Mamiraua Instituut voor Duurzame Ontwikkeling wachten op nog meer dode dolfijnen uit de Solimões. En zijn zeker 150 dode dolfijnen gevonden. Foto Bruno Kelly / Reuters

Wetenschappers van het Mamiraua Instituut voor Duurzame Ontwikkeling analyseren een dode dolfijn uit de Solimões. Foto Bruno Kelly / Reuters

Een dode dolfijn uit de Amazone. Het gaat om de roze rivierdolfijn, net als de meeste andere rivierdolfijnen wordt ook deze soort ernstig bedreigd. Foto Bruno Kelly / Reuters

Een dode dolfijn uit de Solimões. Het water was bijna 39 graden Celsius, dat is meer dan tien graden warmer dan de dieren aankunnen. foto Bruno Kelly / Reuters

Van veel rivieren in de Amazone is op dit moment niet veel meer over dan een smal stroompje. Foto Bruno Kelly / Reuters