N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Opening algemene vergadering VN De opening van de VN-week, die dinsdag van start ging, werd getekend door gevoeligheden in het debat tussen het Westen en het Zuiden.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data105504911-1c288f.jpg)
De Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva veegde dinsdag in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de vloer aan met het neoliberalisme, hekelde ongelijkheid en vertelde wat hij doet voor behoud van het regenwoud. De oorlog in Oekraïne noemde hij één keer, kort, als laatste punt in een opsomming van conflicten in de wereld. In het universum van Lula is Oekraïne maar één probleem en bij lange na niet het belangrijkste.
Poetins inval in Oekraïne vorig jaar februari had voor de verhoudingen in de Verenigde Naties twee gevolgen. Rusland en het Westen botsten frontaal én het Westen moest leren dat een groot deel van de wereld niet van plan is lid te worden van de Oekraïne-coalitie. De landen van het ‘mondiale Zuiden’ eisten in plaats daarvan respect en aandacht voor problemen waar ze zelf mee kampen en die het Westen in hun ogen nooit serieus heeft genomen. Oekraïne, zeiden ze, is niet ons probleem. Wij willen aandacht voor ontwikkelingsproblemen, voor duurzaamheidsdoelen, voor het klimaat. De opening van de VN-week, die dinsdag van start ging, werd getekend door deze gevoeligheden in het debat tussen het Westen en het Zuiden.
Dagenlange processie
Tijdens de ‘high level week’ paraderen tientallen staats- en regeringsleiders in een dagenlange processie langs het rostrum in de Algemene Vergadering. Brazilië, belangrijke stem in het mondiale Zuiden, spreekt traditioneel als eerste, en noemde Oekraïne alleen in het voorbijgaan. De Amerikaanse president Joe Biden, tweede spreker, zei in essentie: beste leiders uit het mondiale Zuiden, de VS zijn er ook voor u.
Biden had iets meer woorden voor Oekraïne dan Lula, maar de oorlog in Europa was ook niet de kern van zijn verhaal. Biden besteedde de meeste tijd aan het etaleren van de deugden van de VS als constructieve partner. „Folks – samenwerking en partnerschap: daarmee moeten we de uitdagingen te lijf gaan waar we allemaal voor staan.”
Wel veroordeelde Biden uitdrukkelijk de Russische inval die al voor het tweede jaar als een „schaduw” boven de Verenigde Naties hangt. Hij onderstreepte dat Poetins oorlog een schending is van de VN-principes soevereiniteit en territoriale integriteit.
Biden etaleerde de deugden van de VS als constructieve partner
„We moeten ons tegen de agressie van vandaag verzetten om potentiële agressors in de toekomst af te schrikken.” Biden deed dus geen oproep aan landen zich bij de Oekraïne-coalitie aan te sluiten, maar wees op de risico’s die Poetins oorlog met zich meebrengt als de wereldgemeenschap uitholling van algemeen aanvaarde beginselen toestaat – óók voor landen die niet direct betrokken zijn bij het conflict.
Het was daarom aan de Oekraïense president zélf om de schijnwerpers op Poetins oorlog te richten. Volodymyr Zelensky probeerde in New York duidelijk te maken dat Poetins agressie tegen zijn land óók een bedreiging vormt voor andere landen. Terwijl de wereld in het verleden veel aandacht had voor de risico’s van nucleaire wapens en er afspraken werden gemaakt om dat gevaar in te dammen, zag de wereld over het hoofd regels op te stellen voor andere wapens. Poetin, betoogde hij, verandert voedsel, energie en zelfs kinderen in wapens.
Pressiemiddel
Rusland, stelde Zelensky, knijpt de export van Oekraïens graan af, waardoor veel landen in problemen raken. Op die manier zou hij proberen die landen zover te krijgen dat ze druk uitoefenen op Oekraïne om de gevechten te staken en concessies te doen.
Poetin gebruikt olie en gas als pressiemiddel en heeft nu ook een kerncentale in Oekraïne ingenomen en dreigt met nucleaire ongelukken. Hij heeft daarnaast tienduizenden Oekraïense kinderen laten ontvoeren. „Wat zal er met ze gebeuren na verloop van tijd?”
Zelensky schilderde Rusland af als een land dat agressor is uit gewoonte. Rusland bezet delen van Moldavië en Georgië. Het steunt Syrië, heeft Wit-Rusland onder controle, bedreigt Kazachstan en de Baltische landen. „Het doel van de oorlog in Oekraïne is om ons land, onze mensen, onze levens, onze grondstoffen te veranderen in een wapen dat tegen jullie wordt ingezet, tegen de internationale, op regels gebaseerde orde.”
Deze woensdag zal Zelensky in de Veiligheidsraad spreken over zijn vredesplan en oproepen tot een vredesconferentie.
