Een verwijzing naar discriminatie of racisme? Weg met dat lesboek

Posted on August 25, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Rekenlessen in de VS Presidentskandidaat Ron DeSantis, gouverneur van Florida, voert een kruistocht tegen politieke correctheid in het onderwijs. Zelfs rekenboeken bevatten ‘verboden thema’s’. Uitgevers van lesmateriaal moeten gissen naar de nieuwe normen.

Bas Blokker

25 augustus 2023

Leestijd 6 minuten

Was het de inkleur-matroesjka op pagina 351? Was die soms te Russisch? Was het omdat in een som wordt gevraagd om tortillas op te tellen? Of omdat de basketballer in een rekenvoorbeeld Aziatisch is en de rechter (‘hoeveel seconden zit hij in de lift?’) zwart?

Wie online bladert door de rekenboeken van uitgeverij Big Ideas Learning, zoekt zich suf naar aanstootgevende bladzijden. En die moeten er zijn, anders had het ministerie van Onderwijs van de Amerikaanse staat Florida ze in april 2022 niet uit de roulatie gehaald. Deze lesmethoden, en tal van andere, waren volgens het ministerie „ontoelaatbaar volgens de nieuwe standaarden van Florida” of ze „bevatten verboden thema’s”. In totaal was 41 procent van de lesboeken die uitgevers aan scholen wilden verkopen, afgewezen – „het hoogste aantal ooit”, aldus het persbericht.

Het blijft, bijna anderhalf jaar later, onduidelijk waarom deze lesboeken voor de basisschool werden ‘afgekeurd’. In mei dit jaar gebeurde hetzelfde met boeken voor het vak social studies, een weids begrip dat disciplines als geschiedenis, aardrijkskunde, lezen en maatschappijleer beslaat. Van de lesboeken voor dit vak keurde Florida 81 procent af. De woordvoerder van de Republikeinse gouverneur DeSantis toonde een paar ongepaste bladzijden op Twitter. Bijvoorbeeld een passage over Amerikaanse symbolen. Ouders zouden hun kinderen de vlag kunnen laten tekenen, of een spelletje doen wie de meeste vlaggen ziet. Of ze zouden over het volkslied kunnen praten en dan aan de orde stellen dat er mensen zijn die daar niet staand, met de hand op het hart, naar luisteren, maar geknield, uit protest tegen politiegeweld en racisme. Die suggestie had de woordvoerder van DeSantis aangestreept: aanstootgevend.

Indoctrinatie

Maar het zijn vooral de rekenboeken die tot de verbeelding spreken. Hoe kun je in hemelsnaam verboden thema’s in een sommetje frommelen voor kinderen van vijf of zes jaar? Wat zijn dat voor thema’s?

Op 15 april 2022 maakte het ministerie bekend dat in deze schoolboeken „ongevraagde strategieën” zijn aangetroffen die verband houden met „CRT” en „Common Core” – waarover straks meer. Dit riekt volgens gouverneur DeSantis in het persbericht naar „indoctrinatie” en „ras-essentialisme” – waarover ook straks meer. Nadere uitleg van de overheidscommissie ontbrak, terwijl in het persbericht toch heel specifieke gegevens werden genoemd. Zo zou „71 procent” van de schoolboeken niet geschikt zijn voor leerlingen in groep „K-5” (van vijf tot tien jaar oud), „20 procent voor groep 6-8” en „35 procent voor de groepen 9-12”.

Veertien boeken waren niet toegelaten tot de boekenlijst omdat ze „niet op gepaste wijze overeenkomen met de B.E.S.T. standaarden [dat zijn „Florida’s Benchmarks for Excellent Student Thinking”] en „verboden thema’s en ongevraagde strategieën, inclusief CRT, bevatten”. Maar een heldere aanwijzing over op welke bladzijde wat precies stond wat als ‘ras-essentialisme’ kan worden aangemerkt, ontbrak.

De meeste uitgevers van de gewraakte boeken wilden desgevraagd geen toelichting geven. De enige die aanvankelijk wel iets liet horen op vragen, was Savvas Learning Company, met vijftien verworpen boeken de hardst getroffen uitgeverij. „Ik ontving uw telefonische boodschap vandaag. Ik wil u laten weten dat wij op dit moment geen commentaar geven”, mailde Richard Weir, hoofd communicatie – en dat schreef hij dus bijna anderhalf jaar na het besluit van het ministerie.

Verschillende uitgevers zijn volgens berichten in de media nog steeds in overleg met het ministerie over zijn besluit. Het kan zijn dat ze hopen er alsnog uit te komen en zo hun economisch verlies te beperken. Het kan ook zijn dat ze bang zijn voor de represailles van het regime-DeSantis, dat op verschillende dossiers heeft laten zien nogal wraakzuchtig te zijn ingesteld.

Volgens de nieuwe standaarden in Florida moet worden onderwezen dat zwarte Amerikanen ook „nuttige vaardigheden” leerden terwijl zij waren onderworpen aan de dwangarbeid van de slavernij

Vage bewoordingen

In het onderwijs laat de kruistocht tegen politieke correctheid van gouverneur DeSantis – inmiddels ook presidentskandidaat, met deze strijd als zijn belangrijkste verkiezingsthema – zich het scherpst voelen. Scholen verkeren in angst en verwarring doordat de nieuwe wetten van de Republikeinse meerderheid in heel vage bewoordingen zijn gesteld. Het lijkt bewust, want op verschillende beleidsterreinen is de wetstekst zo ruim geformuleerd dat de inwoners moeten gissen naar de exacte reikwijdte. Zo hebben de onderwijzers en schoolbestuurders geen heldere richtlijnen en moeten ze zelf bedenken wat de staat bedoelt met ‘indoctrinatie’ of ‘ras-essentialisme’. Het leidt op scholen tot zelfcensuur. Een inval-docent werd ontslagen nadat hij een filmpje op sociale media had gezet waarin hij een vrijwel lege schoolbibliotheekkast liet zien. De ‘verboden boeken’ waren er volgens hem uit gewied. DeSantis noemde het filmpje „fake”. Volgens het schoolbestuur gaf de docent een „verkeerde voorstelling van zaken”.

Lees ook Geen les over menstruatie, wel over de Bijbel: de schoolstrijd in Florida wordt heviger. ‘Iedereen loopt op eieren’

In april zei Karen Hamblin, leerkracht een middelbare school in Sarasota, tegen NRC dat om haar heen steeds meer leerkrachten ontslag nemen. De overblijvers „zijn bang om hun mond open te doen uit vrees te worden ontslagen”. Zij toonde voorheen aan leerlingen Finding Forrester en Remember the Titans, films waarin jonge, zwarte mensen leren hoe te leren. Doet ze niet meer. „Vanwege het ras-ding.”

Wat is het ras-ding? Wat is CRT? Wat is Common Core? Belangrijk is daarbij dat de definities daarvan ruim en vaag zijn – ze kunnen zowel worden voorgesteld als volkomen onschuldig of als een perfide poging tot indoctrinatie. CRT staat voor critical race theory, de aanduiding voor een (universitaire) methode waarbij uiteenlopende onderwerpen worden bekeken door het prisma van structurele discriminatie in de Verenigde Staten. Daarbij zijn Amerikanen van kleur het slachtoffer en witte Amerikanen bevoorrecht.

Sinds enkele jaren wordt de term CRT vaker, en dan negatief, gebezigd door conservatieve Republikeinen dan door academici. Net als ‘woke’ of ‘marxistisch’ wordt het gebruikt om in brede streken neer te zetten wat er fout is aan progressieve Amerikanen. Activisten demonstreren met borden waarop CRT is afgekort als Creating Racial Tension – ‘veroorzaakt spanning tussen rassen’.

Onder conservatieve, veelal witte Amerikanen, heeft het idee postgevat dat het land in de greep is van ‘omgekeerd racisme’, waarbij zij slachtoffer zijn van discriminatie. De beschuldiging van ‘ras-essentialisme’ moet in dit licht worden gezien. Daarmee verzetten conservatieven zich tegen het idee dat in de Amerikaanse samenleving witte kinderen door hun huidskleur een voorsprong hebben op andere. Het heeft tot een scala aan wetten in door Republikeinen gedomineerde staten geleid, waarin bijvoorbeeld wordt gestipuleerd dat een leerling zich niet ‘ongemakkelijk’ mag voelen in lessen over het slavernijverleden. In Florida moet tegenwoordig worden onderwezen dat zwarte Amerikanen ook „nuttige vaardigheden” leerden terwijl zij waren onderworpen aan de dwangarbeid van de slavernij.

Zelfvertrouwen

Onder de Democratische president Obama werd geprobeerd via het onderwijs de sociaaleconomische kloof tussen witte en niet-witte kinderen te verkleinen. Er werd een nationale standaard voor het schoolcurriculum opgesteld, de Common Core. Naast eisen voor rekenen en taal ging dat ook over het aanleren van een houding bij leerlingen. Om hen, ongeacht hun achtergrond of niveau, zelfverzekerdheid bij te brengen. Het programma heeft niet opgeleverd waar op was gehoopt, daar zijn vriend en vijand het over eens. Voor de vijanden, zoals in Florida, is de associatie met Common Core inmiddels een verdachtmaking geworden.

„Het is ongelukkig dat verscheidene uitgevers, zeker die voor de basisschool”, schreef het Onderwijsministerie in zijn persbericht van april vorig jaar, „hebben geprobeerd lesmateriaal dat nog was gebaseerd op de standaarden van Common Core, de klaslokalen van Florida binnen te rommelen.”

Maar het persbericht eindigde met een handreiking: „Uitgevers mogen het materiaal dat ze hebben voorgelegd, wijzigen om alsnog in aanmerking te komen voor goedkeuring.” Dat heeft Ron Larson gedaan. De wiskundehoogleraar aan de Penn universiteit in Erie, Pennsylvania, is auteur van reken- en wiskundelesboeken die worden uitgegeven door Big Ideas Learning. Zeven van zijn boeken werden aanvankelijk geweigerd door het ministerie. In een e-mail schreef Larson aan NRC dat de media in april 2022 wel heel veel aandacht gaven aan het ministerieel besluit. Volgens hem is het proces ter goedkeuring van schoolboeken in Florida niet anders dan in andere grote staten. „Wij hebben onze boeken in concept voorgelegd aan het ministerie. We kregen te horen dat men bezwaar maakte tegen een niet heel belangrijk zinnetje in het voorwoord.”

Wat was dat zinnetje? In het voorwoord van onze boeken voor de basisschool, schreef Larson, „verwezen we naar een supplement bij onze methode dat kan worden gebruikt voor ‘sociaal en emotioneel onderwijs’. Dit zinnetje bleek politiek gevoelig.”

Sociaal en emotioneel onderwijs – opnieuw een vaag begrip, dat vooral gaat om het versterken van zelfvertrouwen bij leerlingen. Daar ligt de associatie met Common Core voor de hand. En dat kan de verbetenheid verklaren waarmee conservatieve politici en lobbyisten dit schijnbaar onschuldige streven aanvallen. The New York Times citeerde Chris Rufo, verbonden aan de conservatieve lobby-organisatie Manhattan Group. Sociaal-emotioneel leren klinkt misschien wel „positief en niet-controversieel”, zei hij, maar „in de praktijk dient het als een vervoermiddel voor radicale pedagogiek, zoals critical race theory”. Volgens Rufo is de bedoeling ervan „kinderen op een emotioneel niveau weker te maken en hun normale manier van doen te interpreteren als een uitdrukking van ‘onderdrukking’, ‘witheid’ of ‘geïnternaliseerd racisme’ en daarna hun gedrag zo in te stellen dat ze kunnen leven volgens het dictaat van de linkse ideologie”.

Is dat wat Ron Larson in zijn boeken stopt? Met de aanmoedigingen in de kantlijn: „Blijf denken!” „Blijf positief!” Met de Math Musicals waarin kinderen naar het lied ‘Waar of Niet?’ kunnen luisteren en eerst een sommetje moeten maken dat klopt en dan eentje dat niet klopt. Hoe staat het er nu voor met zijn Math & You-methode in Florida? Larson: „We hebben het zinnetje geschrapt en daarna zijn onze boeken toegelaten.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 12 september 2023.

Bitterzoet, bijtend en hoopvol: Nick Cave is na donkere jaren dichterbij zijn fans dan ooit

admin
September 27, 2024
0

„Mijn verjaardag”, herhaalt de zanger Nick Cave met een frons. Nadat hem eerder al een pluchen kikker was toegespeeld, een verwijzing naar de song ‘Frog’, feliciteert een fan vooraan hem alsnog met zijn verjaardag – de in Australië geboren Cave werd onlangs 67 jaar. „Concentreer je”, briest die echter, aan de rand van het podium. Moet hij hier echt iedereen bij de les houden? Hij dóét niet aan verjaardagen. „Daarvoor ben ik te oud.” Zijn verjaardag? Meer een survive-dag, gnuift de zanger. „Wees stil en luister hiernaar”, is zijn gebod. Waarna hij op minimale pianonoten aan de theatrale vertelling van ‘Conversion’ begint, een van zijn nieuwe songs over transformatie en een spiritueel ontwaken.

Een diepe connectie wil Nick Cave voelen met zijn toehoorders. Het is tweeënhalf uur zijn ontbrandingsmotor en voor minder gaat het niet. Zeker niet aan het begin van zijn Europese tournee – hij doet Amsterdam aan voor twee shows. En ook al is zijn nieuwe Wild God, een verrukkelijk hoopvol, soul en gospel ademend album er nog maar net. De show bevat dus veel nieuwe songs die voor het eerst live klinken. Focus! Moet hij het nog eens zeggen?

Levensvreugde

‘JOY’ lezen we nu. Levensvreugde voelen. Kan het ooit nog zonder die ‘maar’, die adembenemende stomp in je maag die ogenblikkelijk herinnert aan de wanhoop, verdriet en alles waardoor een mens heen moet gaan na het afschuwelijk tragische verlies van een kind? Laat staan van twee, zoals Cave overkwam. Niets is meer hetzelfde, alles is veranderd. Maar Nick Cave, getormenteerde gentleman van het zware gemoed, literaire liedjesschrijver vol bijtende spot en dromer van gitzwarte sprookjes, is na donkere jaren dichterbij zijn fans dan ooit.

**Nick Cave** in de Ziggo Dome. Foto Andreas Terlaak

Soms letterlijk vallend op hun uitgestoken handen spuugt hij in Amsterdam demonen in de bek. Bitterzoet, getergd, aaibaar is hij, maar ook de kwetsbare ziel die aan zijn vleugel de dood enigszins kan omarmen. Of in elk geval, weet te accepteren met een lichtere en – nog erger – gelukkige kijk op de wereld. En het leven daarna, richting „the kingdom in the sky”. Al is zijn God allang geen betrouwbare gids meer.

Zijn tragiek komt aan, maar het voert niet meer de boventoon. Klein en „een beetje sad” is ‘O Children’ over hoe zijn kinderen vroeger speelden. Solo aan de piano beneemt ‘I Need You’ de adem („Just breathe, just breathe” – het is onverdraaglijk). Maar ‘Joy’ stijgt met koorzang formidabel boven alle pijn op.

Steengoed keert de sfeer richting de vintage Cave met gebalde vuist. Vergelding! Waanzin! Verdoemenis! Hij is de rusteloze verteller. Voel die onderhuidse spanning in ‘Tupelo’. ‘From Her to Eternity’ is een gissende en borrelende highlight met een bijtende Cave. Natuurlijk, het spooky verhaal van ‘Red Right Hand’ vol kerkbellen. Beukend ook: ‘The Mercy Seat’ (1988), zijn epos over de elektrische stoel met talloze bijbelse verwijzingen.

Ze dreunen na, terwijl Cave rusteloos in maatpak zijn catwalk af draaft, de ogen vlammend in het lange gezicht. Terwijl album Wild God gemaakt blijkt voor het podium, is Cave knap boven zijn rouw uitgestegen.

Tv-recensie | Tedere toenadering tussen vader en zoon in adoptiefilm ‘Kind van de tijd’

admin
September 27, 2024
0

Tim van Wijk kijkt stuurs voor zich uit en geeft afgemeten antwoord. Achter zijn harde, afstandelijke houding zie je een afgrond van woede en wanhoop. Intrigerend is het wel om naar deze man te kijken, en hartverscheurend, en herkenbaar.

Wanneer een documentairemaker iets over zijn eigen gezin gaat maken, dan heeft hij personages die er misschien geen zin in hebben, maar die in ieder geval bereid zijn om het filmende gezinslid te helpen. Maar als het gezicht van Tim van Dijk in beeld komt, dan weet je: hier gaat zijn broer, regisseur Huibert van Wijk, een zware dobber aan hebben.

Tim (49) is geadopteerd uit Indonesië, had als kind driftbuien en andere gedragsproblemen. Zijn ouders konden het niet aan, gingen scheiden. Toen Tim op zijn veertiende zijn vader Lex probeerde te wurgen, werd hij uit huis geplaatst. Weer werd hij afgewezen.

Dit is een film over de zoon en de vader. Adoptie is wat hun samenbracht, adoptie is wat hun scheidt. De vader wilde in 1975 het goede doen door een kind uit de Derde Wereld te redden. De zoon vindt het een halve eeuw later greedy westers gedrag om een baby uit zijn cultuur te rukken en op te zadelen met zoveel pijn. De bewering dat adoptie in het belang van het kind is, maakt hem razend.

Tussendoor zien we de vader en de zoon samen een soort therapie doen met paspoppen die familieleden verbeelden, maar ook abstracties als „afwijzing”. Het gaat helemaal mis als de vader de pop Afwijzing weghaalt omdat hij dat niet zo voelt. Typisch Nederlands, vindt Tim dat, het verbloemen van het probleem. „Doofpot en stamppot.” Net toen ik dacht: dat komt nooit meer goed, komen vader en zoon onverwachts tot een voorzichtige, tedere toenadering. „Dan hebben we het al over stapjes, pap.”

Film over intimiteit

Maandag was er ook al een persoonlijke documentaire over adoptie op televisie. De Chinese Keizerin (NPO3) is onderdeel van Teledoc Campus, een serie korte, vaak persoonlijke documentaires van jonge makers. Ik noem het een documentaire over adoptie, maar zo ziet regisseur Jonnah Bron (30) dat niet. Voor haar is dit een film over intimiteit. Over gebrek aan contact tussen ouders en kind. Waarom voelt ze afstand tot haar ouders?

Omdat haar ouders gescheiden zijn, plaatst ze hen in een decor van twee aan elkaar geplakte huiskamers, met iedere ouder in zijn eigen helft. De echte gesprekken komen los als ze de ouders los van elkaar spreekt. Met haar vader terwijl ze voetbal kijken met het bord op schoot. Met haar moeder terwijl ze onder een dekentje op hun telefoon zitten. Geënsceneerd, maar naar het leven getekend. Althans, dat vindt Bron. Haar ouders vinden het kunstmatig. Ze vinden het sowieso jammer dat ze dit gesprek voor de camera in een decor moeten voeren. In plaats van gewoon thuis, onder elkaar.

De ouders zeggen dat Bron een opvliegend kind was die alles volgens haar wensen wilde. Ze noemden haar „de Chinese Keizerin”. Het afstandelijke contact – niet zomaar aanraken – was op haar verzoek. Volgens de moeder komt die moeite met intimiteit door Brons hechtingsproblematiek veroorzaakt door adoptie. De dochter wil er niet aan. Ze wil geen „clichématig” Aziatisch adoptiekind zijn. Ze wil zichzelf zijn. Niet geadopteerde kinderen hebben toch ook problemen met hun ouders? Jonnah en haar moeder hebben dus het omgekeerde van Tim en zijn vader.

Mooie eerste stap. Er valt nog veel te ontdekken voor Bron, als dochter, als filmmaker, en misschien ook wel als geadopteerde. Haar moeder besluit met: „Er is iets opengebroken en daarmee gaan we verder.”

Wat vindt NRC | Met zijn motie vergat Joost Eerdmans de nuance

admin
September 27, 2024
0

Wie een mening heeft, moet daar ook voor durven uitkomen. Deze op zichzelf terechte constatering was aanleiding voor Tweede Kamerleden Joost Eerdmans (JA21) en Chris Stoffer (SGP) om tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen een motie in te dienen waarin het kabinet werd gevraagd om een verbod op gezichtsbedekkende kleding tijdens demonstraties. Net als een meerderheid van de Kamer ergeren ze zich eraan dat de politie niet weet wie de relschoppers zijn en dus als het uit de hand loopt moeilijk tot aanhouden kan overgaan, zoals het geval was bij de herhaalde bezetting van de A12 door Extinction Rebellion en de anti-Israël-betogingen op universiteiten.

Het protest van vreedzame demonstranten werd ‘gekaapt’, aldus Eerdmans, door gemaskerde relschoppers. Behalve Extinction Rebellion en de pro-Palestina demonstraties aan de universiteiten noemde hij ook voetbalhooligans en demonstraties van Black Lives Matter. Op de hooligans na gaat het dus om politiek gekleurde demonstraties die doorgaans niet in de lijn van JA21 liggen.

Eerdmans gedachte dat je een mening moet kúnnen en dúrven uiten, en je je doelwit dus met open vizier tegemoet moet treden, is begrijpelijk. Problematisch is dat zijn voorstel zo ondoordacht is. Er zijn voor demonstranten namelijk goede redenen om voor gezichtsbedekking te kiezen. Dankzij sociale media wordt bijvoorbeeld breed vastgelegd dat je aan een demonstratie hebt meegedaan. Gezichtsherkenning is echter niet alleen een probleem op sociale media, ook politie en instanties maken er gebruik van, om bepaalde groepen in de gaten te houden of bij voorbaat aan te pakken.

Het was dan ook typerend dat Eerdmans geen antwoord had op de vraag of de gezichtsbedekking dan ook gold voor bijvoorbeeld demonstraties tegen regimes waar de meeste Kamerleden – die nu voor de motie stemden – ook geen fan van zijn, zoals vrouwen die tegen het regime in Iran demonstreren. De motie van JA21 en de SGP, die de steun kreeg van ChristenUnie, FVD, CDA en de coalitiepartijen PVV, VVD en BBB, is dan ook vooral voor de bühne: de Wet op openbare manifestaties geeft burgemeesters namelijk al de mogelijkheid om beperkingen te stellen aan demonstraties, waaronder het verbieden van gezichtsbedekkende kleding.

Dat demonstraties met steeds meer gezichtsbedekking als beklemmend wordt ervaren is begrijpelijk. Dat Kamerleden willen dat organisaties weten met wie ze aan tafel zitten bij onderhandelingen is ook begrijpelijk. Wie in gesprek gaat met de partij waartegen gedemonstreerd wordt, moet dat inderdaad met open vizier doen. Net zoals de politie relschoppers bij demonstraties makkelijker moet kunnen identificeren. Maar Eerdmans gaat hier voorbij aan de nuance. Niet elke demonstrant met gezichtsbedekking is een relschopper. De samenleving zit wat dat betreft ingewikkelder in elkaar dan de Donald Duck waar je Boris Boef en de Zware Jongens er zo uitpikt op basis van hun ongeschoren kin en trui met gevangenisnummer.

Demonstreren is een recht, en je hebt daarbij ook het recht om dat anoniem te doen, want ook privacy is een grondrecht. Burgemeesters kunnen al het recht gebruiken beperkingen op te leggen aan demonstraties waar een reëel risico is op veiligheidsproblemen. Het inperken van het demonstratierecht door deze aangenomen motie is symboolpolitiek waar niemand op zitten te wachten, en waar de politie niet veel aan zal hebben.

Luister naar