Polanski, Besson en Allen: Venetië koestert zijn zondebokken

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Analyse

Filmfestival Venetië koestert Roman Polanski, Luc Besson en Woody Allen. Zijn hun films de ophef wel waard?

‘Coup de chance’ van Woody Allen.
‘Coup de chance’ van Woody Allen.

Wie de films van Roman Polanski, Luc Besson en Woody Allen bekijkt die het filmfestival van Venetië dit jaar selecteerde, vraagt zich af of de flamboyante festivaldirecteur Alberto Barbera wel echt „de kunst scheidt van de maker”, zoals hij zelf beweert.

Venetië maakt dit jaar opnieuw zijn reputatie waar als veilige haven voor omstreden mannelijke filmmakers. Op het Lido legden onbekenden afgelopen dagen papieren blaadjes met letters neer die samen slogans als „Will the Golden Lion go to a rapist?” vormen. Bij Woody Allens première protesteerden een twintigtal mensen met kreten als „no rape culture”.

Barbera verdedigt zijn selectie door – terecht – te stellen dat je Polanski, Besson en Allen niet over één kam mag scheren: de beschuldigingen aan hun adres zijn zeer uiteenlopend. Zo is Polanski als enige veroordeeld voor seksueel misbruik van een minderjarige; Besson werd na onderzoek niet vervolgd voor verkrachting en Allen vrijgepleit van seksueel misbruik van zijn zevenjarige dochter. Maar Barbera’s argument dat hijzelf een filmcriticus is die puur de kwaliteit van films beoordeelt én geen morele jury wil zijn is onhoudbaar. Het is zeer de vraag of twee van de drie films op eigen merites door zijn ballotage waren gekomen.

Melige Polanski

De nieuwe komedie van Roman Polanski is een van de dieptepunten van het festival. The Palace komt anders dan Polanski’s vorige film, J’Accuse, niet in aanmerking voor de hoofdprijs van Venetië, de Gouden Leeuw. Dat maakt de selectie niet minder pijnlijk. De 90-jarige Frans-Poolse regisseur van klassiekers als Rosemary’s Baby (1968) en China-town (1974) lijkt de weg kwijt. Hij plaatst personages als een gepensioneerde pornoster (Luca Barbareschi) en een miljardair (John Cleese) met jonge minnares in een luxe-skioord op de oudejaarsavond voor de eeuwwisseling. De grappen zijn flauw en oubollig: over de uitwerpselen van een rijkeluishondje, buitensporige eisen – een pinguïn op de hotelkamer – of geslachtsdelen die vast komen te zitten. Het lijkt alsof Polanski de recente golf aan originele, vileine satires op privilege en rijkdom heeft gemist; hij zet rijkelui simpelweg neer als domme, verwende peuters.

Polanski is zelf niet in Venetië: de VS azen nog altijd op zijn uitlevering voor seksueel misbruik van de destijds 13-jarige Samantha Geimer in de jaren zeventig. De regisseur ontkent de meer recente aantijgingen van verkrachting, maar zelfs in Frankrijk is hij inmiddels persona non grata in culturele kringen. The Palace komt er – tot ontzetting van de producent – mogelijk zelfs niet eens uit. Geen groot gemis.

Oubollige Besson

Wél in de hoofdcompetitie zit de 64-jarige Luc Besson met Dogman. De Franse regisseur gooide ooit hoge ogen met films als Léon (1994) en The Fifth Element (1997). Zijn carrière raakte recentelijk in het slop door het floppen van een peperdure scifi-film en een beschuldiging van verkrachting. De aanklacht werd geseponeerd wegens gebrek aan bewijs; Dogman moest zijn comeback worden. De film gaat over Doug (Caleb Landry Jones), die fysiek en mentaal zodanig door zijn familie mishandeld is dat hij alleen nog honden vertrouwt. Het scenario is zeer uitleggerig: ieder aspect van Doug, van bijnaam tot zijn voorliefde voor make-up, krijgt een verklaring. En ondanks vergezochte plotwendingen – honden als hyperbegaafde dieven – is alles enorm voorspelbaar. Besson lijkt als Polanski het contact met de tijdgeest wat kwijt, zo verraadt de erg stereotiepe manier waarop hij Dougs liefde voor het dragen van vrouwenkleding verklaart. Evenmin lijkt hij te beseffen dat zijn film wel erg veel elementen ‘leent’ van The Joker, die in 2019 de Gouden Leeuw won.

Geestige Allen

Coup de chance, Woody Allens eerste film in het Frans, draait buiten de competitie en is de enige van de drie die je niet met plaatsvervangende schaamte achterlaat. Française Lou de Laâge speelt Fanny, een jonge vrouw die na een desastreus huwelijk met een ‘bohémien’ trouwde met de bezitterige Jean. Hij verdient zijn geld met „rijken nog rijker maken” en is een totale kwal, maar strooit net als de andere personages met geestige oneliners: „Trop sexy, ça n’existe pas. C’est comme trop riche.” Als Fanny op een oude klasgenoot botst, valt ze als een blok voor hem. Als Jean achter de affaire komt, laat hij hem uit de weg ruimen.

Coup de chance is exact wat je verwacht van een tragikomedie rond moord en doodslag in de Franse elite à la Woody Allen: vederlicht op een prettige manier met speelse, toegankelijke dialogen over relatie, huwelijk en geluk. Als het aan hem ligt, maakt hij met ijzeren regelmaat een film per jaar, maar nu krijgt hij ze in de VS niet meer gefinancierd nadat #MeToo de dertig jaar oude misbruikzaak rond dochter Dylan weer in het vizier bracht. Allen is in meerdere onderzoeken vrijgepleit.

Dilemma’s

Eén op de drie niet tenenkrommend; de vraag resteert waarom Barbera deze films programmeerde. Ging het echt om kwaliteit of zocht Barbera de controverse en bijbehorende media-aandacht? Is alle publiciteit goede publiciteit? Of maakt Barbera zelfs een statement: #MeToo is verleden tijd, terug naar de orde van de dag?

Je kan ook denken dat de selectie aantoont dat grote mannelijke filmauteurs ongelimiteerde krediet hebben bij de toonaangevende filmfestivals. Op elk fiasco volgt een nieuwe kans; vrouwelijke regisseurs kunnen zelden op vergelijkbaar krediet rekenen. Toch is het ook begrijpelijk als festivaldirecteurs grote namen uit hun ‘stal’ niet voor het hoofd willen stoten. Zo weigerde Cannes in 2004 Mike Leighs abortusdrama Vera Drake, die daarna prompt de Gouden Leeuw won in Venetië. Je weet nooit wat oude meesters in de toekomst nog in petto hebben en houdt ze liever te vriend.

De vraag is ook wat de filmpers met controversiële filmauteurs moet. Voor Venetië analyseerde vakblad Hollywood Reporter de dilemma’s. Inzoomen op de controverse, wat leidt tot clickbait? Focussen op de films én de beschuldigingen negeren, wat mogelijk geen recht doet aan (vermeende) slachtoffers? Of de films negeren om (vermeende) daders geen publiciteit te geven? Los van de vraag of een journalist op morele gronden moet besluiten wat nieuws is, lossen twee van de drie makers de kwestie in Venetië zelf op; Deadline suggereert dat Polanski zichzelf met The Palace definitief heeft gecanceld. Over Besson kan je iets soortgelijks zeggen. Rest Woody Allen, die speculeert over een verlate pensionering: hij is klaar met het moeizaam bijeenschrapen van een filmbudget. Zou het?

Veel Amerikaanse media lijken zo gecharmeerd door Coup de chance dat een rehabilitatie niet uitgesloten is. Het zou dan zijn tweede Amerikaanse comeback worden; voor zijn filmhit Midnight in Paris in 2011 week hij ook al noodgedwongen naar Europa uit.

Related Posts

Wat vindt NRC | Overheid laat kans op ultraveilige publieke bank liggen

  • admin
  • October 18, 2024
  • 0

Deze maand is het zestien jaar geleden dat ABN Amro midden in kredietcrisis voor een kleine 17 miljard euro werd genationaliseerd om te voorkomen dat de bank failliet ging en het betalingsverkeer voor miljoenen klanten plat zou gaan. En het was ruim elf jaar geleden dat de staat voor nog eens 4 miljard het noodlijdende SNS Reaal moest redden van de ondergang. De bank en de verzekeraar bleken destijds onvoldoende bestand tegen de gure wind op de financiële markten. De belastingbetaler betaalde de prijs.

Beide nationalisaties waren deze weken weer in het nieuws. De staat maakte bekend het overheidsbelang in ABN Amro, na al die jaren is dat nog altijd ruim 40 procent, af te bouwen naar rond de 30 procent. De Volksbank, erfopvolger van SNS Reaal, is nog steeds voor 100 procent in staatshanden. Maar ook daarvan is besloten dat het de komende jaren ofwel onderhands wordt verkocht, ofwel naar de beurs gaat. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) toont zich zo de liberaal die hij graag zegt te zijn: banken horen niet in staatshanden. De verkoop zal met een boekverlies eindigen.

Niet geheel verrassend steunen de besturen van ABN Amro en Volksbank de minister voluit in zijn verkoopplannen. Minder overheidsbemoeienis betekent voor hen ook meer (financiële) ruimte. Wel is er enige terughoudendheid bij de Volksbank over een scenario waarin de bank in delen verkocht zou worden. En bij ABN vrezen ze te worden overgenomen door een grote buitenlandse partij. Maar verder: leve de markten!

Voor burgers is dit niet per se goed nieuws. Het Nederlandse bankenlandschap kent al jarenlang weinig diversiteit. Elke bank biedt min of meer dezelfde producten aan, elke bank heeft min of dezelfde apps, rentes verschillen nauwelijks, het is allemaal koekoek één zang. Nog twee van zulke concurrenten erbij vergroot de uniformiteit alleen maar.

Daarbij was een van de lessen van de kredietcrisis dat de financiële sector weliswaar op de vrije markt opereerde, maar per saldo een publieke rol vervulde. Het betalingsverkeer is immers een nutsfunctie, vergelijkbaar met elektriciteit en water. En dat juist die cruciale functie in de economie in de crisis bijna werd meegesleurd als gevolg van hebzucht en winstbejag van de commerciële banken, voelde verre van veilig.

Begin 2019 publiceerde de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) het rapport Geld en schuld. De publieke rol van banken. De WRR adviseerde daarin onder meer de oprichting van een publieke bank waar mensen geheel risicovrij een spaar- en betaalrekening kunnen openen. Deze bank zou volledig gedekt moeten worden door centralebankreserves. Zo ontstaat een veilig alternatief voor commerciële banken.

De bankensector wist niet hoe snel ze uit lijfsbehoud afstand moest nemen van het rapport. Een ultra-veilige staatsbank zou per definitie betekenen dat de private banken minder veilig waren, met alle commerciële risico’s van dien. Het plan verdween in een la.

Terwijl het zo dichtbij was dankzij de deelnemingen in ABN Amro en Volksbank. In die zin laat het ministerie van Financiën een unieke kans liggen de burger daadwerkelijk een veilige haven te bieden binnen de ruige commerciële geldwereld. Een bank die indirect de andere banken ook veiliger zou maken, omdat zij zich gedwongen zouden zien hun buffers op te hogen om klanten te overtuigen dat hun geld bij hen ook veilig was. Stabiliteit en veiligheid hebben een prijs. Maar alles beter dan paniekerige reddingen met miljarden belastinggeld midden in de volgende crisis.


Van lokaal talent tot wereldsterren: tijdens ADE zie je hoe de dance zich in alle breedte ontwikkelt

  • admin
  • October 17, 2024
  • 0

Traditiegetrouw trapt het Metropole Orkest het Amsterdam Dance Event af. Dit jaar in de bloedhete Rabozaal van de Melkweg, zwevend boven de Lijnbaansgracht. Onder leiding van dirigent, componist en producer Miguel Atwood-Ferguson brengt het orkest een ode aan wijlen hiphopproducer J Dilla (1974-2006), die dit jaar vijftig zou zijn geworden. Onder toeziend oog van Dilla’s moeder blijken zijn rauwe, strakke, lofi beats heel geschikt voor een orkestrale uitvoering. Opeens snap je hoe Dilla’s genialiteit zo’n grote invloed kon hebben op de ontwikkeling van elektronische muziek. Met dank aan het orkest: als een groep zorgvuldige rechercheurs ontwaren de Metropole-muzikanten alle intriges, verstopte spelonken, en onderliggende structuren van Dilla’s muziek.

Neem de beat van ‘Find a Way’, voor de legendarische groep A Tribe Called Quest een relatief recht-doorzee melodielijn, heerlijk kabbelend. Maar het orkest laat de beat zweven, doet de kabbelende beek overstromen en stort de muzikale rivier vol overgave in open zee. Het Amsterdam Dance Event is geopend.

Het concert van Floating Points op de eerste avond van ADE.
Foto Andreas Terlaak

Porsches

Cultureel centrum Felix Meritis aan de Keizersgracht is de hele week lang een soort mierenhoop van gonzend rumoer. Naast een muzikaal programma is Amsterdam Dance Event ook een congres. Uit alle internationale hoeken van het muzikale leven komen professionals hier samen – van festivalpromotors tot nachtclubprogrammeurs, geluidstechnici, journalisten en zakenlui. Michiel Beers, oprichter van megafestival Tomorrowland, vertelt er over faillissementen en rechtszaken, dj Martin Garrix spreekt er over de waarde van muziek en technosensatie KI/KI mijmert er over haar doorbraak.

Op de hoek met de Berenstraat probeert een glimmende Porsche Cayenne met gele ADE-stickers tevergeefs te keren. In de bolide wordt onder anderen ADE-directeur Jan-Willem van de Ven rondgereden. Er rijden vijf van zulke Porsches door de stad. Op tien minuten fietsen van Felix Meritis organiseert de organisatie Music Moves een feest voor daklozen (‘Uit je dak’).

Met meer dan drieduizend artiesten, tijdens duizend evenementen, en zo’n vierhonderdduizend verwachte bezoekers is er véél op ADE, heel erg veel.

Neem de ingetogen dj en producer Floating Points uit Engeland, in de andere zaal van de Melkweg. Zijn doorgaans toegankelijke house begint vanavond als funky, jazzy, golvende soundscape, die hij met Todd Terje-achtige bliepjes en beukend betoverende bass in elkaar draait. Ook de lichten zijn betoverend: een soort slangvormig lint van laserlampen creëren door om de beurt te draaien een hypnotiserend golfeffect. Op de drop van ‘Key103’ (van zijn nieuwe album) schieten de blauwe lasers door de zaal, en merkt het publiek: yes, we gaan de nacht in. Want de nacht, júíst de nacht, is ADE.

Een warme nacht, dit keer. Op weg naar de Gashouder voor een Awakeningsshow van de Duitse DJ Daddy Trance, beter bekend als Marlon Hoffstadt, lijkt het wel zomer. Uit barretjes als Cue en Bar Theo, waar het Rotterdamse platenlabel Clone Records voor de gelegenheid huishoudt, klinkt heerlijk geborgen muziek. Tijdens ADE klinkt in Amsterdam muziek uit alle hoeken en gaten: stadions, grote zalen, kleine zalen, oude fabrieken, kantoorpanden, kerken, musea (Eefje de Visser gaf een concert in het Van Gogh Museum), trams, treinen, loodsen, en zelfs uit een buurthuis en een manege.

Hoffstadt tijdens de openingsavond van ADE.
Foto Andreas Terlaak

XTC-winkel

Eenmaal in de Gashouder roept Hoffstadt (geblondeerd haar, donkere snor, zwarte tanktop), tussen zijn gure tranceplaten door of er nog ‘daddies’ in de zaal zijn. De ‘daddy cam’ achter de booth richt zich op een blonde veertiger in het publiek, Hoffstadt slaakt een kreetje van geluk, in het Duits-Engels: ‘Yezz, this is a proper daddy!’ Zaterdag staat hij tussen Tiësto en Martin Garrix in de ArenA voor zo’n 35.000 mensen, waar de het Britse tijdschrift DJ Mag de jaarlijkse Top 100 DJs, met de meest populaire dj’s wereldwijd bekendmaakt.

Tijdens het wachten voor het gratis feest van technosensatie KI/KI, later deze nacht in de Gashouder, gaat er een quiz rond over drugsgebruik. Het blijkt een initiatief van Unity, een vrijwilligersproject van verslavingszorginstelling Jellinek. Zo hebben vrouwen meer kans op (mogelijk dodelijke) watervergiftiging dan mannen, wegens een lager zoutgehalte in het bloed, en kun je van MDMA minder goed plassen. Vrijwilliger Damien (die liever niet met achternaam in de krant wil), stelt dat er nog te weinig kennis is onder feestgangers. Unity wil daarom „op een laagdrempelige manier bewustzijn creëren, zonder te criminaliseren”. Een dag voor het festival opende de Amsterdamse wethouder Alexander Scholtes (Zorg) een xtc-winkel op het Westergasterrein. Deze winkel is volgens hem de start van een debat dat over „humaner en realistischer drugsbeleid” moet gaan, stelt de wethouder in De Telegraaf.

KI/KI, woman of the hour, wilde met een gratis feest in de Gashouder wat terug doen voor de stad waar ze is grootgeworden. Want ook dat is ADE: een podium voor lokaal talent, waarop ze heel groot kunnen worden. In de 51 ADE-loze weken polijsten die jonge muzikanten (overal ter wereld) in kleine zaaltjes en donkere kelders hun ruwe talenten. En wat daar gebeurt, bepaalt morgen de kleur van het ADE.

Publiek in de Gashouder tijdens het concert van Hoffstadt op de eerste avond van ADE.
Foto Andreas Terlaak


Tv-recensie | In Israël op zoek naar zachte krachten

  • admin
  • October 17, 2024
  • 0

Eind jaren tachtig pendelden twee mannen een nacht lang heen en weer tussen Den Haag en Scheveningen. Robert Serry zag het nog zo voor zich: hij en zijn (inmiddels overleden) medediplomaat Max van der Stoel, samen op de fiets. In een Haags hotel bevond zich Yossi Beilin, toenmalig minister van Financiën in het Israëlische kabinet-Shamir. In het Scheveningse Carlton Beach Hotel zat ondertussen de Palestijne diplomaat Afif Safieh, toenmalig vertegenwoordiger van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie. Een ontmoeting was uitgesloten: de Israëlische wet verbood direct contact met de PLO. En toch wilden ze praten. Dat lukte in de vorm van proximity talks. In het geheim tastten ze die nacht de mogelijkheden voor vrede af door boodschappen door te geven aan twee Hollanders op tweewielers.

Serry, Beilin en Safieh blikten terug op hun toenaderingspoging in Brug over de breuklijn 2 (BNNVARA). Deel 1 werd uitgezonden in december vorig jaar, niet lang na de aanval van Hamas op Israël die een nieuw hoofdstuk opende van een jarenlang conflict. De verdeeldheid dreunde (en dreunt) door tot in Nederland. Voor columnist Natascha van Weezel en programmamaker Sinan Can (naast collega’s ook vrienden) vormde dat aanleiding om juist te pleiten voor verbinding en wederzijds begrip.

Waar ze toen zochten naar bruggenbouwers in Nederland, trokken ze voor het tweede deel ook naar Israël, op zoek naar de zachte krachten binnen een steeds hardere strijd. Waarom ze niet een soortgelijk bezoek aan Gaza brachten laat zich raden: Israël blijft daar aanvallen uitvoeren die enorme aantallen burgerslachtoffers eisen, en laat bovendien buitenlandse journalisten Gaza niet binnen. Van de journalisten die zich wél in Gaza bevinden, zijn er – voor zover we weten – al 130 gedood.

Toch komen (onder meer via videoverbinding) ook Palestijnse bruggenbouwers aan het woord, onder wie Safieh en advocate Hiva Husseini. Die laatste zet zich samen met Beilin onvermoeibaar in voor vrede in het Midden-Oosten. Beilin: „Vredesovereenkomsten worden altijd gesloten na de vreselijkste oorlogen.” Al bestaat vrede uit meer dan alleen verdragen sluiten en resoluties formuleren, benadrukt Husseini. „Het gaat om acceptatie. Om accepteren dat de ander bestaat en ook emoties heeft, net als jij. Als we het rationele en emotionele combineren, geeft dat ons de kans te genezen.”

Hoop

Er waren meer momenten van hoop. Een burgemeester van een dorpje waarin Joden en Palestijnen “intentioneel samenleven”. Vredesactivisten die zelf vrienden en familie zijn verloren op 7 oktober, maar geen heil zien in wraak. Stemmen die luid roepen om vrede. Maar de beelden van bombardementen en trillende kinderen zijn er ook. Onverbiddelijk hard spatten ze van het scherm, je veilige woonkamer binnen. Je kunt je ogen dichtdoen, je tv uitzetten, maar daarmee maak je niet ongedaan dat de scènes zich in het echte leven hebben afgespeeld. Dat ze eindigden met de dood van een vijfjarig kind. „De achteloosheid waarmee het allemaal gebeurt”, zegt Beilin. „Israël verliest zijn gevoeligheid voor mensenlevens.”

Vóór en na het programma waren op verschillende zenders de updates te zien over de Giro555-actie waarmee geld werd ingezameld voor oorlogsslachtoffers in het Midden-Oosten. Ook die actie verdeelde Nederland: een avondvullende uitzending kwam er niet, bedrijven en BN’ers hielden zich stil. Toch werd er ruim 15 miljoen ingezameld, voornamelijk afkomstig van particulieren. In het callcenter maakten de Joodse Noa en moslima Selma de voorlopige eindstand bekend. Samen met nog twee leeftijdsgenoten startten ze de verbindingscampagne Deel de Duif, waarmee ze verbinding zoeken tussen Nederlandse jongeren. Bruggenbouwers zijn er altijd. Blijf alsjeblieft naar ze luisteren.