N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
De Zitting Hoeveel risico mag de vrijlating van een tbs’er opleveren? De zaken van Evert (36) en Felix (62) worden opnieuw beoordeeld.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2019/07/dezitting.png)
De rechtbank heeft voor beide mannen ieder een uur om te beslissen over verlenging van hun terbeschikkingstelling. En zo ja: met één of twee jaar? Evert (36) zit veertien jaar vast voor bedreiging. Felix (62) verblijft sinds 1984 in de justitiële psychiatrie, bijna veertig jaar. Vandaag gaat het om een vonnis uit 1998, zijn tweede tbs na meerdere verkrachtingen en dreiging met geweld. Felix is aanwezig per video. De kliniek adviseerde twee jaar verlenging, wat de officier overneemt. Felix zelf wil liever één jaar.
Evert kwam met een begeleider naar de rechtszaal. Hij hoopt dat hij vandaag een beëindiging met voorwaarden krijgt. Bij de vorige zitting was die verwachting gewekt. Maar ook voor hem wil de officier een verlenging, zij het voor één jaar.
De toon is begripvol, haast therapeutisch. „Klinkt goed, klinkt goed” en „hartstikke goed”, zegt de rechter als Evert vertelt hoe het met hem gaat. Er is geen sprake meer van time-outs of terugval, hij reageert goed op medicatie, slaagt voor z’n urine- en alcoholcontroles. Hij heeft zicht op een zorgappartement buiten de kliniek. Ook de dagbesteding is geregeld: hij kookt voor zichzelf, met een eigen weekbudget. De proefverloven slagen – één keer per maand mag hij ’s nachts uit logeren, bij z’n moeder.
De rechter leest voor dat hij minder snel grensoverschrijdend boos wordt. Toch wil de kliniek hem nog niet loslaten – een verlenging met één jaar heeft het voordeel van ‘korte lijntjes’ als het begeleid wonen toch niet goed gaat. Evert toont zich begripvol. „Ik snap de bezorgdheid, maar ik denk niet dat er iets zal gebeuren. Ik ben al zó ver.”
Ook de officier ziet dat „meneer op de goede weg is”. En die leidt naar „voorwaardelijke beëindiging”. Maar hij vindt het ook te vroeg: „We moeten niet overhaasten.”
Over die hypnotherapie mag niets in m’n dossier!
Felix tbs’er
Voor Felix ligt het ingewikkelder. 25 jaar geleden verkrachtte hij onder invloed meerdere mensen. Eén slachtoffer kon hij zich al meteen erna niet meer herinneren. Hij weigert consequent iedere behandeling en diagnose. Z’n advocaat wist in 2019 de patstelling te doorbreken door Felix te overtuigen van het nut van hypnotherapie. In ruil daarvoor zou hij zich dan neerleggen bij een psychiatrisch onderzoek pro Justitia, waarmee de mentale toestand van een verdachte wordt beoordeeld in verhouding tot de rechtszaak.
En hoe staat het nu met de hypno-therapie, vraagt de rechter. „Ja, dat doe ik, maar alleen voor mezelf”, zegt Felix. En: „Over die therapie mag niets in m’n dossier komen!” De hypnobehandeling zou eind dit jaar worden afgerond. Zijn proefverloven, met twee man begeleiding, slagen. Aanvankelijk mocht hij alleen op netwerkverlof, naar familie. Maar nu mag hij ook voor boodschappen of recreatie de deur uit.
De ‘deal’ met hypnotherapie in ruil voor onderzoek is de belangrijkste reden voor de advocaat om de verlenging tot één jaar te willen beperken. Op de volgende zitting over Felix’ tbs – voorzien voor 2025 – kan hij de pro Justitia-rapporteurs niet meer laten getuigen over hun observaties uit 2024. Die zijn dan niet actueel genoeg meer.
Een overplaatsing naar een andere kliniek, van long stay naar long care, kan ook helpen. Al was het maar door de mogelijk betere kwaliteit van leven daar. De behandelcoördinator twijfelt. Felix’ ontwikkelingen zijn hooguit „beginnend, een uitstroomperspectief is er nog niet”. Zonder behandeling blijft er een hoog risico.
De officier begrijpt dat perspectief gewenst is, maar wil geen valse verwachtingen wekken. Hij vindt de ontwikkelingen „nog te pril” en zou ook graag nieuwe rapporten over Felix lezen. Heeft die zelf nog iets toe te voegen? Felix zegt graag in een nieuwe long care-kliniek elders te willen beginnen. „De situatie hier is best wel gespannen.” Dan is de zitting gesloten. „Houdoe”, zegt Felix via het scherm. Hij zwaait, glimlacht en steekt een duim op naar de rechters.
Twee weken later wordt het tbs-verblijf van Felix met twee jaar verlengd. Dat van Evert met één jaar. Binnen drie maanden bekijkt de rechtbank opnieuw of zijn tbs-maatregel voorwaardelijk kan worden beëindigd, gezien Everts positieve ontwikkelingen.
