N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2022/11/jong-sjoerd-de-2022-03-700-web.png)
Waar is het nog goed leven als je „helemaal klaar” bent met Nederland? Nou, in Hongarije. Althans, volgens Telegraaf-influencer Wierd Duk, die in het land van Orbán sprak met een paar „afhakers”, ongevaccineerde semi-vluchtelingen uit het door WEF en woke gewurgde Holland. Dolblij met de „orde en rust” in hun nieuwe omgeving. Terug naar de mythische jaren vijftig, zonder „zelfhaat” of „gendergeneuzel”.
Pieter Omtzigt is allesbehalve klaar met Nederland. De meest gewilde politicus van het moment staat pas aan het begin van de lange weg terug naar dat ordentelijke, rustige en eerlijke Nederland van weleer (los van de vraag of het ooit heeft bestaan). Blijkens zijn Grondgedachten & Uitgangspunten staat zijn partij voor „gedeelde waarden” en een „integrale mensbenadering”, die breekt met het „autonome individu” en de „Angelsaksische rationaliteit” van het liberalisme. Het document ademt de huiselijke sfeer van christelijk antirevolutionair gedachtegoed: de samenleving als een harmonieus geheel van organische verbanden.
Het doet denken aan de pauselijke encycliek Quadragesimo anno (‘Veertig jaar later’), waarin Pius XI in 1931 de contouren schetste van een katholiek corporatisme, als antwoord op de crisis van het kapitalisme en de liberale democratie. Aan gereformeerde zijde probeerde Abraham Kuyper, leidsman der ‘kleine luyden’, een dam op te werpen tegen de ontwortelende effecten van de moderniteit. Trouwens, ook een goeie herinnering: wie denkt dat we terecht moeten bij het Afrikaanse Ubuntu (‘ik ben omdat wij zijn’) voor een booster-shot verbinding, ziet een paar duizend jaar Europees gemeenschapsdenken over het hoofd.
Tekenend is de centrale rol van het begrip „persoon” voor Omtzigts partij, dat in de plaats moet komen van het liberale, atomaire individu. Dat personalisme staat in een brede, ook katholieke traditie die zich afzet tegen liberalisme en materialisme. Het strookt natuurlijk mooi met het geloof: de Heilige Drie-eenheid bestaat niet uit drie individuen (er is immers maar één God) maar uit drie ‘personen’.
Maar wat maakt het kale individu, die ondeelbare enkeling, precies tot persoon? Is dat fysieke of psychologische continuïteit, zelfbewustzijn, moraal, een ziel? Een oude filosofische vraag, waarvan je benieuwd bent wat die voor Omtzigt cs. in de bestuurlijke praktijk betekent. Wie bestaanszekerheid wil garanderen of migratie indammen zal toch ook individuen moeten tellen en belangen moeten afwegen.
Omtzigts visie op het uitgeliberaliseerde Nederland is een nostalgisch, cultuur-christelijk appèl (CCA) dat een polarisatie-moe electoraat breed aanspreekt. Maar ook hij zal niet om een land van 17,8 miljoen individuen heen kunnen.
Sjoerd de Jong schrijft elke donderdag een column.
