N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Amerikaanse politiek Hoewel de schaduw van Donald Trump over het Republikeinse tv-debat hing, gaf zijn afwezigheid ook ruimte voor een vurige discussie over thema’s als abortus, de economie, migratie en de oorlog in Oekraïne. De deelnemers gaven zo een eerste indruk waar hun partij heen kan gaan na Trump.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/08/data104371998-2db9b2.jpg)
Met een fel en rumoerig debat zijn acht gegadigden voor de Republikeinse presidentskandidatuur van 2024 woensdagnacht hun eerste directe confrontatie aangegaan. In afwezigheid van de favoriet, oud-president Donald Trump, hadden onder anderen gouverneur Ron DeSantis van Florida en ondernemer Vivek Ramaswamy de kans zich te presenteren aan een nationaal publiek.
Trump, die al maandenlang een grote voorsprong heeft in peilingen onder Republikeinse kiezers, deed niet mee aan het debat in Milwaukee, in de staat Wisconsin. In plaats daarvan verscheen hij in een interview op X, voorheen Twitter, met Tucker Carlson, een voormalige presentator van Fox News. Dat werd tegelijkertijd gepubliceerd om het debat bij die zender te overschaduwen. Trump voelde zich niet geroepen om zich te laten „lastigvallen door mensen die niet eens kandidaat voor het presidentschap zouden moeten zijn”, zei hij.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/08/anp-476159753.jpg)
De oud-president, die het afgelopen half jaar vier maal is aangeklaagd wegens misdrijven die hij voor, tijdens en na zijn presidentschap zou hebben gepleegd, zou zich deze donderdagmiddag willen melden bij de gevangenis van Fulton County in Atlanta. Daar is hij vorige week aangeklaagd wegens veronderstelde pogingen om zijn verkiezingsnederlaag van 2020 in de staat Georgia ongedaan te maken.
Hoewel de schaduw van Trump en zijn juridische problemen over het debat hing, gaf zijn afwezigheid ook ruimte voor een vurige discussie over thema’s van abortus en de economie tot migratie en de oorlog in Oekraïne, die een beeld gaf van een Republikeinse partij na Trump. Behalve DeSantis en Ramaswamy deden oud-vicepresident Mike Pence, oud-ambassadeur bij de VN Nikki Haley, senator Tim Scott uit South Carolina, oud-gouverneur Chris Christie van New Jersey, oud-gouverneur Asa Hutchinson van Arkansas en gouverneur Doug Burgum van North Dakota mee. Vier hoogtepunten:
1 Ramaswamy steelt de show
Vooral Ramaswamy, een 38-jarige bio-tech-entrepreneur, sprong in het gat dat Trump achterliet, met een geanimeerd optreden dat veel gejuich en applaus kreeg van het publiek. De jonge, welbespraakte kandidaat, die geen politieke ervaring heeft, stal de show met een stortvloed aan scherp geformuleerde, harde standpunten, zoals „de agenda van klimaatverandering is nep” en „een open grens is geen grens”. De enige millennial in de Republikeinse race profileerde zich daarmee als een onbeschaamd conservatieve kandidaat, in de stijl van Trump.
Ramaswamy, een zoon van Indiase immigranten die de laatste weken stijgt in peilingen onder Republikeinse kiezers, toonde zich even bereid als Trump om de confrontatie te zoeken. „Wilt u een patriot die de waarheid vertelt?”, vroeg hij zijn toehoorders. „Wilt u stapsgewijze hervormingen, of wilt u een revolutie?”
Maar hoewel de krachtig gebrachte oneliners van Ramaswamy scoorden in de zaal, leverden ze ook forse weerstand op van andere kandidaten. Christie verweet hem te „klinken als ChatGPT” en noemde hem een amateur. Ook Pence wees op zijn gebrek aan ervaring. „Dit is niet het moment voor training op de werkvloer”, zei de oud-vicepresident. „We moeten geen groentje binnenhalen.”
2 Steun voor Trump
Ook in afwezigheid leverde Trump een van de onbetwiste hoogtepunten van het debat op. Gevraagd of ze Trump zouden steunen als Republikeinse presidentskandidaat in 2024 als hij dan veroordeeld zou zijn voor een misdrijf, staken zes van de acht kandidaten hun hand op – Ramaswamy als eerste, Pence en DeSantis wat later.
„President Trump was de beste president van de eenentwintigste eeuw”, stelde Ramaswamy fel. „We moeten een einde maken aan het inzetten van Justitie als politiek wapen”, vervolgde hij, doelend op de veronderstelling van veel Republikeinen dat Trump om politieke redenen wordt vervolgd op initiatief van zijn Democratische tegenstanders, met de bedoeling zijn herverkiezing te voorkomen.
Alleen Christie en Hutchinson zeiden Trump niet te zullen steunen als hij wordt veroordeeld. „Iemand moet de normalisering van wangedrag stoppen”, zei Christie, die zich in de race heeft opgeworpen als de meest uitgresproken anti-Trump-kandidaat, tot luid boegeroep in de zaal. „Of je nu gelooft of de criminele aanklachten goed of slecht zijn, het gedrag is beneden het ambt van president van de Verenigde Staten.” Beide kandidaten hebben zeer weinig steun in de peilingen.
Haley, die eveneens laag staat in de peilingen, probeerde zich op andere manieren van haar voormalige baas te distantiëren. De vraag of hij na een veroordeling opnieuw president zou kunnen worden is volgens haar aan kiezers, maar ze haalde uit naar Trumps begrotingsbeleid. „Donald Trump heeft 8.000 miljard dollar aan onze schuld toegevoegd”, stelde ze, doelend op onder meer zijn stimuleringsbeleid tijdens de coronapandemie. Ze wierp zichzelf op als een ware fiscale conservatief.
3 DeSantis overvleugeld
Voor DeSantis – die met een achterstand van enkele tientallen procentpunten op Trump in peilingen geldt als leider van de rest van het deelnemersveld – was het debat een kans om zijn campagne te herstarten na een reeks van misstappen. Hoewel hij een krachtig pleidooi hield dat zijn conservatieve beleid in Florida aantoonde dat hij politiek gezien de meest kansrijke erfgenaam van Trump zou zijn, werd hij op het podium overvleugeld door de energiekere Ramaswamy.
DeSantis onderstreepte dat hij als gouverneur van Florida is ingegaan tegen het lockdownbeleid, dat hij verantwoordelijk houdt voor de problemen van het land. „Als president zal ik ervoor zorgen dat bureaucraten van de deep state u nooit in een lockdown kunnen dwingen”, zei hij. Hij probeerde te scoren ten koste van Anthony Fauci, de immunoloog die optrad als belangrijke adviseur van het Witte Huis tijdens de pandemie en een favoriet doelwit van Republikeinen. „Je vraagt Fauci binnen en je zegt tegen hem: Anthony, je bent ontslagen”, aldus DeSantis, een slogan van Trump als presentator van het programma The Apprentice.
4 Verdeeldheid over Oekraïne
De kandidaten waren scherp verdeeld over Amerikaanse steun aan Oekraïne. Ramaswamy nam een isolationistische positie in. Hij noemde het „rampzalig” dat de VS tientallen miljarden dollars bijdragen aan de strijd tegen „de invasie over de grens van iemand anders, terwijl we diezelfde militaire middelen zouden moeten gebruiken om de invasie van onze eigen zuidgrens hier in de Verenigde Staten te voorkomen”, doelend op de komst van migranten via de grens met Mexico.
Pence en Christie stelden dat als Poetin niet wordt bestreden, hij een NAVO-land zal aanvallen. Nadat Ramaswamy stelde dat niet Rusland, maar China de voornaamste bedreiging vormt, beet oud-VN-ambassadeur Haley hem toe: „Je hebt geen ervaring op het gebied van buitenlands beleid en dat is te merken.”
