OekraÃ¯ense opluchting over F-16âs, maar veel details over inzet ontbreken nog

Posted on August 20, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Straaljager De Oekraïense president Volodymyr Zelensky bracht zondag een bliksembezoek aan Nederland om F-16’s te inspecteren. Dát de vliegtuigen gaan worden geleverd, is een doorbraak. Maar een snelle inzet lijkt uitgesloten.

Steven Derix

20 augustus 2023 om 16:59

Leestijd 3 minuten

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky bekijkt zondag de F-16’s in een hangar tijdens een bezoek aan Vliegbasis Eindhoven. — De Oekraïense president **Volodymyr Zelensky** bekijkt zondag de F-16’s in een hangar tijdens een bezoek aan Vliegbasis Eindhoven. Foto Rob Engelaar / ANP

Hij mocht ze alvast even bekijken, de door Oekraïne zo felbegeerde F-16-gevechtsvliegtuigen. Voor het bliksembezoek van president Volodymyr Zelensky aan Nederland op zondag had de Koninklijke Luchtmacht twee jagers overgevlogen naar vliegbasis Eindhoven.

Het besluit werd al lang verwacht, maar het is nu ook eindelijk gevallen: Denemarken en Nederland gaan een nog onbekend aantal F-16-gevechtsvliegtuigen leveren aan Oekraïne. Afgelopen week liet de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken in een brief aan beide landen weten dat de Verenigde Staten „hun volledige steun” zullen geven aan het opleiden van Oekraïense vliegers en de daaropvolgende levering van de gevechtsvliegtuigen van Amerikaanse makelij. Dat betekent ook dat de VS toestemming geven voor het delen van geheime informatie over het toestel van vliegtuigbouwer Lockheed Martin en dat de opleiding op de F-16’s ook echt kan beginnen.

De tevredenheid over het besluit was zichtbaar groot onder de Oekraïense delegatie, die behalve Zelensky bestond uit de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba en de presidentiële chef-staf en rechterhand, Andri Jermak. Nadat Zelensky in het bijzijn van demissionair premier Rutte (VVD), minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra (CDA) en minister van Defensie Kajsa Ollongren (D66) een korte uitleg had gekregen over de jagers, betraden een energieke Zelensky en een glimmende Rutte de vertrekhal van het militaire vliegveld voor een korte persconferentie.

De premier vond snel een soberdere toon toen hij memoreerde dat in 2014 de lichamen van de 196 Nederlandse slachtoffers van de MH17-ramp werden overgevlogen naar Eindhoven. Zelensky sprak op zijn beurt over de burgerslachtoffers die zaterdag vielen bij de zoveelste Russische raketaanval, dit keer in de stad Tsjernihiv. De F-16’s, zo zei Zelensky, kunnen helpen om „duizenden burgerslachtoffers” te voorkomen. De Oekraïense president bedankte Rutte persoonlijk voor de „leidende rol” die de premier heeft gespeeld om het besluit mogelijk te maken. „Soms is politiek overleg nogal routinematig”, zei Zelensky. „Maar wat we met Mark bespreken is altijd interessant en van belang.”

Lees ook het Oekraïneblog van NRC: Zelensky geland in Denemarken na bezoek aan Nederland

Geen doorbraak

Den Haag heeft achter de schermen hard moeten lobbyen om de levering van F-16’s mogelijk te maken. Anders dan bij vorige wapenleveringen, zoals westerse gevechtstanks, was het niet Duitsland dat watervrees had, maar waren het de Amerikanen. Hoewel de Amerikaanse president Joe Biden bij elke gelegenheid zijn onvoorwaardelijke steun voor Kyiv uitspreekt, opereert het Witte Huis uiterst behoedzaam om een directe confrontatie met Rusland te vermijden. Afgelopen mei liet Biden eindelijk weten dat de Amerikaanse regering instemt met het trainen van Oekraïense vliegers, maar liet hij het besluit tot levering in de lucht hangen.

Het is in lijn met de succesvolle salamitactiek die het Witte Huis sinds het begin van de oorlog heeft gehanteerd. Hoewel Moskou woedend reageert op elke levering, zijn concrete represailles van het Kremlin tot nu toe uitgebleven.

Nu werd op vliegbasis Eindhoven opnieuw een ‘rode lijn’ overschreden. Maar hoewel duidelijk werd dat de levering van westerse gevechtsvliegtuigen nu een feit is, waren Rutte en Zelensky nog weinig concreet over de details. Premier Rutte wilde alleen kwijt dat Nederland op dit moment nog 42 toestellen in de inventaris heeft – waarmee hij suggereerde dat deze allemaal zouden kunnen worden overgedragen. De beperkende factoren zijn de toestellen die moeten worden gebruikt als ‘lesvliegtuigen’ voor de Oekraïners en de operationele capaciteit die Nederland zelf nodig heeft.

De F-16 is een gevoelig vliegtuig

Mark Rutte premier

Op dit moment heeft de luchtmacht nog 24 F-16’s in gebruik, die onder andere worden ingezet voor het bewaken van het luchtruim van de Benelux. Medio volgend jaar moeten alle F-16’s echter zijn vervangen door de F-35 en komen er veel jagers beschikbaar. Ook Denemarken heeft laten weten bereid te zijn F-16’s te leveren; in totaal elf landen maken deel uit van de ‘fighter coalition’ die Oekraïne moet helpen aan westerse gevechtsvliegtuigen.

Voor het zover is, zo legde Rutte uit, moet de Oekraïense infrastructuur (lees: landingsbanen) worden verbeterd. „De F-16 is een gevoelig vliegtuig.” Duidelijk werd ook dat er nog afspraken moeten worden gemaakt over de voorwaarden voor de inzet – zoals Oekraïense garanties dat Kyiv de jagers niet zal gebruiken voor aanvallen op Russisch grondgebied. Premier Rutte verwachtte dat die problemen snel zouden kunnen worden opgelost.

Bloedige gevechten

Dat geldt niet voor de inzet van de F-16’s. Een woordvoerder van de Oekraïense luchtmacht liet de afgelopen week weten dat de eerste gevechtsvluchten pas begin volgend jaar kunnen worden verwacht. Het betekent dat de F-16’s geen rol van betekenis zullen spelen bij het Oekraïense tegenoffensief, dat na weken van bloedige gevechten nog geen doorbraak heeft opgeleverd.

Anonieme Amerikaanse inlichtingenbronnen lieten de afgelopen week tegenover The Washington Post doorschemeren niet te verwachten dat het strategische doel – het afsnijden van de Russische landbrug naar de Krim – zal worden gerealiseerd. Inmiddels is het aantal Oekraïense gesneuvelden volgens sommige Amerikaanse schattingen opgelopen tot 70.000, tegenover zo’n 120.000 Russische doden.

Zelensky leek tijdens zijn bliksembezoek aan Nederland positief gestemd. Wellicht lag dat aan wat hij te horen had gekregen in Zweden, dat hij zaterdag aandeed. Tijdens een gesprek met premier Ulf Kristersson liet Zelensky weten dat Oekraïne geïnteresseerd is in Zwedens gevechtsvliegtuig, de Saab Gripen. De Gripens zijn een stuk moderner dan de Nederlandse F-16’s, die al ruim dertig jaar meegaan.

Lees ook dit artikel: Met de mogelijke levering van F-16’s zou het Westen opnieuw een ‘rode lijn’ van Rusland overschrijden

NIEUWS

Plastic is overal. Toch blijven oliereuzen maar produceren

admin
November 27, 2024
0

Deze week is in Zuid-Korea een VN-top over de groeiende plasticberg. Verslaggever Liza van Lonkhuyzen bezocht een nieuwe plasticfabriek van Shell in de Amerikaanse staat Pennsylvania, en zag daar de impact van de productie op milieu en gezondheid. Moet er een plasticplafond komen?

Gast:: Liza van Lonkhuyzen
Presentatie:: Egbert Kalse
Redactie:: Iddo Havinga & Tessa Colen
Montage:: Jeroen Jaspers
Foto:: Quinn Glabicki

Hoe Feyenoord in 14 minuten en 44 seconden een miraculeuze comeback maakte bij Manchester City

admin
November 27, 2024
0

Manchester City-coach Pep Guardiola zit met zijn armen over elkaar in de dug-out. Blik op het veld, tegelijkertijd druk in gesprek met assistent Juanma Lillo. Hij oogt ontspannen, met eindelijk weer zicht op een zege na vijf nederlagen op rij. City leidt in het eigen Etihad Stadium met 3-0 tegen Feyenoord in de Champions League. De 74ste minuut loopt, als de spanning ver te zoeken is. City hoeft niet meer, waar Feyenoord de indruk maakt de schade te willen beperken.

Guardiola heeft drie van zijn belangrijke spelers zes minuten eerder gewisseld – Phil Foden, Nathan Aké en Ilkay Gündogan. Ongetwijfeld om ze rust te geven met het oog op de clash tegen Liverpool FC, komende zondag op Anfield. En waarschijnlijk om het risico op het wegvallen van spelers te verminderen, dit seizoen heeft City te maken met veel blessures.

City was jarenlang de norm, met bijna perfect uitgevoerd voetbal, onder regie van Kevin De Bruyne en Bernardo Silva in combinatie met spits Erling Haaland. Vier keer op rij landskampioen, winnaar van de Champions League in 2023. Maar dit seizoen is anders. De ploeg is in fases kwetsbaar. In de Premier League heeft City al acht punten achterstand op Liverpool, gecoacht door Arne Slot. Zaterdag werd thuis nog met 4-0 verloren van Tottenham Hotspur.

Gebutst vertrouwen

De ontmoeting met Feyenoord lijkt voor City de ideale wedstrijd om het gebutste vertrouwen terug te winnen. Volgens dat scenario voltrekt City-Feyenoord zich lang, dinsdagavond in het oostelijk deel van Manchester. City combineert soepel, drukt Feyenoord ver naar achteren, doelman Timon Wellenreuther redt een paar keer knap.

Feyenoord krijgt gaandeweg wel meer controle. Het heeft langer balbezit, creëert een kansje via aanvaller Igor Paixão. Maar City blijft gevaarlijk en kort voor rust valt de goal die niet kan uitblijven: Quinten Timber raakt Haaland onhandig en de Noor benut zelf de strafschop (1-0). Na de pauze loopt City uit door een schot van Gündogan en opnieuw Haaland, via een fraaie, razendsnelle aanval. 3-0 na 53 minuten.

Manchester City-spits **Erling Haaland** (in het midden) viert zijn 3-0 met Phil Foden en Matheus Nunes.

De wedstrijd zit dan op slot. Ogenschijnlijk, want de wissels die rond de zeventigste minuut plaatsvinden zullen van groot belang zijn. En niet alleen die bij City.

Bij Feyenoord komt de talentvolle centrumverdediger Thomas Beelen voor linksback Gijs Smal, die het lastig heeft. Hancko, een van de pijlers van de ploeg, verhuist van de as naar de linkerflank. Rechtsback Bart Nieuwkoop wordt vervangen door Jordan Lotomba, die terug is na een blessure. Ook beoogde basisspits Santiago Giménez maakt zijn rentree na een hamstringkwetsuur, hij valt in voor Julián Carranza.

Deze omzettingen van coach Brian Priske zorgen ervoor dat Feyenoord – met de power van linksback Hancko en rechtsback Lotomba – meer dynamiek heeft op de flanken. En in de spits zorgt Giménez voor meer diepgang dan de vrij statische Julián Carranza.

Giménez is nog maar net in het veld, als hij meteen een bal in de diepte vraagt. Dat Feyenoord met drie goals achter staat, is niet aan Giménez af te lezen. Hij maakt een gretige indruk.

Woede en irritatie

De Mexicaan sprint in de 74ste minuut weg, als Hancko vanaf links achterin een lange bal naar voren geeft. City neemt simpel over, lijkt te controleren. Verdediger Josko Gvardiol krijgt de bal in de as. Hij wordt, en dat is cruciaal, meteen onder druk gezet door Giménez. Daardoor speelt Gvardiol een moeilijke, hoge bal terug op doelman Ederson.

Hadj Moussa, een 22-jarige talentvolle Algerijns-Franse rechtsbuiten, ziet dat het fout gaat bij City. Hij sprint meteen achter de bal aan, neemt die perfect aan, direct mee in de loop, omspeelt de uitkomende keeper Ederson en mikt vanuit een lastige, krappe hoek zonder te kijken binnen: 3-1, klokslag 74 minuten.

Feyenoord-aanvaller **Hadj Moussa** is op weg naar de 3-1.

Woede, irritatie, zorgen – het is allemaal zichtbaar bij Guardiola. Secondenlang kijkt hij naar de grond, terwijl hij zijn handen boven op zijn hoofd houdt.

Feyenoord speelt met meer durf en overtuiging, jaagt op City. Onderlinge duels worden gewonnen, waar City aarzelt, broos als het vertrouwen is. Feyenoord bouwt geduldig op, probeert met korte passes de tegenstander te lokken, zo ruimtes te creëren en de creatieve pingelaar Moussa in stelling te brengen.

In de 81ste minuut komt hij aan de bal, rechts voorin, loopt zich dan vast. Ook dat is Moussa. Maar Feyenoord blijft hoge pressie uitoefenen. Weer geeft Gvardiol een moeilijke pass, Timber en zijn kompaan Hwang In-beom duiken erop, nemen over.

Het spel wordt verplaatst naar links, naar Paixão. Die slingert de bal naar de tweede paal, waar Lotomba opduikt. Die trekt de bal terug en gaat wonderlijk via de paal en het linkerbeen van Ederson richting de borst van de inlopende Giménez: 3-2 na 81 minuten en 12 seconden.

Guardiola klapt een paar keer, lijkt zijn defensie wakker te willen schudden. Spanning – of is het angst? – is te zien in zijn ogen.

Invaller **Santiago Gimenez** nadat hij de 3-2 heeft gemaakt.

Loeren op uitbraak

Feyenoord voetbalt zonder vrees. Lotomba ontdoet zich enkele keren soepel van Haaland, een beer van een aanvaller. Er is nog even tijd voor Feyenoord, in een wedstrijd die allang als verloren beschouwd werd.

Na 88 minuten en 30 seconden begint het met de onderschepping van Hwang, als twee City-spelers elkaar in de weg lopen bij de middenlijn. Feyenoord-spelers loeren meteen op een uitbraak – waar liggen de ruimtes?

Er lijkt dan nog weinig aan de hand voor City, zoals eigenlijk de hele avond. Hwang kopt naar invaller Ramiz Zerrouki, die passt naar Moussa, die nog op eigen helft staat, zeker tien meter voor de middenlijn.

Voorin is Paixão dan aan het zwerven. De Braziliaanse linksbuiten duikt opeens diep in de rechterzone op. Daar ligt ruimte omdat Moussa zijn directe tegenstander – linksback Gvardiol – heeft weggelokt. Moussa ziet de loopactie van Paixão, geeft een splijtende bal tussen Gvardiol en Jack Grealish door.

De defensieve organisatie bij City is ontluisterend, zoveel ruimte krijgt Paixão. Noodgedwongen komt Ederson ver uit zijn doel om de aanvaller af te stoppen, meters buiten zijn strafschopgebied. Maar Paixão is hem net voor, springt iets hoger, kopt de bal vooruit, neemt hem mee, is de keeper kwijt, maar staat in een moeilijke hoek schuin rechts voor de goal.

Paixão heeft even tijd, kijkt, en doet wat je bijna niet ziet aankomen. Hij geeft een puike voorzet op de onvermoeibare, opstomende linksback Hancko. Die kopt in een leeg doel, langs de laatste overgebleven verdediger Rico Lewis. 88 minuten en 44 seconden en het staat 3-3.

Feyenoord-verdediger **Hancko** kopt kort voor tijd de 3-3 binnen.

In zijn enthousiasme valt Hancko even als hij naar het uitvak rent met 4.000 Feyenoord-fans. Het vak ernaast houden City-fans handen voor hun mond of ogen. De ontgoocheling compleet. Guardiola plukt even aan zijn neus, drinkt wat water.

Verbijstering is te zien bij Haaland – bij wie niet eigenlijk. Maar het zit zo dicht bij elkaar. Twee minuten later schiet Grealish via het been van Zerrouki nog op de paal – net niet de 4-3 dus.

Invaller De Bruyne staat druk te wijzen, met 94 minuten en 30 seconden op de klok. Dáár moet je lopen, zegt hij tegen een ploeggenoot, in een poging een opening te vinden in de Feyenoord-defensie. Maar verdediger Gernot Trauner poeiert de bal richting de tribune voor Haaland eraan kan komen.

Guardiola dirigeert zijn spelers in de laatste seconden met wilde armgebaren naar voren. En geeft dan, als na 96 minuten is afgefloten, vierde official Marcel Birsan met een zuinig lachje, waarin ongeloof verscholen zit, als eerste een hand.

Wat vindt NRC | Slachtoffers van verkrachting hoeven zich niet te schamen

admin
November 27, 2024
0

Het slachtoffer van verkrachting kreeg de afgelopen maanden niet alleen een gezicht, maar zei ook luid en duidelijk dat ze wilde dat „de schaamte van kamp wisselt”. Niet zij, Gisèle Pelicot, hoeft zich immers te verbergen. Degenen die zich moeten schamen, zijn volgens haar degenen die ervan worden verdacht dat ze haar, terwijl ze gedrogeerd en dus buiten bewustzijn was, verkrachtten. Onder wie haar ex-man Dominique, die schuld bekent en tegen wie eerder deze week twintig jaar celstraf is geëist.

Met haar optreden, in de volle openbaarheid, en vooral haar weigering het slachtofferschap op zich te nemen, heeft Pelicot het denken over seksueel geweld, over verkrachting binnen een relatie, en over consent – wederzijdse instemming bij seks – een enorme dienst bewezen. Ongeacht wat de Franse rechter zal oordelen, en niet alleen in Frankrijk, waar duizenden vrouwen de afgelopen maanden de straat op gingen om Pelicot te steunen.

Het zou daarom jammer zijn als na deze geruchtmakende rechtszaak alleen overblijft dat deze zo geruchtmakend is vanwege het grote aantal verdachten, het door Pelicots ex-man gefilmde bewijs van de vijftig mannen die op zijn uitnodiging zijn vrouw verkrachtten, en de wereldwijde aandacht.

Luister naar