N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Vuurwerk Het verloop van de Oudejaarsnacht zorgde voor een nieuw standpunt bij D66: de partij wil een totaalverbod op vuurwerk. Coalitiepartijen CDA en VVD blijven tegen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data95164767-fb9e58.jpg)
Foto Eric Brinkhorst
Het was de angst van heel wat vuurwerkliefhebbers. Dat het totaalverbod op vuurwerk dat het kabinet tijdens de coronacrisis invoerde, wel eens de opmaat zou kunnen zijn tot een permanent verbod. Zij kunnen opgelucht ademhalen. Dit keer was siervuurwerk bijna overal weer toegestaan – en het ziet er niet naar uit dat het de komende jaarwisseling anders is.
Vooraf had de politie gesproken over deze nieuwjaarsnacht als „de ultieme test”. Zou het nieuwe beleid – siervuurwerk mag, knalvuurwerk blijft wél verboden – werken na twee keer Oud en Nieuw in lockdown? Bovendien kozen twaalf gemeenten, waaronder Amsterdam en Rotterdam, wél voor een plaatselijk verbod.
De score: van de vier coalitiepartijen van Rutte IV is alleen D66 van mening veranderd. De partij is niet overtuigd dat het huidige beleid werkt en schaart zich voor het eerst achter een permanent verbod. VVD en CDA willen daar nog niets van weten.
De ChristenUnie was al voorstander van een verbod toen GroenLinks en de Partij voor de Dieren vorig jaar een voorstel indienden om het tijdelijke verbod op te rekken naar een permanent verbod. Maar er is, de draai van D66 meegeteld, nog altijd geen Kamermeerderheid voor een verbod.
D66-Kamerlid Hanneke van der Werf had het beleid net als de politie een eerlijke kans willen geven, zegt ze. „Ik was oprecht benieuwd. Maar als je dan kijkt hoe de jaarwisseling is verlopen en wat de politie heeft meegemaakt en de slachtoffers die het heeft opgeleverd, kan je concluderen dat een totaalverbod op vuurwerk het beste middel is. Dat agenten elke keer weer blijvende gehoorschade oplopen, vind ik echt onverteerbaar.”
Handhavers willen een verbod
Het grootste probleem op dit moment, zegt Van der Werf, is de onduidelijkheid. „In gemeenten waar je geen vuurwerk mag afsteken, kun je het wel kopen. Dat maakt het er voor mensen niet eenvoudiger op. En de politie kan moeilijker handhaven, ook op illegaal vuurwerk, als ze steeds onderscheid moeten maken.”
Dat zeggen de handhavers zelf ook. Politievakbonden dringen al langer aan op een vuurwerkverbod, net als de bonden van de boa’s. Een plaatselijk verbod, zeggen de bonden, is amper uit te voeren.
Ook de maatschappelijke kentering lijkt ingezet. De steun voor een vuurwerkverbod onder de bevolking schoot in het jaarlijks onderzoek van I&O Research in 2020 omhoog van 50 naar 64 procent en schommelt sindsdien rond dat percentage. Volgens een enquête van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) was vorig jaar ook twee op de drie gemeenten voor zo’n algeheel verbod. Veel meer dan de twaalf die eigenhandig voor een lokaal verbod kozen.
We kunnen veel beter iets doen om de uitwassen, dat illegale spul aan te pakken
Ingrid Michon Kamerlid VVD
Vorig jaar werd een verbod weggestemd. GroenLinks en de Partij voor de Dieren hopen er nog deze maand opnieuw over te debatteren. Christine Teunissen (PvdD) blijft hoopvol over het voorstel, zegt ze. „CDA, VVD en SP zeiden vorig jaar allemaal dat ze open zouden staan voor een uitbreiding van het verbod, als het niet te handhaven bleek. Het lijkt me duidelijk dat dit het geval was. Dus ik ga ervan uit dat ze nu ook zien dat meer drastische maatregelen nodig zijn.”
Wisselvallig beeld
Begon 2023 anders dan voorgaande jaren? De cijfers die er zijn, geven een wisselend beeld. De brandweer rukte 3.800 keer uit, vergelijkbaar met de twee jaarwisselingen tijdens corona, en beduidend minder dan de 4.400 keer dat er vóór corona werd uitgerukt. Het Rotterdamse Oogziekenhuis kreeg dan wel weer 23 slachtoffers binnen, flink meer dan drie jaar geleden, ondanks het plaatselijke verbod.
Toch is de VVD, de grootste partij en tegenstander, niet zomaar overstag. Kamerlid Ingrid Michon vreest „wensdenken” bij de verbodsvoorstanders. „Ik denk niet dat er dan niets meer wordt afgestoken. We kunnen veel beter iets doen om de uitwassen, dat illegale spul aan te pakken.”
Een verbod is volgens Michon het allerlaatste redmiddel. Wat dan wel? „Je kan op tv items zien dat het zo gezellig is om in België vuurwerk te kopen dat hier illegaal is. Weten die mensen wel dat wat ze doen helemaal niet mag?”
Ook het CDA klinkt onveranderd sceptisch. „Een verdere uitbreiding van het vuurwerkverbod gaat dit probleem niet oplossen. Dan straf je de mensen in al die plaatsen waar het nu gewoon goed ging”, laat Kamerlid Raymond Knops via een woordvoerder weten.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data95129826-fb4aec.jpg)
Lees ookDe vuurwerkreportage uit Apeldoorn
‘Ogen open houden’
Verder op de rechterflank zijn de tegenstanders van een vuurwerkverbod onvermurwbaar: de PVV, FVD, de Groep-Van Haga en JA21 zien een verbod als een aanval op een ‘gezellige traditie’. De VVD en het CDA wekken daarentegen de indruk dat ze in potentie overtuigd zouden kunnen worden van een verbod: hun bezwaren zijn niet principieel, maar praktisch.
Dat geldt ook voor de SP. Vorig jaar liet de partij nog weten open te staan voor een totaalverbod, als het gedeeltelijke verbod niet zou werken. „Ik sta er niet zo geharnast in als sommige andere partijen”, zegt Michiel van Nispen. „Alleen: ik zie niet dat het werkt. De schade die wordt aangericht, komt niet van de sierfonteinen die zijn toegestaan. Dat zijn de illegale cobra’s en lawinepijlen.”
Vooralsnog is de SP tegen, zegt Van Nispen. „Als maatschappelijke weerstand toeneemt, en mensen minder gaan hechten aan die traditie, dan zou dat tot een algeheel verbod kunnen leiden. maar ik denk dat het nu te vroeg is.” Al sluit hij niets uit: „Ik wil mijn ogen open blijven houden.”
