Die rode vuilniszak kost ruim 3 euro per stuk, die gooi je niet zomaar weg, zeggen ze in het Brabantse Reusel-De Mierden

Posted on August 14, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Reportage

Restafval In Reusel-De Mierden produceren de inwoners het minste restafval. Wat zit er achter dit succes? „Het is een heel ondernemend volk hier.”

Denise Retera

14 augustus 2023 om 16:17

Leestijd 5 minuten

De inwoners van Reusel-De Mierden scheiden hun afval zó goed, dat er in 2021 maar 20 kilogram restafval per inwoner overbleef. — **De inwoners van Reusel-De Mierden scheiden hun afval zó goed,** dat er in 2021 maar 20 kilogram restafval per inwoner overbleef. Foto Merlin Daleman

Naast de stoep, in de struiken, staat een zwarte prullenbak met een bordje erop: „Hondenpoep.” Er is een flink stuk struik weggesnoeid zodat hondenuitlaters er gemakkelijk bij kunnen. Doe je de klep van de prullenbak omhoog, dan zie en ruik je keurig dichtgeknoopte zakjes met hondenpoep. De bak staat in een gangetje tussen twee huizen in een woonwijk van Reusel-De Mierden.

Het is een tekenend beeld voor deze Brabantse plattelandsgemeente met een bruisend verenigingsleven. Ze is ook de Nederlandse gemeente die het minste restafval per persoon produceert. De inwoners scheiden hun afval zó goed, dat er in 2021 maar 20 kilogram restafval per inwoner overbleef, volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ter vergelijking: in Den Haag werd dat jaar 350 kilo restafval per persoon ingezameld en in Rotterdam 332 kilo. De twee grote steden staan in de topvijf van gemeenten met het meeste restafval per inwoner.

Wat is het geheim van Reusel-De Mierden? Het zal in ieder geval iets te maken hebben met haar afvalinzamelingssysteem, dat grotendeels in 2014 werd ingevoerd. Dat werkt als volgt. In de supermarkt kopen inwoners rode zakken (30 liter) voor hun restafval, voor 3,10 euro per stuk. Zakken voor plastic afval kunnen ze gratis krijgen. Voor het laten ophalen van een kliko met 25 liter gft-afval betalen ze slechts 40 eurocent. Met deze prijsprikkel probeert de gemeente inwoners te stimuleren zo min mogelijk restafval aan de straat te zetten. En er is nog een prikkel: gft-afval en plastic wordt eens in de twee weken opgehaald, het restafval maar eens per maand. Oud papier wordt gratis opgehaald door verenigingen.

Waar veel gemeenten na een proeftijd toch weer (deels) terugvielen op hun oude afvalinzamelingssyteem, deed Reusel-De Mierden dat niet

In het dorp Reusel zijn de inwoners niet zo onder de indruk van hun eigen succes. „Ach, we doen ons afval gewoon in die rooie zakjes en ja, dat gaat goed”, zegt Kees van Limpt (83) in zijn voortuin, waar hij net wat mestkorrels gestrooid heeft. Het is een bewolkte dinsdagmiddag in juli. Nieuwsgierig verschijnt zijn vrouw Miet van Limpt (79) in de deuropening. „Het zit gewoon een beetje in je systeem”, zegt ze over het afval scheiden. Ondertussen duwt Kees een rode roos van de klimop aan de muur terug in het klimrek.

Er zijn ook genoeg inwoners die erover klagen, weet Miet. „Die zeggen dat het toch niks helpt, omdat aan het eind van de keten alles op één hoop wordt gegooid. Je ziet het ook weleens op de tv, dat ze het afval toch weer gaan mengen. Maar ja, ik weet niet hoe dat gaat met de verwerking, ik ken heel dat systeem niet.”

Volgens Heidi Jansen (48) ben je „een dief van je eigen portemonnee” als je je afval niet scheidt in Reusel-De Mierden. Ze draait net het pand op slot van de podotherapeut waarvoor ze werkt. Ze scheidt ook een beetje voor het milieu. „Wij hebben petekindjes. Voor hen is het heel belangrijk. Maar ik moet wel eerlijk zeggen: verder ben ik niet héél bewust met het milieu bezig hoor. Je wordt gestimuleerd, omdat ze het goedkoper en makkelijker maken, of zorgen dat je niet meer anders kan.”

„Ja, je bent er wel bewuster mee bezig nou”, zegt Lisa Heesters (27), met haar baby in een kinderwagen aan de wandel. „Maar het is ook lastig, want ik twijfel, waar moet dit in? Bijvoorbeeld plastic verpakkingen die vanbinnen met folie bekleed zijn.”

Wie de klep van deze prullenbak opendoet ziet en ruikt keurig dichtgeknoopte zakjes met hondenpoep. Foto Merlin Daleman

‘Afval is een concept’

Grondlegger van het inzamelingssysteem in Reusel-De Mierden is Pieter Reus, „transitiemakelaar en omdenker in afval”. Sinds een jaar of vijftien adviseert hij gemeenten op het gebied van afvalinzameling. „Ik had een fascinatie voor afval en vooral voor de vraag: waarom maken we afval?”, zegt hij aan de telefoon. „Er is namelijk geen afval; het is een concept. Het maken van afval is het verspillen van grondstoffen.”

Reus ging op onderzoek uit. Na een grondige analyse van inzamelingssystemen, prestatiecijfers en andere data kwam hij erachter waarom we afval maken. „Als inwoners de kans krijgen een grote bak te vullen met restafval, dan doen ze dat ook. Maar als je voor de ongewenste stromen een lagere service biedt en andersom, gaan mensen nadenken en veranderen ze hun gedrag.” Dat is dan ook het simpele uitgangspunt van de systemen die Reus bedenkt. „Gemeenten denken altijd dat ik heel veel doe, wat ik op zich wel doe, maar niet zoveel als wat zij denken.”

‘Ik ben heel voldaan’

Vanaf 2009 hield Reus zich een aantal jaren bezig met het Programma Materialentransitie van Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, waar ook Reusel-De Mierden onderdeel van is. De samenwerkende gemeenten spraken af om vanaf 2020 nog maar maximaal 5 procent restafval te produceren. Reus hielp ze om hun afvalinzamelingssysteem te veranderen. Waar veel gemeenten na een proeftijd toch weer (deels) terugvielen op hun oude afvalinzamelingssyteem, deed Reusel-De Mierden dat niet. En met resultaat. „Ik vind ‘trots’ nogal een woord, maar ik ben heel voldaan.”

Ook wethouder Peter van de Noort (Ruimte, Samenwerking Reusel-De Mierden) blijft nuchter onder het succes van zijn gemeente. Die dinsdagmiddag begin juli zit hij aan een tafel in zijn kantoor op het gemeentehuis van Reusel-De Mierden. „Het is gewenning”, zegt hij steeds, gevraagd naar het geheim van dat succes. Waarmee hij bedoelt: als je zo’n inzamelingssysteem doorzet, raken inwoners er vanzelf aan gewend. „En het is een heel ondernemend volk hier. Ik denk dat als ze geld kunnen besparen, dat ze dat ook doen.”

Dat neemt niet weg dat er nog steeds inwoners zijn die commentaar hebben, zegt Van de Noort. „Er zijn nog genoeg mensen die zeggen: geef mij die kliko maar terug, want daar kan ik alles in kwijt. Die zakken, daar kan ik niks mee, daar doe ik niks mee en ik voer het op een andere manier af.”

Leo (80) is zo’n inwoner, vertelt hij in de deuropening van zijn hoekhuis. Zijn huis grenst aan het gangetje met de struiken en de hondenpoepprullenbak. Met een paar gezinnen uit de straat deelt Leo een grote container die hij laat ophalen door een particulier bedrijf. Dat kost in totaal zo’n 600 euro per jaar. „Dan ben ik niet gebonden aan die specifieke ophaaldag eens per maand en kan ik meer kwijt.” Plastic afval scheidt hij wel. Of hij nu meer betaalt dan wanneer hij al zijn afval zou laten ophalen door de gemeente? Leo zegt het niet te weten. „Het is luiigheid van mij; ik vind het zo makkelijker.”

In een evaluatierapport uit 2019 van de gemeente Reusel-De Mierden wordt de vraag opgeworpen of er sinds de invoering van het nieuwe inzamelingssysteem meer afval verdwijnt in „bedrijfsafvalcontainers” (waar ook die van Leo formeel onder valt). De gemeente schrijft dat ze daar geen cijfers van heeft, maar vermoedt dat het meevalt, omdat het totaalgewicht aan afval dat ze jaarlijks inzamelt ongeveer gelijk is gebleven. Het aantal afvaldumpingen is wel iets gestegen, maar, zo staat in het rapport, „het is echter mogelijk dat dit deels ook dumpingen zijn vanuit Belgische buurgemeenten”.

De prullenbak voor hondenpoep was ook een initiatief van de gemeente, vertelt Leo. „Maar net heb ik weer hondenstront geruimd. Dat ligt dan in het gangetje. Ik heb de schop altijd klaarstaan.” Hij loopt het hoekje om en wijst naar een hoopje zand tussen de bosjes. Dat heeft Leo over de drol gegooid.

Lees ookWaarom scheiden we zelf ons afval? En vijf andere vragen over afvalscheiding

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 15 augustus 2023.

Hoe in 1896 zes studenten met succes het werk van Van Gogh voor zes dagen naar Groningen haalden

admin
November 26, 2024
0

Van 21 tot en met 26 februari 1896, zes dagen lang, hield het Groninger Museum van Oudheden één van de grootste Van Gogh-tentoonstellingen ooit. In een bovenzaal van het toen net geopende museum kon je 102 schilderijen, één lithografie en 25 tekeningen zien van de in die tijd nog vrij onbekende Van Gogh. Ze hingen kris kras boven, onder en naast elkaar, de meeste waren niet ingelijst, titels zoals wij die kennen hadden ze nog niet. Voor een portret dat Henri de Toulouse-Lautrec in 1887 van Van Gogh had gemaakt, lag een krans: Vincent van Gogh (1853-1890) was nog maar zes jaar eerder overleden.

Hoe Van Gogh naar Groningen kwam heet de tentoonstelling die dit weekend opent in het Groninger Museum (een ander museum in een ander gebouw). Het antwoord op die vraag kostte zeven jaar onderzoek in diverse archieven, briefwisselingen en fotocollecties, maar luidt uiteindelijk simpelweg: zes studenten vonden dat hun stad niet alleen met oudheden, maar ook met hedendaagse kunst kennis moest maken. Zij zorgden dat Van Gogh ‘naar Groningen kwam’.

„Kennis van beeldende kunst was destijds in Groningen nog maar schraal te verkrijgen”, constateerde één van hen, de later beroemde historicus Johan Huizinga. Willem Leuring, indertijd student geneeskunde, verstuurde de brief met het verzoek om schilderijen te mogen tentoonstellen. „Alles wat Vincent maakte [is] prachtig, prachtig”, schreef hij aan Johanna van Gogh-Bonger in Bussum. Als weduwe van Vincents broer Theo beheerde zij Van Goghs nalatenschap, honderden schilderijen lagen opgeslagen in haar huis.

Al met al kwamen er dankzij de zes studenten in twee jaar tijd acht tentoonstellingen, waaronder nóg een Van Gogh-tentoonstelling, nu met tekeningen en aquarellen. Daarna viel het vriendengroepje uit elkaar, de meesten waren tegen die tijd afgestudeerd. Dankzij hen was er tussen 1895 en 1897 in het Groninger Museum van Oudheden behalve voor Van Gogh, ook aandacht voor de modern-zwierige dierenprenten van lithograaf Theo van Hoytema, voor ‘hedendaagsche Fransche prentkunst’, voor de art-nouveaukunst van Johan Thorn Prikker en voor het symbolisme van Jan Toorop.

Entrée f 0,25

En alles deden de zes studenten zelf. Christiaan van Valkenburg, hij studeerde voor psychiater, noteerde dat ze de muren bespanden „met een gepast lijkend kleedsel, [we] hingen de schilderijen op en maakten de omgeving zoals [wij] vonden dat het hoorde”. Ze adverteerden in de Nieuwe Groninger Courant: ‘duur der expositie 6 dagen, entrée f 0,25’. En ze hadden succes. „Er komen sedert Zondag meer dan drie honderd menschen daags”, schreef Willem Leuring op 25 februari enthousiast aan Johanna Van Gogh-Bonger.

Maar zo eenvoudig als het klinkt – zes studenten organiseren acht tentoonstellingen – is het antwoord op de vraag ‘hoe Van Gogh naar Groningen kwam’ nou ook weer niet. Dat maak je op uit de gelijknamige catalogus, eigenlijk meer een spannend boek: het leest als een ontdekkingsreis. Conservator Mariëtta Jansen is de belangrijkste auteur van Hoe Van Gogh naar Groningen kwam, in 2017 kreeg ze voor haar onderzoek een Conservatoren Stipendium van het Cultuurfonds.

Aan het einde van de 19de eeuw, kom je te weten, kwam ‘de moderne tijd’ naar Groningen. Letterlijk, met een stadspark (Noorderplantsoen), villabuurten (Ubbo Emmiussingel), een nieuw treinstation (1896), een modern ziekenhuis (1903) en nieuwbouw voor het museum. In 1894 opende het Groninger Museum van Oudheden aan de Praediniussingel, met grote ramen in het dak zodat er veel licht zou vallen in de zalen op de eerste verdieping.

Ook kwam er in 1876, met mogelijk nog grotere gevolgen voor de stad, een ‘Wet op het Hoger Onderwijs’. Dankzij die wet was de universiteit niet meer gebonden aan een vastgesteld aantal hoogleraren – en groeide ze uitbundig. Waren er in 1870 nog 146 studenten ingeschreven in Groningen, in 1890 waren het er al 465.

Johan Huizinga in zijn studeerkamer in Groningen, ca. 1895-1897

Met een foto van zo’n student – als blow up te zien op de tentoonstelling – begint het boek. Het is Johan Huizinga, hij zit in zijn studentenkamer. Op het behang boven zijn bureau heeft hij een litho geplakt van Theo van Hoytema, Pauw. De kleurige Pauw (1895) maakt nu deel uit van de collectie van het Amsterdamse Rijksmuseum, op de tentoonstelling hangt het origineel naast de foto.

Op een andere uitvergrote foto, afkomstig uit het archief van studentenvereniging Vindicat atque Polit, zie je een dinerend gezelschap hoogleraren met in hun midden Jan Toorop. De in die tijd al gevierde kunstenaar logeerde ter gelegenheid van de aan hem gewijde tentoonstelling „een week of langer” (Huizinga) bij geneeskundestudent Willem Leuring aan de Herestraat. In een hoek van de foto staan een paar studenten, misschien zijn ze van het vriendengroepje. De foto is in 1896 gemaakt ‘door een onbekende fotograaf’, waarschijnlijk Leuring.

**Jan Toorop**, rechts aan tafel zittend, en de hoogleraren Pet, Land en Reiger in 1896

‘Doodelijk blauw’

Er was kortom in de stad een atmosfeer ontstaan waarin wetenschap en kunst floreerden – en elkaar wederzijds beïnvloedden. Johan Huizinga bijvoorbeeld, volgde op zaterdagmiddag tekenlessen bij Academie Minerva. En hij niet alleen: veel notabelen betaalden contributie om de kunstopleiding te ondersteunen, in ruil daarvoor kregen hun kinderen teken- en schilderlessen.

En dan waren er nog de lessen ‘practische aesthetica’ van H.P. Bremmer, later een belangrijk adviseur van Hélène Kröller-Müller bij het samenstellen van haar collectie. Zijn lessen werden gevolgd door hoogleraren en hun vrouwen – vaak werden ze gehouden bij één van hen thuis – van wie er veel vervolgens ook kunstwerken aanschaften. Hoogleraar plantkunde Moll kocht een aantal Van Goghs, waaronder voor duizend gulden Tuin te Arles uit 1888 (tegenwoordig in bezit van het Haagse Kunstmuseum). Je ziet een stukje van het schilderij op een foto van de woonkamer van de familie, Jan Willem Moll en zijn gezin woonden aan de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat.

Maar met foto’s alléén maak je geen tentoonstelling over schilderkunst. Waar nog bij komt dat er in de archieven weliswaar veel materiaal is opgedoken, maar geen foto’s van de acht tentoonstellingen. Dus hoe doe je het dan wel?

Dat is gebeurd met bruiklenen uit dertig musea en een stuk of tien particuliere collecties. Werken van Toorop, Thorn Prikker, Van Hoytema (en vele anderen) hangen in verschillende, aan hun stijl gewijde zalen: symbolisme, decoratieve kunst, art nouveau. In vitrines zie je tegelijk waar de wetenschap mee bezig was, krullerige, bijna kunstige boomstronken uit de colleges plantkunde, een projector toont glasdia’s van de colleges esthetica. Je kijkt je ogen uit, de kunstwerken zijn prachtig en het mooie van deze opzet is: de context dringt zich niet op, maar spreekt door de extra lagen van foto’s en voorwerpen bijna vanzelf.

Vincent van Gogh, **Zelfportret** (1887)

En Van Gogh?

Indertijd waren schilderijen te zien die later beroemd zouden worden: zonnebloemen, sterrennachten, de bekende slaapkamer. Omdat ze geen titels hadden, werden ze in de catalogus aangeduid als ‘tuin’, ‘landschap’, ‘wanhoop’ of ‘arbeider’. Van de 102 werken uit 1896 zijn zo’n 60 geïdentificeerd, soms ook doordat kranten erover berichtten. Zo werd een schilderij op de tentoonstelling omschreven als „zeer hard geel, bijna schreeuwend geel; daarboven een hemel van een pijnlijk doodelijk blauw, en uit den storm van het koren vliegen eenige zwarte raven omhoog”. Dat was ongetwijfeld Korenveld met kraaien (1890).

Kunstkring De Ploeg

Want dat is het laatste verhaal van deze ontdekkingstocht: de Groninger kunstkring De Ploeg, bekend van expressionistische, contrastrijke schilderijen, heeft in de eerste paar jaar van zijn bestaan de invloed ondergaan van de Van Gogh-tentoonstelling uit 1896. Of preciezer, want de schilders van de in 1918 opgerichte De Ploeg waren te jong om er zelf geweest te zijn: waarschijnlijk werden ze meegesleept door het enthousiasme van hun leraar aan de Academie Minerva, F.H. Bach. „Dit werk is bij goede bestudeering, een tegengif voor zooveel smaakbedervende, zwakke kleurprentjes, welke vaak als schilderijen te slikken worden gegeven”, schreef Bach in 1896 in een ingezonden brief in de Nieuwe Groninger Courant nog voor de tentoonstelling was afgelopen.

Jan Wiegers, Jan Altink, Johan Dijkstra en George Martens van De Ploeg: ook zij schilderden zonnebloemen in een vaas, er hangen een stuk of zeven bij elkaar. „Van Goghs Veertien zonnebloemen, een schilderij dat in 1896 nog in Groningen had gehangen, kwam in 1924 in de National Gallery in Londen terecht. In Johanna Bongers’ ogen was dit een offer dat ze had moeten brengen, ‘a sacrifice for the sake of Vincent’s glory’. Het is verleidelijk om deze verkoop in verband te brengen met de vele schilderijen van zonnebloemen die de leden van De Ploeg rond deze tijd schilderden”, valt te lezen in de catalogus.

F.H. Bach brak als kunstenaar niet door, zijn naam is onbekend gebleven. Wel ontwierp hij de vijf tegeltableaus in de centrale hal van het nieuwe station, je ziet ze als je aankomt met de trein. En Van Gogh? Die kwam niet verder dan het treinstation van Hoogeveen, voor een verblijf van drie maanden in Drenthe. Groningen heeft hij nooit bezocht.

Jan Altink, Zonnebloemen (1925)

Jan Altink, Zonnebloemen (1927)

Foto’s: Particuliere collectie

Tv-recensie | Laat quizmarathondeelnemers af en toe even op hun rug liggen en naar de wolken kijken

admin
November 26, 2024
0

„Laat de mensen maar leven, als ze dat willen, en daarna doodgaan, ieder op zijn beurt”, schreef Wisława Szymborska in 2002. „Zij, de wolken, hebben met heel dat vreemde gedoe niets te maken.” De woorden van de Poolse dichteres stonden aan het eind van Even lucht (EO) in de wolken geschreven, als een wijsheid die de korte documentaire in perspectief moest plaatsen. De afgelopen twintig minuten waren gevuld geweest met beelden van mensen die op hun rug in de achtertuin, op een grasveld of naast een kippenhok lagen. Op verzoek van de documentairemakers namen ze daar de tijd om midden op de dag hun blik omhoog te keren. Met hun ogen op de wolken vertelden ze waar hun gedachten nu naartoe gingen.

Bij de jonge deelnemers richtten die gedachten zich vooral op de toekomst en alle angsten en verlangens die daarbij kwamen kijken, terwijl de oudere deelnemers veelal terugblikten op het verleden: soms tevreden, soms met spijt. De thema’s die de wolkenkijkers bezighielden varieerden van behapbaar en concreet tot beangstigend groot. Latrelaties en terminale ziektes, vliegvakanties en klimaatverandering. Ik kwam er niet over uit of ik dat troostrijk of juist beangstigend vond: het idee dat je die dromen en zorgen met zo veel mensen deelt. En dat het de wolken die aan je voorbijtrekken uiteindelijk worst zal wezen hoe veel van je dromen en nachtmerries werkelijkheid worden.

Omdat maandag me wat vroeg leek voor een existentiële crisis ruilde ik de wolken in voor SBS6 (in jargon noemen we dit ook wel een ‘vibe shift’). Daar is sinds vorige week iedere avond Lotto De Quizmarathon (Talpa) te zien – of, in de woorden van presentator Rob Kamphues: „Het grootste quizevenement uit de Nederlandse tv-geschiedenis”, bestaande uit „zo’n 32 uur lang alleen maar quizen, quizen en nog eens quizen, met een selectie van de meest fanatieke quizfanaten .” Die quizfanaten nemen de uitdaging ontroerend serieus en worden behandeld als ware artiesten. Niet alleen kunnen ze backstage gebruikmaken van „speciale faciliteiten”, waaronder een ijsbad, een hometrainer en een doos Trivial Pursuit; ze mochten van tevoren ook een rider (wensenlijst) inleveren met „etenswaar die goed is om supergefocust de 32 uur durende marathon door te komen.” Zo kan het dat ze tussen de quizrondes door met een verhit hoofd de coulissen inlopen terwijl ze dingen zeggen als: „Het is nu tijd voor de hummus.”

Spijtig is het wel dat de marathon is opgeknipt en uitgesmeerd over meerdere weken. Dat geeft je als kijker de gelegenheid om je avond na avond iets slechter te voelen over je groeiende ongeduld. Want geef toe: je kijkt niet voor de triviafeitjes. Je kijkt omdat je wil zien hoe lang het duurt voor de hummus uitwerkt en de eerste uitgeputte quizfanaat van de hometrainer dondert.

Slaaptekort

Misschien dat de bedenkers van het format voorvoelden dat veel kijkers om die reden pas bij de laatste afleveringen aanhaken, als het slaaptekort van de kandidaten het best zichtbaar wordt. Dat dat de reden is voor het extra drama-element dat ze hebben toegevoegd: de kandidaten delen zich steeds op in twee teams, en aan het eind van elke ronde stemt het verliezende team een van de eigen leden weg. Het weggestemde lid mag dan weer zelf een ander teamlid aanwijzen om het tegen op te nemen in een duel. Wie verliest, vertrekt.

Al dat gehannes met messen in ruggen leidde in aflevering één al tot betraande oogjes bij de weggestemde deelnemer. Zo’n deelnemer zou je eigenlijk ook even buiten op zijn rug moeten leggen, vind ik. Voor een beetje perspectief. „Laat de mensen maar quizzen, als ze dat willen”, zou je tegen hem moeten zeggen; „en daarna weggestemd worden, ieder op zijn beurt. Zij, de wolken, hebben met dat hele vreemde gedoe niets te maken.”

Wat vindt NRC | De bezuinigingen op het hoger onderwijs zijn kortzichtig

admin
November 26, 2024
0

Studenten, onderzoekers, docenten en hoogleraren. Vakbonden, het bedrijfsleven, ondernemers en gemeenten. Maandagmiddag op het Malieveld verenigd met één boodschap: kabinet, doe het niet. Bezuinig niet op de toekomst van Nederland.

Want daar komt het kortzichtige plan op neer dat minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, NSC) deze week in de Tweede Kamer presenteert. Zijn ministerie levert komend jaar 430 miljoen euro in, een bedrag dat oploopt tot 1,9 miljard euro in 2028. Basis- en middelbare scholen ontkomen niet aan bezuinigingen, maar de grootste klappen vallen in het hoger onderwijs.

Er wordt minder geld gegeven voor internationale studenten, startersbeurzen voor jonge onderzoekers worden afgeschaft, en twee fondsen waaruit wetenschappelijk onderzoek wordt betaald, worden gekort (het Fonds Onderzoek en Wetenschap) en opgeheven (het Nationaal Groeifonds). Studenten die – in de ogen van het Rijk – te lang doen over hun studie, worden beboet. Wie de nominale studieduur met één jaar overschrijdt, moet deze zogenaamde langstudeerboete van 3.000 euro per jaar betalen.

Het is makkelijk om de demonstranten weg te zetten als elitaire drammers die – in een tijd dat er op veel meer wordt bezuinigd – hun hobby’s willen voortzetten. Dat is allesbehalve waar.

Neem de langstudeerboete. Die raakt juist eerstegeneratiestudenten, van wie de ouders niet naar het hbo of de universiteit gingen. Vaak zijn zij degenen die extra tijd nodig hebben. Het raakt studenten die naast hun studie mantelzorger zijn of vrijwilligerswerk doen – waar de samenleving juist behoefte aan heeft. Het raakt studenten die door ziekte vertraging oplopen.

Het maakt dat het hbo of een universitaire opleiding onbetaalbaar wordt voor degene die geen rijke ouders heeft. En het maakt vooral dat het hoger onderwijs een leerfabriek dreigt te worden, voor een generatie die al grote mentale druk ervaart.

Terwijl hoger onderwijs uit méér dan studiepunten alleen bestaat. Wetenschappelijk onderzoek gedijt bij zelfontplooiing, de maatschappij bij leraren, artsen, economen – en ja, ook bij politici – die zich in hun jonge jaren tot zelfstandige denkers en burgers hebben kunnen ontwikkelen.

Luister naar