N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
ZAP Schrijver Bibi Dumon Tak drukte armpje met Theo Maassen en stelde goeie tegenvragen waardoor dit geen interview werd, maar een echt gesprek. Via een fragment van een everzwijnmoeder die haar overleden jong begraaft, verbeeldde ze haar eigen grote verdriet.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data104007766-ff2e69.jpg)
Dat was een ouderwets goede Zomergasten zondagavond, met een enerverend, ontroerend gesprek over woede als deugd, koeienstrijd in de Alpen, over de krulletjeskant en de kruisjeskant van het leven, en over de waanzin van jagen. Bovenal leerden de tv-kijkers de felle schoonheid kennen van schrijver Bibi Dumon Tak.
Ze drukte armpje met interviewer Theo Maassen, liet hem zijn jasje uittrekken, zodat ze zijn overhemd met vliegende-hertenmotief beter kon bewonderen, en stelde goeie tegenvragen waardoor dit geen interview werd, maar een echt gesprek. Daarin kon ook best een stilte vallen, bijvoorbeeld als Maassen onder de indruk was en even geen vraag wist.
Om te laten zien wat ze zoal voor ogen had deze avond, toonde Dumon Tak een interviewfragment van schrijver Renate Dorrestein met Adriaan van Dis. Het onderwerp vrouwenonderdrukking ging Dumon Tak aan het hart, maar het ging haar vooral om de speelse, spannende manier waarop die twee over een ernstig onderwerp sparden.
Dumon Tak schrijft literaire non-fictie voor kinderen, doorgaans over dieren. Ze begon haar loopbaan met Het Koeienboek (2001) en ook deze tv-avond kregen koeien en andere dieren veel ruimte. We zagen twee koeienkoninginnen op een berghelling strijden om de macht, onder het oorverdovende geluid van hun enorme koebellen. We zagen een man in Istanbul die dagelijks de straatkatten voert, een passie die hem uit een zware inzinking trok.
Dieren geven de mensen rust en vreugde, betoogde Dumon Tak. Als druk, vrijgevochten kind vond ze zelf rust bij koeien in Zeeland, waar ze tegenaan ging zitten: „Dat herkauwen, weet je wel, al die magen, en dan komt er weer een brok terug…” Dieren halen het beste van mensen naar boven. Uit haar jaren bij de dierenambulance weet ze dat „een duif met een manke poot” de mensen verbroedert. Dieren halen ook het slechtste van mensen naar boven. De schrijver woont in Waterland en ergert zich aan de jagers rond haar huis. Een goed deel van de avond besteedt ze aan een donderpreek tegen de jacht, volgens haar een hobby van de patriarchale elite die deze beschermt met ondeugdelijke argumenten over ‘natuurbeheer’.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/08/data103607810-a0dbda.jpg)
Hiernaast brak ze een lans voor kinderen die het minder hebben getroffen, zoal ze dat ook deed in haar boek Rotjongens (2007). Een politieagent tekende haar ooit voor hoe de samenleving is verdeeld in een plusjeskant en een kruisjeskant. Wie aan de kruisjeskant opgroeit, heeft bijna geen kans om bij de plusjes te komen. Straffen van criminele kinderen heeft geen zin, zegt ze. Beter kun je een oud-crimineel langs de scholen sturen om te vertellen van zijn leven, zo toont een mooi fragmenten uit de documentaire Klassen (2020).
Onmacht
Ze laat een everzwijnmoeder zien die haar overleden jong begraaft, om ernaast te gaan liggen huilen. Hiermee verbeeldt Dumon Tak haar eigen grote verdriet. Ze bleef kinderloos en ontfermde zich over de kinderen van haar doodzieke zuster. Nadat de zus overleed, verbood de ex-man de omgang met de kinderen, die ze daarna nooit meer zag. Ze schreef er een roman over, De dag dat ik mijn naam veranderde (2020). Anger is an energy, dichtte Johnny Rotten, en dat laat Dumon Tak goed zien. Ze schiet vol als ze vertelt over het verlies van haar zus en haar neefjes. Haar bruine ogen branden van woede, onmacht en wanhoop. Ze toont een fragment uit de film Three Billboards outside Ebbing, Missouri, waarin een rouwende moeder doet wat Dumon Tak zelf niet kon: ze laat het er niet bij zitten en gaat over tot actie.
Beatlesleider Paul McCartney zong aan het slot van de avond Let It Be voor ons. Laat het gaan. Laat het zitten. Soms moet je het erbij laten, hoe moeilijk dat ook is.
