N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data95065543-6515f7.jpg)
De Twentse Zorgcentra, een grote zorgaanbieder in Twente, heeft financiële problemen. Als gevolg van een miljoenentekort biedt de zorgorganisatie de komende tijd enkel basiszorg aan tweeduizend bewoners met een verstandelijke beperking. Er is geen ruimte voor extra dingen zoals één-op-één aandacht of een activiteit buiten de locatie, schreef dagblad Tubantia begin deze maand.
De situatie staat niet op zichzelf. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland stelt dat één op de vijf aanbieders van gehandicaptenzorg verliezen lijdt. Inflatie, de gestegen energiekosten en de grote hoeveelheid ingehuurd personeel worden als oorzaken van de problemen aangewezen. De rekening van de corona-, stikstof- en energiecrisis lijkt dus te moeten worden betaald door de meest kwetsbaren in de zorg.
De financiële problemen zullen zorgorganisaties terughoudend maken bij het opnemen van bewoners met complexe problemen. Hierdoor zullen de wachtlijsten weer oplopen en schrijnende situaties ontstaan.
De bewoners in Twente zullen minder begeleiders zien. Als een bewoner van de locatie af wil of persoonlijke aandacht nodig heeft, moet deze een beroep doen op mantelzorgers en vrijwilligers. Er is een bijzondere doelgroep voor wie zorg door niet-professionals niet zo makkelijk is. Dat zijn de bewoners met complexe problemen. Dit kunnen lichamelijke problemen zijn, waardoor ze niet zo maar met een vrijwilliger zonder medische opleiding mee kunnen. Dit is zeker ook de groep van bewoners met gedragsproblemen.
Voor ouders van een kind met een verstandelijke beperking en gedragsproblemen is het nu al erg moeilijk om een passende woonplek voor hun kind te vinden. Wanneer zorginstellingen terughoudend zullen worden om deze dure cliënten met complexe casuïstiek op te nemen, zal de druk op de crisiszorg toenemen. Schrijnende situaties zoals die van Brandon in 2011 kunnen weer ontstaan. Televisiekijkers zagen een jongeman met een verstandelijke beperking en gedragsproblemen die al drie jaar aan een muur zat vastgeketend, omdat er onvoldoende zorg was.
Agressie
Onlangs kreeg ik een foto te zien van een man die jarenlang op crisisafdelingen heeft verbleven. Twee zorgmedewerkers zaten met hem op een terras. De man was twintig jaar niet buiten een zorglocatie geweest. Zijn agressie was soms zo heftig dat het personeel enkel met twee man naar hem toe durfde. Nu zat hij daar met een lach. Achter de agressie van deze man ging veel pijn en afwijzing schuil. De zorgmedewerkers op de foto hadden geleerd om verder te kijken dan zijn gedrag.
Geen enkele zorgorganisatie wilde deze man destijds opnemen. Te complex, te risicovol en te duur. Na de overheidsmaatregelen van enkele jaren geleden, kwam er wel een maatwerkplek voor hem waarbinnen een intensief traject met aangepaste huisvesting en een speciaal team met veel vallen en opstaan mogelijk werd.
Deze groep heeft geen tractors, ze kunnen zichzelf niet vastlijmen aan talkshowtafels
De overheidsmaatregelen, die als doel hadden de wachtlijsten voor complexe problematiek te laten verdwijnen, hebben een positief effect gehad. Nu is echter te zien dat er aan die regelingen wordt getornd. In 2021 rapporteerde onderzoeksbureau HHM al aan het kabinet dat de tarieven voor de hoogste indicaties te laag zijn. Voor deze zorg zal komend jaar nog slechts 34 euro per uur worden vergoed. Terwijl een zorgmedewerker gemiddeld 47 euro per uur kost.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data61738940-b562db.jpg)
Lees ook: ‘Juist deze mensen moeten aandacht krijgen’
Het salaris van het zorgpersoneel dat werkt met mensen met een verstandelijke beperking is niet hoog. Voltijds werken is moeilijk vanwege de korte diensten die worden aangeboden. De reiskostenvergoeding dekt bij lange na niet de werkelijke kosten van vervoer. Niet alleen zorgorganisaties, maar ook veel zorgmedewerkers hebben financiële problemen. Op het intranet van diverse zorgorganisaties wordt schuldhulp of energiecoaching aangeboden.
Verbondenheid
Zorgmedewerkers blijven desondanks toch werken in de zorg. Dat heeft vooral te maken met de passie van deze mensen en de verbondenheid die ze voelen met hun bewoners. Deze loyaliteit maskeert waarschijnlijk nog veel van de werkelijke problemen. De twee zorgmedewerkers die met de eigen auto en deels in de eigen tijd met hun cliënt naar een terras gaan, zijn sowieso onbetaalbaar. Maar als zorg aan mensen met complexe problematiek voor zorgorganisaties onbetaalbaar wordt, zullen deze hen niet langer willen opnemen. Dan zullen ook deze zorgmedewerkers niet meer zo’n intensieve behandeling kunnen aanbieden. De meest kwetsbaren zullen de dupe worden. Het is onterecht om de rekening van de crisis bij deze bewoners, begeleiders en verwanten neer te leggen.
Deze groep mensen is helaas electoraal onbelangrijk, ze hebben geen tractors, ze kunnen zichzelf niet vastlijmen aan talkshowtafels. Het is een makkelijk te vergeten groep die de rekening van de crisis betaalt.
