Trumps verzet tegen zijn verkiezingsnederlaag achtervolgt hem nu ook juridisch

Analyse

Samenzwering Van al zijn juridische perikelen is de jongste aanklacht tegen Donald Trump de ernstigste: met ‘destabiliserende’ leugens over kiesfraude trachtte hij willens en wetens een vreedzame machtsoverdracht te frustreren, stelt justitie in een dinsdag onthulde tenlastelegging.

Ex-president tijdens een optreden bij een religieus congres in Washington, juni dit jaar.
Ex-president tijdens een optreden bij een religieus congres in Washington, juni dit jaar.

Foto Tasos Katopodis/Reuters

Voor de derde keer in ruim vier maanden is ex-president Donald Trump – tevens koploper in de peilingen voor de Republikeinse nominatie voor de presidentsrace van november 2024 – dinsdag aangeklaagd. Deze nieuwe aanklacht is evenwel de ernstigste van zijn juridische perikelen. Voor het eerst in de geschiedenis van de Verenigde Staten wordt een oud-president vervolgd voor pogingen om de vreedzame overdracht van de macht, de hoeksteen van de Amerikaanse democratie, te verhinderen, in een poging zelf aan de macht te blijven.

De dinsdag onthulde tenlastelegging zet uiteen hoe Trump actie ondernam om zijn verkiezingsnederlaag van november 2020 nog ongedaan te maken. En dat hij dat willens en wetens deed: hij besefte volgens verhoorde ingewijden dat hij de verkiezingen in werkelijkheid had verloren. Toch deed hij verwoede pogingen om Joe Bidens zege nog te doorkruisen – van een wild plan om lijsten met kiesmannen in te dienen tot het entameren van de bestorming van het Capitool, op 6 januari 2021.

Met zijn „destabiliserende leugens over verkiezingsfraude” richtte Trump zich tegen het „fundamentele functioneren van de Verenigde Staten”, staat in de tenlastelegging van 45 pagina’s. De oud-president is op vier gronden aangeklaagd, waaronder samenzwering om de Verenigde Staten te bedriegen, samenzwering om een officiële procedure te belemmeren en samenzwering tegen rechten van burgers, een verwijzing naar het recht van Amerikanen om te stemmen en hun stem geteld te zien. Hij wordt donderdag voorgeleid voor een rechter Washington.

Hij wordt al vervolgd wegens zijn omgang met documenten met staatsgeheimen na zijn vertrek uit het Witte Huis, eveneens naar aanleiding van het onderzoek door Smith. En in New York loopt een zaak van officier van justitie Alvin Bragg wegens valsheid in geschrifte rond zwijggeld dat Trump zou hebben betaald aan pornoster Stormy Daniels om een veronderstelde affaire verborgen te houden voor de presidentsverkiezingen van 2016.

Ongekende aanval

Deze jongste tenlastelegging is het resultaat van jarenlang onderzoek door het Amerikaanse ministerie van Justitie en is opgesteld door Jack Smith, een speciale aanklager benoemd door justitieminister Merrick Garland. Smith heeft zijn bevindingen voorgelegd aan een zogeheten ‘grand jury’ van 23 gewone burgers: die waren er daarna in meerderheid van overtuigd dat de aanklachten gegrond zijn. Smith noemde de Capitoolbestorming dinsdag in een korte toelichting „een ongekende aanval op de zetel van de Amerikaanse democratie”.


Lees ook: Donald Trump regisseerde een volksopstand

Volgens de tenlastelegging werkte Trump samen met zes medeplichtigen bij zijn complot, die (nog) niet zijn aangeklaagd en niet bij naam worden genoemd: vier advocaten, een voormalige functionaris van het ministerie van Justitie en een politieke raadsman. Volgens Amerikaanse media gaat het onder anderen om de New-Yorkse oud-burgemeester Rudy Giuliani, John Eastman en Sidney Powell. De topambtenaar lijkt Jeffrey Clark te zijn, een Trump-loyalist die zich op Justitie hard maakte voor het opzetje om in enkele cruciale staten lijsten met valse kiesmannen op te stellen.

De wetteloosheid van deze vervolgingen van president Trump en zijn aanhangers doet denken aan nazi-Duitsland in de jaren dertig, de voormalige Sovjet-Unie en andere autoritaire, dictatoriale regimes

Reactie van Trump-campagne

De 77-jarige Trump, die de aanklacht zelf als eerste meldde op zijn sociale netwerk Truth Social, zegt onschuldig te zijn. Hij verwerpt de aanklachten tegen hem als links complot om hem in 2024 te weerhouden van een terugkeer naar het Witte Huis. „De wetteloosheid van deze vervolgingen van president Trump en zijn aanhangers doet denken aan nazi-Duitsland in de jaren dertig, de voormalige Sovjet-Unie en andere autoritaire, dictatoriale regimes”, schreef zijn campagne in een verklaring.

Trump, die in de peilingen een enorme voorsprong heeft op zijn tegenstanders bij de strijd om de Republikeinse nominatie, is de eerste oud-president in de Amerikaanse geschiedenis die wordt vervolgd. Zijn opstapeling van juridische problemen lijkt hem vooralsnog echter geen steun te kosten onder trouwe Republikeinse kiezers – integendeel, velen van hen scharen zich juist achter hem, in de overtuiging dat hij om politieke redenen wordt vervolgd.

Ook prominente Republikeinen in het Congres reageerden afwijzend op de aanklachten. Kevin McCarthy, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, wees ze op sociale media af als afleiding van de controverse rond Hunter Biden, de zoon van president Joe Biden. Gouverneur Ron DeSantis van Florida, Trumps meest kansrijke geachte tegenstander in de Republikeinse voorverkiezingen, ging niet inhoudelijk op de beschuldigingen in, maar uitte kritiek op wat hij omschreef als de ‘weaponization’ (als wapen inzetten) van het recht door de regering.

Juridische agenda

De aanklachten tegen Trump, of rechtszaken die eruit voortvloeien, weerhouden hem niet van deelname aan de verkiezingen of een eventuele terugkeer naar het Witte Huis. Ook als hij veroordeeld mocht worden, kan hij in principe kandidaat blijven.

Zijn juridische agenda overlapt hierdoor steeds meer met zijn politieke campagne voor een tweede termijn: zijn verdedigingsstrategie lijkt erop gericht de rechtsgang zoveel mogelijk te vertragen, in de hoop dat hij de verkiezingen kan winnen en als president – die in de VS de hoogste baas van het ministerie van Justitie benoemd – de procedures tegen hem kan laten beëindigen. In peilingen gaan Trump en Biden ongeveer gelijk op bij een theoretische verkiezingsstrijd in 2024.

Tot die tijd kan Trump als kandidaat zijn vervolging aangrijpen om aan zijn aanhang donaties te vragen. De politieke actiegroep die fondsen werft voor zijn politieke campagne heeft inmiddels 40 miljoen dollar besteed aan de kosten van zijn juridische verdediging.

De rechter uit Washington die over de zaak zal oordelen, Tanya Chutkan, staat bekend als iemand die relschoppers die op 6 januari 2021 het Capitool bestormden hard heeft gestraft. Veelal veroordeelde ze hen tot langere celstraffen dan aanklagers hadden geëist. Op de aanklachten tegen Trump staan aanzienlijke celstraffen: maximaal twintig jaar op de belemmering van een officiële procedure en maximaal tien jaar voor samenzwering tegen rechten van burgers.

Aanklager Smith zei dinsdag te streven naar een snel proces. Meerdere juridische experts pleiten ervoor de zaak voor de verkiezingen van 2024 te behandelen, wat volgens hen ook mogelijk is. „Het openbare belang vereist dat”, zei de conservatieve jurist George Conway tegen CNN.

Overigens hangt Trump nog een aanklacht boven het hoofd in de staat Georgia, wegens pogingen om de verkiezingsuitslag in die staat te vervalsen. Die zaak, waarin een telefoongesprek centraal staat waarbij Trump de voornaamste verkiezingsfunctionaris in de staat vroeg om duizenden stemmen voor hem te „vinden”, leidt naar verwachting deze maand tot een tenlastelegging door Fani Willis, hoofdaanklager van Fulton County, dat de stad Atlanta omvat. Rond de rechtbank in Atlanta zijn inmiddels politiebarricades opgetrokken.