Helemaal zonder mensen kunnen megaschepen nog niet


Foto Folkert Koelewijn

Hier aan de kust „Ik dacht echt dat het allemaal nog zand was”, zegt een bezoeker op een rondvaart door de Tweede Maasvlakte. In plaats daarvan is het gebied een industrieel, vierkant landschap geworden.

Het heet Futureland maar het is de toekomst van gisteren. Vroeger keek je hier over zee. Vlakbij staat nog de geel-zwart gestreepte vuurtoren die ooit schepen de Nieuwe Waterweg binnen loodste. Die is al jaren gedoofd, omdat hij niet meer aan de kust staat nu al dat nieuwe land hier uit zee is opgerezen.

De Tweede Maasvlakte, gebouwd tussen 2008 en 2014, is een schone lei, tabula rasa, land zonder geheugen, zover het oog reikt. Hier heeft niemand de oorlog om de vierkante meter gewonnen; die is simpelweg niet gevoerd. Tekentafelland waar niemand een compromis hoefde te sluiten, lijkt het.

Er ligt een zware dijk omheen, er zijn asfaltwegen doorheen getrokken, er staan kranen en grijze loodsen, maar er liggen ook nog tientallen vierkante kilometers braak onder het schelle licht dat het licht van de zee is gebleven, zandvlaktes die zelfs nog geen naam hebben en waar alleen meeuwen wonen.

Niet alle Futureland is land. De Alexiahaven, de Amaliahaven en de Arianehaven mochten water blijven, voor de schepen van nu en die van de toekomst. En voor de Futureland Ferry, de boot die een paar keer dag een rondvaart maakt door de havens van de Eerste en Tweede Maasvlakte.

„Ik ben altijd gek van boten geweest en daarom gaan mijn man en ik altijd met vakantie naar de kust”, zegt Hennie Nieuwenhuis (60) uit Twente, „maar hier was ik nog nooit geweest.” In haar hoofd had zich het beeld van een vlakte vastgezet, zegt ze. „Ik dacht echt dat het allemaal nog zand was.”

Foto Folkert Koelewijn

Foto Folkert Koelewijn

Foto Folkert Koelewijn

Daar is, zeker in het begin van de rondvaart, niets van te zien. In plaats van vlak voelt de haven eerder verticaal als je langs de gele pilonen vaart die hier gebouwd worden voor de windmolenparken op de Noordzee. Of onder de kranen van een containerterminal. En al helemaal als de Futureland Ferry langs de romp vaart van de Ever Arm, een containerschip van rederij Evergreen, zoals in witte letters op de grasgroene romp van 400 meter lengte is te lezen.

Twee jaar geleden waren de Ever Arm en vijf zusterschepen met een laadcapaciteit van bijna 24.000 standaardcontainers de grootste containerschepen ter wereld. Nu moeten ze alweer tien schepen boven zich dulden.

Veel laad- en loskranen op de Maasvlakte werken volautomatisch en robotwagentjes verplaatsen containers van en naar de kranen. Alles z.s.m., just in time, want stil liggen kost geld. Helemaal zonder mensen kan het nog niet – de Ever-schepen hebben zo’n 25 opvarenden. „De zeecontainer was hier de maat der dingen”, schrijft Arjen van Veelen in zijn boek Rotterdam over de Maasvlakte. „De mens, de zwakke, wispelturige, opstandige mens – de mens was hier een sta-in-de weg. Dit was de vlakte van het vierkante denken.”

En dan draait de rondvaartboot weg van de containerterminal en varen we naar de meest westelijke haven, die nog onbebouwde oevers heeft en toch vol is. Het is de vaste ligplaats van de Pioneering Spirit, het allergrootste schip ter wereld. Rederij Allseas liet het bouwen voor het ontmantelen van afgeschreven offshore-installaties op de Noordzee, waar de gas- en olieboom nu plaatsmaakt voor de nieuwe windbonanza. Het schip kan de hele bovenbouw van zo’n platform van zijn poten tillen en daarna het onderstel van de zeebodem lichten om het te verplaatsen of naar de sloop te brengen.

Foto Folkert Koelewijn

Gids Tabea Engelfriet (23) vertelt ondertussen over de haven via het luidsprekerssysteem aan boord. Foto Folkert Koelewijn

Tot 2015 heette het schip Pieter Schelte, naar Pieter Schelte Heerema, vader van Allseas-directeur Edward Heerema. Maar ook: een Nederlandse SS’er die voor oorlogsmisdaden is veroordeeld. Onder grote druk werd het omgedoopt, maar terwijl we er rondom varen kun je de oude naam nog goed lezen. De witte letters lijken alleen wat grijzer gemaakt.

En dan meren we weer af aan de steiger bij het bezoekerscentrum Futureland. De gids vraagt nog wie er weet wat de letters ‘KRVE’ op een paar geel-zwarte bootjes betekenen. Waarop Ingrid (48), een Rotterdamse amateurfotograaf die ook gek van bootjes is, uitroept: „Koninklijke Roeiers Vereniging Eendracht!”. Wat geen roeivereniging is maar de club van mannen die vanouds in roeibootjes de zware trossen van zeeschepen naar de bolders op de wal roeiden, maar dat gevaarlijke werk nu in hun motorbootjes doen.

En zo blijkt de Maasvlakte al met al meer geschiedenis te bevatten dan eerst leek. Bezoekerscentrum Futureland is al tien jaar ‘tijdelijk’, maar volgend jaar opent de permanente opvolger, het nieuwe ‘havenervaringscentrum’ (HEC). Dan is Futureland echt verleden tijd.

Futureland, Europaweg 902, Maasvlakte Rotterdam (Haven 8360).

Foto Folkert Koelewijn

Foto Folkert Koelewijn

Foto Folkert Koelewijn