De beste popmuziek van 2022 volgens NRC-recensenten

Krachtig en breekbaar, ongenaakbaar en dichtbij, een meta-commentaar op popsterrendom en een domweg aanstekelijk dansfeest: het concert van Rosaliá in Afas Live is het allemaal. Haar stem is glashelder en haar dansbewegingen zijn scherp, en het vernuftige cameragebruik zorgt ervoor dat alle zesduizend bezoekers haar van dichtbij kunnen zien.

De Amerikaanse singer-songwriter bracht dit jaar eindelijk het album Punisher, waarmee ze in 2020 een ster werd, naar een Nederlandse concertzaal. Bridgers maakt de onpersoonlijke Afas Live intiem met haar breekbare stem en rake liedjes.

Een wereldwijde superster, maar in Nederland nog ondergewaardeerd. De charismatische reggaeton-artiest Bad Bunny vangt het plezier en de melancholie van de zomer op een gevarieerd en aanstekelijk album, waarop hij moeiteloos genres door elkaar mengt.

Op Renaissance blijkt Beyoncé nog steeds haar piek niet te hebben bereikt. Het album lokt je mee naar de dansvloer, met invloeden uit disco uit de jaren zeventig en meer experimentele elektronische muziek van nu.

Al tien jaar wordt ze de ‘popster van de toekomst’ genoemd, omdat ze telkens haar publiek een stapje voor is. Op Crash toont Charli XCX haar spierballen als popsongwriter: sexy, catchy, fun, met een duister randje.

In zijn mooiste doodgraverspak sloot de Australische zanger Best Kept Secret af met een adembenemende, bloedstollende en therapeutische gospelshow, rouwdienst en zondenbiecht ineen. Twee uur lang liet hij alle mogelijke emoties uit zijn verscheurde ziel stromen en transformeerde hij van tv-predikant en duiveluitdrijver tot wanhopige vader die de dood van zijn gestorven zoon maar niet kan verkroppen.

Deze tot op het laatste moment stilgehouden samensmelting van overrompelende, oorverdovende en kiezelharde sludge/doom/blackmetal-acts was de verrassingstraktatie van het Tilburgse festival Roadburn op plaat én podium: sonische zwarte teer om je heel diep in onder te dompelen.

Amerikaanse indiehelden in topvorm overklasten zichzelf en gaven een glorieus reünie-optreden in Carré waar ze het publiek van het pluche bliezen en de houten vloer lieten golven.

Het fonkelende debuut van dit Amsterdamse zevenkoppige collectief is een eigenzinnig mozaïek van pakkende melodieën, dwarse vondsten en dansbare indierock. Voorganger Willem Smit bezit de perfecte mix van ironische distantie en oprechte emotie.

De gitaartornado’s van John Dwyer zijn even veelzijdig als de naam van zijn psychedelische garagerockband Osees (tevens Oh Sees, OCS, The Ohsees, The Oh Sees, Thee Oh Sees): van vurige punktirades tot eindeloos spacende jamsessies.

De Pakistaanse zangeres tilde haar muziek op tot hoog boven het gewelf van concertkerk De Duif in Amsterdam. Ontroerend, grappig, intens, innemend en ontzettend muzikaal. De locatie hielp, haar muzikanten nog meer: de veelzijdige harp van Maeve Gilchrist, het massieve geluid van bassist Petros Klampanis, het combineerde fabelachtig mooi met de diep emotionele muziek van Aftab.

Rosalía doorbrak op haar albums al alle genres, en live bleek ze net zo makkelijk te switchen tussen stemmingen en emoties. Hier een bom van energie, daar de tranen over haar wangen – en niet alleen bij haar.

Opeth is geen gewone metalband, en dat bleek (eindelijk) weer eens live. Opeth bestaat 30 jaar: de progressieve band uit Zweden speelde met zeldzaam veel energie en plezier tijdens hun jubileumtour .

De Mexicaanse zangeres maakte een van de mooiste singer-songwriteralbums dit jaar. Het leek alsof ze de liedjes van dat bijzondere debuut als vlinders vrijliet in de Amsterdamse Tolhuistuin.

Subtiel als een meteorietenregen: Primitive Man uit Colorado vermorzelde op het Tilburgse Roadburn de luisteraar met een ultraheavy geluid dat even indrukwekkend als moeilijk verteerbaar was. Een louterende, sonische, hete douche.

„Yo me transformo”, zong Rosalía. En meteen sloeg de vlam in de pan. Van dit multigetalenteerde Spaanse fenomeen dat moeiteloos traditionele flamenco paart aan moderne dance, rock en zelfs jazz, waren de ogen dit jaar niet af te houden. Zowel op haar sterke album Motomami als in haar recente, buitengewoon zinderende optreden – van traantrekkende cantaora tot zelfverzekerde popdiva – wees ze de weg naar de toekomst.

De wederopstanding van de Belgische elektronische topartiest Stromae vierde het feest van bevrijding na pandemie en zijn depressie. Zijn album Multitude was van een gloeiende bezieling en grote, van kleur verschietende muzikaliteit. Live uitte zich dat in een visueel overdonderende show van wereldklasse.

Sterke, likeable allround-artiest knoopte in slim gesmede songs het heden aan zijn diepe bewondering voor muziek van toen: lome grooves, tintelende synths, funky baslijntjes. Was het album Harry’s House een muzikaal veldboeket met sensuele retrofilter, live was de bubbly feelgood-factor nog hoger.

De extravagante Lady Blackbird was in Rotterdam een onverwachte live-sensatie. Doorbraak van een heerlijk theatrale vakvrouw die na vele omzwervingen eindelijk haar eigen stijl vond tussen soul en jazz op minimale instrumentatie.

In twee Nederlandse concertreeksen – op 5/4 in LantarenVenster in Rotterdam en op 27/11 in Carré – was de frêle Parisienne een sprankelende verschijning. Een enorme présence, een expressief verhalend geluid en een feministisch optimisme; een bedwelmende chanteuse van nu.

Alles wat naar onderdrukking of seksisme zweemt, wordt aan flarden gezongen, gerapt, gedanst en vioolgespeeld door de Amerikaanse Brittney Denise Parks alias Sudan Archives. Haar live-energie is daverend, haar muziek een elegante versie van r&b, met ruimte voor experiment en grillige klankstapels. Op tweede album NBPQ blijft steeds iets te ontdekken.

Door een waas van ruis en gruizige opnamekwaliteit hoor je silhouetten van melodieën. Op hun prachtige debuut blijkt het Londense duo Jockstrap te houden van mysterie, verpakt in moderne elektronica, dub en dance.

Op zijn tweede album biedt Conway the Machine, uit New York, een lange stroom zware ritmes, deinende woorden en kekke accenten, zoals soulsamples en koorzang. Hij hypnotiseert, juist door de combinatie van looiigheid en sprankeling.

Spontaan en wervelend danst Linde Schöne door nieuwe liedjes als ‘Gekke Bitch’ en ‘Moet Je Hebben’, die werden opgesierd met puntige elektronica en rinkelende gitaar. Haar stem is verleidelijk en ongrijpbaar als een wolk helium.

Weyes Blood laat het duister opgloeien, in stem, teksten en instrumentaties. De statige ballades van And in the Darkness, Hearts Aglow worden gevoelvol gezongen, met gulle klank en romige timing. Na vier albums wordt de belofte ingelost.

‘De vloek van het hert’, luidt de vertaling van de albumtitel die in het Iers zoiets uitdrukt als ‘Potverdorie!’ De derde van Fontaines D.C. onworstelt zich aan de postpunk en brengt nieuw vuur en elektronisch experiment in het repertoire van een band die dit jaar op de podia boven zichzelf uit steeg.

Intussen ook wel de ‘witte dubbelelpee’ genoemd van de groep van Adrianne Lenker, die met songs als ‘Change’ en ’Certainty’ een nieuwe dimensie toevoegt aan muziek die intens persoonlijk, veelzijdig en hartroerend is.

Diepgaand, noemde spoken word-kampioen Kae Tempest de beslissing om uit de kast te komen als non-binair. Dit album ontstijgt aan de harde realiteit van personages die een gevecht moeten leveren om zichzelf te kunnen zijn.

‘Father’ Josh Tillman duikt op dit conceptuele meesterwerk diep in de historie van filmmuziek uit een vergeten Hollywood. Zijn thematiek is hyper-romantisch maar raakt ook aan hedendaagse kwesties.

Space-funk en toekomstjazz van het trio rond Shabaka Hutchings. De majestueuze tenorsax van King Shabaka honkt, fluistert, scheurt en gaat soms verwoestend tekeer. Verheffende, genre-doorkruisende muziek.

Het trio clipping. rondom de veelzijdige rapper Daveed Diggs deed het publiek in Utrecht huiveren en dansen op melodieloze beats en meedogenloze horrorraps. Maar hun totale bijdrage aan het festival was groter. Als curator toonden ze hoe kleurrijk het duister is, met spannende acts als rapper Zebra Katz, doomduo Divide and Dissolve en rapduo They Hate Change.

Album van het jaar. De majestueuze gospelstem van Jakob Lusk komt tot volle wasdom met slepende beats en filmische soularrangementen.

Een rijke plaat die met sporen van blues en ethio-jazz genoeg herkenning biedt om te verdwalen in een onbekende wereld: die van de onderdrukte Beja-cultuur in Soedan.

Corona-inhaalconcert dat deed beseffen hoe dor de voorgaande twee jaar waren. Thundercat is vindingrijk op de bas en zeker ook als songwriter. Altijd laverend tussen ernst en ironie.

Rapper met geweldige flow put meer dan ooit uit haar roots in zuidelijk Afrika. Ze vertoeft op een creatief hoogtepunt.

Rome Streetz is een top-MC die in rauwe, beeldende zinnen de beklemmende, filmische scènes op elkaar stapelt. Van bloederige voodoo-rituelen en steekgevechten in de gevangenis, tot ’s nachts urenlang cocaïne verpakken totdat je vingertoppen ongevoelig zijn. Hij is op prettig slepende, sfeervolle beats, rijm-technisch veelzijdig en verrassend; bijtend en innovatief.

De belangrijkste popartiest van de 21ste eeuw viert krachtig het einde van de lockdown en de historische impact van zwarte dancemuziek en queer clubcultuur, op een perfect samengesteld, gedreven pulserend en rijkgeschakeerd album vol dansvloerdiamanten.

Een hiphopshow als strak geregisseerde, ingetogen theatrale reis met een sublieme spanningsboog. Tijdens zijn The Big Steppers Tour neemt Lamar het publiek mee naar zijn rusteloze ziel met rijke, melancholieke producties. Hij schakelt sterk tussen stemmig en uitzinnig, introvert en opzwepend.

Angelo ‘Rotjoch’ Diop, het boegbeeld van hiphopplatform 101Barz, trommelde de halve nationale rapscene op voor zijn eigen ambitieuze album. Het resultaat biedt een overtuigende en generaties overstijgende staalkaart van toonaangevende Nederlandse rappers uit de 21ste eeuw.

Filmmaker Clarence ‘Coodie’ Simmons volgde Kanye West sinds eind jaren negentig voor deze driedelige, ongepolijste en intense Netflix-marathondocumentaire. Met name de eerste twee, op Wests muzikale ambities toegespitste afleveringen – vóór de steeds groteskere controverses – zijn briljant.

De exceptionele drummer/componist McCraven maakte met In These Times de beste jazzplaat van 2022. Harmonische elegantie, een goed gelaagde opbouw en spannende ritmewisselingen werden live uitgebouwd tot stomende sets met in trance brengende drumsolo’s.

Lekkere follow-up van Amerikaans droomkwartet dat elkaar als jonge jazzcats vond in de jaren negentig en in 2020 als gevierde jazzleeuwen weer samen brulde. De klik is ogenblikkelijk, steeds weer verschuiven de rollen van begeleider naar bevlogen spel op de voorgrond. De livetrack is een must.

Conceptalbum van Sinatra dat in de muziekgeschiedenis is weggezet als flop. De opgepoetste mastertapes uit 1969 zijn een ware herontdekking. Sinatra kruipt in de huid van een verlaten man. Prachtige zang waarin zowel zijn onmacht als zijn toenemende veerkracht voelbaar worden.

De populariteit van moderne Britse jazz, die zich vanzelfsprekend mengt met ritmes van de straat, wordt nog eens onderstreept door het superspeelse Ezra Collective. Jazz van het beweeglijkste, levendigste soort met een immer kloppende afrobeat.

Nederlandse jazzalbum voor fijnproevers. Van grillig, alles verwoestend donker ging jazzpianist Wolfert Brederode naar verzachtend lentelicht. Een stemmige plaat met veel contemplatie en subtiliteit.