Jane Birkin (76), koningin van het zucht-chanson, overleden

Jane Birkin, de Brits-Franse actrice en zangeres die wereldberoemd werd als koningin van het zucht-chanson, is op 76-jarige leeftijd overleden. Verschillende Franse media melden dat ze zondagochtend dood is aangetroffen in haar woning in Parijs. Birkin kampte al langer met gezondheidsproblemen: in 2021 had ze een hartaanval en recent zegde ze om gezondheidsredenen een aantal concerten af.

De in Londen geboren Birkin, dochter van de Britse actrice Judy Campbell en marineofficier David Birkin, vergaarde haar eerste bekendheid met een kleine rol in Michelangelo Antonioni’s Blow-Up in 1966. Op 19-jarige leeftijd was ze als eerste vrouw frontaal naakt te zien in een Engelstalige film. Drie jaar later verruilde ze Engeland voor Frankrijk toen ze gecast werd in de Franse speelfilm Slogan. Op de set ontmoette ze regisseur, componist en hoofdrolspeler Serge Gainsbourg, met wie ze snel daarna trouwde. Ze was ook geliefd als voorvechtster van vrouwen- en lhbtqi-rechten.

Met Gainsbourg werd ze bekend als de meest sensuele onder de Franstalige popzangeressen door het nummer ‘Je t’aime… moi non plus’ uit 1969. Het gekreun en gehijg op het expliciete nummer – voor Brigitte Bardot reden om een eerder opgenomen versie uiteindelijk toch niet uit te willen brengen – leidde tot grote controverses. Het Vaticaan deed het nummer in de ban en de internationale pers sprak er schande van. Maar ondanks de weigering van sommige radiozenders om het af te spelen, werd het nummer een megahit in meerdere Europese landen. Met meer dan 6 miljoen verkochte exemplaren bleek het de grootste hit van Gainsbourg.

Muzikale samenwerking

Daarna volgden nog veel gezamenlijke hits, waaronder ‘69 année Érotique’ en ‘La décadanse’ en was Birkin de inspiratie voor veel andere muziek van Gainsbourg. Ook na de scheiding van het stel in 1980, hield hun muzikale samenwerking stand. Tot Gainsbourgs dood in 1991 schreef hij liedjes voor Birkin en voerde zij zijn werk live uit.

Naast haar werk als actrice en zangeres was Birkin ook model en mode-icoon. Modemerk Hermès lanceerde in 1984 de ‘Birkin bag’, een klassieke tas die nog steeds verkocht wordt. Vanwege de hoge prijs en beperkte beschikbaarheid, er zijn wachtlijsten, groeide de tas snel uit tot een statussymbool. In 2019 betaalde iemand tijdens een veilig 380.000 dollar voor een exemplaar. Zelf gebruikte Birkin de tas overigens al lang niet meer: ze vond hem te zwaar.

Poëtisch tekstschrijver

Met haar latere albums À La Légère (1998), Enfants d’Hiver (2008) en Oh! Pardon Tu Dormais… (2020) ontwikkelde Birkin haar eigen geluid. „Ze ontpopte zich als een kundig en poëtisch tekstschrijver, die het individuele tot het universele maakte”, schreef NRC. „Haar chansons vertellen over de krassen op haar ziel en de klappen die ze in haar meer dan vijftigjarige film- en muziekcarrière heeft moeten incasseren.”

In het chanson ‘Cigarettes’, dat op haar laatste album staat, bezingt Birkin het trauma van de dood van dochter Kate, uit haar huwelijk met dirigent en componist John Barry. In december 2013 viel zij op 46-jarige leeftijd van vierhoog uit het raam van haar Parijse woning. Was het zelfmoord? Die zwarte gedachte zingt Birkin van zich af. „Heeft ze het raam geopend om de rook te verdrijven? Misschien was het een ongeluk, vraiment bête.”

In 2021 verscheen de documentaire Jane par Charlotte, een portet door Birkins dochter Charlotte Gainsbourg, eveneens actrice, van haar moeder. De titel verwijst naar Jane B. par Agnès V, een film waarin de Franse regisseur Agnès Varda Birkin in 1988 centraal stelde. „Het visueel avontuurlijke Jane par Charlotte blijkt een onverwacht intieme moeder-dochter therapie op fluistertoon, met uitstapjes naar Tokyo, New York en papa Serge Gainsbourgs oude huis aan de Rue de Verneuil, nu een schemerige uitdragerij vol memorabilia”, recenseerde NRC de documentaire. „Jane par Charlotte is een monument voor de deemoedigheid en zelfrelativering die komt met de jaren.”