N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Reportage
ChristenUnie Op een partijbijeenkomst blikte de ChristenUnie-top dinsdag met leden terug op de val van het kabinet. Partijleider Mirjam Bikker sluit opnieuw regeren met de VVD niet uit.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102809217-20a418.jpg)
De ChristenUnie had volgens partijlid Henk al zo vaak uit deze coalitie kunnen stappen. Maar om asiel? Waarom niet vanwege de parlementaire enquête over de gaswinning in Groningen, zegt hij, als Groninger? Daarin werd begin dit jaar snoeihard geoordeeld.. Voor ChristenUnie-lid Henk kwam de kabinetsval eerder te laat dan te vroeg.
Op het podium in een Veenendaalse evenementenhal staan dinsdagavond demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en Tweede Kamerlid Don Ceder, woordvoerder asiel en migratie. De twee leggen namens de ChristenUnie verantwoording af over de kabinetsval en beantwoorden vragen van de tweehonderd aanwezige leden.
Ze zijn „verschrikkelijk moe”, zegt Van Ooijen, en ze spreken de leden toe met „een zwaar gemoed”. Liever hadden ze op het podium gestaan om een akkoord te verdedigen. Maar voor de ChristenUnie gingen de door de VVD gewenste beperkingen in de asielprocedure op het herenigen van gezinnen te ver, zegt Van Ooijen, die namens de ChristenUnie onderhandelde. Rutte IV viel daarom afgelopen vrijdag.
Van Ooijen zegt tegen partijlid Henk dat de coalitie het juist „heel erg eens” was over Groningen. Voor alle partijen was duidelijk wat het kabinet moest doen, dus was het logisch om het juist niet op te geven na de enquête. Asiel lag veel gevoeliger.
Rode lijn
De ChristenUnie is voor een streng en eerlijk migratiebeleid, klinkt het. Maar aan kinderen kom je niet, zegt partijvoorzitter Ankie van Tatenhove al aan het begin van de avond als zij voorgaat in gebed. Later zegt Don Ceder het ook, als hij uitlegt waar het op fout ging: „Ouders en kinderen horen bij elkaar.” Ze hadden al best veel concessies gedaan in de onderhandelingen, maar dát was voor de ChristenUnie de rode lijn. En het ging maar om een paar duizend mensen. „Was dit nou de oplossing”, vraagt Ceder zich af.
Bij veel leden klinkt dinsdag vooral begrip voor de kabinetsval, ook al betekent het dat de regering op veel andere onderwerpen voorlopig ook minder kan doen. De CU’ers zijn trots dat hun partij voor de eigen principes en waarden staat.
Sommige leden vragen om een reflectie op Rutte III en Rutte IV. De ChristenUnie nam deel aan beide kabinetten. In die jaren daalde het vertrouwen in de politiek, zegt lid Marije Roeleveld, en groeide het cynisme. „Hoe zien jullie dat?” Het gaat te veel op de man, vindt Van Ooijen, en te weinig over idealen. Ook vindt hij dat eerlijkheid terug moet in de politiek. „Ook als iets niet kan.”
Tijd en geld
Partijleider Mirjam Bikker wilde niet zeggen of een plek in de oppositie na komende verkiezingen beter is voor de ChristenUnie nu de partij in twee kabinetten heeft gezeten. „Het is nu eerst aan de kiezer”. Maar de ChristenUnie is nog steeds een constructieve partij, zegt ze ook. En ook de VVD blijft een potentiële coalitiepartner. Al bewijzen de afgelopen maanden dat het moeilijk is om het eens te worden met de liberalen, zegt de fractievoorzitter.
De verwachting is dat Bikker lijsttrekker wordt. Ze is pas sinds januari partijleider, en schetste in haar speech wat de ChristenUnie belangrijke thema’s vindt voor de komende verkiezingen. Bikker noemde arbeidsmigratie, een land waar „genoeg is om te delen”, een toekomst voor de jonge boer en klimaat en natuur, die niet kunnen wachten nu deze maand wereldwijd de warmste week ooit werd gemeten.
Om de eigen vijf zetels hoeft de ChristenUnie zich, afgaande op peilingen, voorlopig geen zorgen te maken. En om de leden ook niet, afgaande op deze avond. De punten van aandacht lijken vooral praktisch: tijd en geld. De ChristenUnie moet nu, net als andere partijen, in korte tijd een campagne bedenken en uitvoeren. Partijvoorzitter Van Tatenhove roept sollicitanten op zo snel mogelijk een brief te schrijven, in september moet op een congres de kandidatenlijst en een verkiezingsprogramma worden vastgesteld.
Het liefst had Van Tatenhove nog een jaartje langer gespaard, om met een vollere partijkas de campagne in te gaan. „Het kost tonnen.” De vraag is of de leden de pennen die op de stoelen lagen bij binnenkomst, niet meenemen naar huis. Ook de borrel is soberder, zegt Van Tatenhove. Alleen een drankje, geen hapje.
