Opinie | Rutte, stop met gevaarlijk politiek theater over asielzoekers

Als het over migratie gaat, horen we minister-president Mark Rutte (VVD) alleen over asielzoekers. Maar er zijn 600.000 EU-arbeidsmigranten. 150.000 expats. En jaarlijks 20 miljoen buitenlandse toeristen. Nu dreigt Rutte zelfs zijn kabinet op te blazen omdat het aantal asielzoekers de afgelopen tijd bovengemiddeld uitvalt: 46.460 vorig jaar versus gemiddeld 31.200 de afgelopen tien jaar.

De premier speelt hiermee riskant politiek theater. Door de angst voor asielzoekers aan te wakkeren, probeert hij kiezers voor zich te winnen. Daarbij neemt hij voor lief dat kwetsbare asielzoekers worden misbruikt, mensen tegen elkaar worden opgezet en een sfeer van misinformatie wordt gefaciliteerd. En alsof dat nog niet cynisch genoeg is, belemmert de partij van de premier, de VVD, juist die zaken die wel helpen de asielinstroom in goede banen te leiden. Dit is gevaarlijk en een fatsoenlijke partij onwaardig.

Bangmakerij

Terecht riep BBB-leider Caroline van der Plas dan ook recent op te stoppen met bangmakerij over asielzoekers. CBS-cijfers laten zien dat de asielinstroom vorig jaar zelfs 20 procent lager was dan de dramatische piek in 2015 als gevolg van de oorlog in Syrië. Een piek die we overigens als samenleving ook snel te boven kwamen. Bovendien is de instroom dit jaar tot en met mei zelfs iets lager dan vorig jaar in dezelfde periode.

Minister-president Rutte legt ook veel nadruk op het beperken van het aantal nareizigers, terwijl ook dat aantal de eerste maanden van dit jaar fors lager (17 procent) uitvalt dan dezelfde periode vorig jaar en slechts iets (3 procent) boven het tienjarig gemiddelde ligt. Over welke asielcrisis hebben we het eigenlijk?

Over welke asielcrisis hebben we het eigenlijk?

De BBB-leider deed ook de oproep vooral te „kijken naar wat we aankunnen”. En dat is precies waar de schoen knelt. Dat blijkt vooral te maken te hebben met slecht begrotingsbeleid. De Algemene Rekenkamer concludeerde begin dit jaar dat vooral de jarenlange bezuinigingen op asielopvang en de snelle afbouw van opvangcapaciteiten de oorzaak is van de huidige opvangtekorten.

In de 21 van de 23 onderzochte jaren bleken telkens de uitgaven veel hoger dan de vooraf begrote kosten. Het gevolg: structurele improvisatie en een steeds terugkerende noodzaak tot dure noodopvang waardoor de kosten voor asielopvang onnodig hoog uitvallen en capaciteit structureel achterblijft bij de vraag.

Met andere woorden: door te weigeren voldoende standaard goedkope opvangcapaciteit op peil te houden, creëerden opeenvolgende regeringen een structurele opvangcrisis.

Lees ook: Welke coalitiepartijen hebben baat bij een val van het kabinet?

Zo ook nu. Om de onnodig hoge kosten te dekken bezuinigt het kabinet 3,4 miljard euro op ontwikkelingshulp voor arme landen. Dat is behoorlijk cynisch omdat juist dit budget bedoeld is om perspectief te bieden aan mensen in die landen waar ook veel vluchtelingen vandaan komen. Bijvoorbeeld door oorlogen te helpen indammen, noodhulp mogelijk te maken en kansen op een beter bestaan te bevorderen. De VVD slaat hiermee echter mooi twee vliegen in één klap want de partij wilde toch al langer af van deze ontwikkelingshulp.

Illusie van crisis

Kortom, als we al te maken hebben met een crisis, dan is het vooral een bestuurlijke en politieke crisis. Eentje waarbij problemen worden gecreëerd en opgeblazen als het politiek uitkomt. En eentje waarbij de illusie van crisis wordt gebruikt om te bezuinigen op die zaken waarmee het probleem daadwerkelijk kan worden aangepakt. Dat is cynisch en gevaarlijk. Het vervreemdt de kiezer alleen maar verder van de politiek en „maakt mensen gek met deze polarisatie”, zoals de BBB-leider naar collega’s uithaalde in de Tweede Kamer.

Door te weigeren voldoende standaard goedkope opvangcapaciteit op peil te houden, creëerden opeenvolgende regeringen een structurele opvangcrisis

De minister-president zou er dan ook goed aan doen het hoofd koel te houden en de bühne en de onderbuik te verruilen voor de feiten. Pak de oorzaken van armoede en ongelijkheid aan die ertoe leiden dat mensen huis en haard verlaten om naar Europa te vluchten. Investeer in diplomatie; niet om kortzichtige migratiedeals met dictators te sluiten, maar om vooruitgang, vrede en veiligheid te bevorderen waardoor mensen ervoor kiezen in eigen land een toekomst op te bouwen. En breng thuis de zaak op orde, zodat we meer en betere opvang beschikbaar hebben voor minder geld. Dat is wat een fatsoenlijke partij zou doen. Dat is wat de kiezer van de politiek verwacht.