N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Duurzaamheid Rabobank verstrekt miljarden aan kredieten aan Braziliaanse industrieën die grote milieuschade veroorzaken, volgens onderzoeksbureau Profundo.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102542463-bf3e09.jpg)
De Rabobank had in 2022 5,9 miljard euro aan kredieten uitstaan in sectoren in Brazilië die bijdragen aan ontbossing en luchtvervuiling en op grote schaal gebruikmaken van pesticiden. Dat concludeert onderzoeksbureau Profundo in een rapport in opdracht van Greenpeace Nederland, over de financieringsactiviteiten van de Rabobank in Brazilië.
Het onderzoek van Profundo richtte zich op de financiële betrokkenheid van de Rabobank bij de Braziliaanse soja-, rundvlees-, papier- en pulpindustrie. Die sectoren hebben volgens Profundo een verhoogd risico op milieuschade. Dat gaat bijvoorbeeld om het afbranden van regenwoud om ruimte te maken voor veehouders en sojatelers. De Rabobank is sinds 1989 actief in Brazilië, en verstrekt daar sinds 2004 directe leningen en andere financiële diensten aan de agrarische sector. De Rabobank had in 2021 in totaal 13 miljard aan leningen in Latijns-Amerika uitstaan. Volgens Profundo betreft het leeuwendeel daarvan Brazilië.
Profundo probeerde, naast de directe geldstromen van de Rabobank richting onder meer de Braziliaanse soja-industrie in het algemeen, ook de specifieke bijdrage van de Rabobank aan milieuschade in kaart te brengen. Daarvoor waren forse aannames nodig. Volgens het onderzoeksbureau schieten de data en rapportages van de bank zelf tekort in consistentie en precisie. „Wij konden de leningen niet linken aan specifieke boeren”, vertelt Gerard Rijk, macro-econoom en onderzoeker bij Profundo. „Dan is het niet te checken welke activiteiten van de Rabobank specifiek aan bijvoorbeeld ontbossing bijdragen. Niet elke hectare die nodig is om soja te verbouwen of runderen te laten grazen bestaat uit een hectare zojuist ontboste Amazone of Cerrado.”
Om toch een getal te vinden, combineerden de onderzoekers de uitstaande kredieten van de Rabobank per Braziliaanse staat met het percentage ontbossing dat in die staat heeft plaatsgevonden. Zo telden de kredieten in staten met weinig ontbossing minder zwaar mee. Daarmee gaan de onderzoekers ervan uit dat de gemiddelde ontbossing per staat representatief is voor de activiteiten van de Rabobank.
Via die route concluderen de onderzoekers dat de kredieten van Rabobank in verband te brengen zijn met bijna 390.000 hectare ontbossing, 108 miljoen ton CO2-equivalent door ontbossing, en 148 miljoen ton CO2-equivalent aan methaan door de vee-industrie. Uitgedrukt in euro’s zou de schade aan klimaat, biodiversiteit en gezondheid op meer dan 65 miljard uitkomen.
Anti-ontbossingsbeleid
In een reactie wijst de Rabobank erop sinds 2016 een anti-ontbossingsbeleid te hebben, en „geen klanten te accepteren die na 2005 illegaal ontbost hebben”, momenteel ook geen legale ontbossing meer te financieren, en „geen grond in onderpand te nemen als daar na 1 januari 2018 ontbost is”. Verder zegt de bank jaarlijks contact te onderhouden met haar klanten, „ook over duurzaamheidsonderwerpen”, en met satellietdata ontbossing te monitoren.
Profundo ziet inderdaad een kentering in de investeringsactiviteiten van de Rabobank. „Tot 2019 was de Rabobank sterk vertegenwoordigd met rurale leningen in gebieden waar relatief veel werd ontbost. Daarna namen de leningen in die gebieden af en namen ze relatief toe in gebieden met minder ontbossing”, aldus Rijk. Volgens hem is het een vertraagd effect van het anti-ontbossingsbeleid dat de bank sinds 2016 voert. „Maar zelfs als het beleid helemaal succesvol zou zijn, financiert de Rabobank nog steeds de rundvleessector. Die heeft hoe dan ook een grote methaanuitstoot”, aldus Rijk.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/06/data100996976-3ecd17.jpg)
Naast de directe betrokkenheid van de Rabobank in Brazilië, keek Profundo ook naar indirecte betrokkenheid via Nederlandse bedrijven die op grote schaal producten uit de genoemde risicosectoren gebruiken. Het gaat dan vooral om het gebruik van soja in de Nederlandse agrarische sector. Op die manier had Rabobank volgens ProFundo in 2022 2,8 miljard aan kredieten uitstaan die bijdroegen aan de sojasector in Brazilië. Deelnemingen van de Rabobank aan niet-Nederlandse of Braziliaanse bedrijven die wel degelijk bijdragen aan milieuschade in Brazilië, vallen buiten het onderzoek. Ook benadrukken Profundo en Greenpeace dat de schade aan bijvoorbeeld inheemse gemeenschappen niet is onderzocht, en niet in geld is uit te drukken.
