N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Jenin Het Israëlische leger is in de stad Jenin en in het naastgelegen vluchtelingenkamp met geweld op zoek naar Palestijnse strijders. Draagt deze operatie bij aan de veiligheid van Israël?
De operatie van het Israëlische leger van de laatste paar dagen in de stad Jenin en het aangrenzende vluchtelingenkamp is de grootste in ruim twintig jaar. Meer dan duizend militairen kamden de straten uit op zoek naar gewapende Palestijnse strijders en Israël bestookte sommige gebouwen vanuit de lucht met drones.
Volgens Israëlische woordvoerders zijn er de afgelopen zes maanden al vijftig Palestijnse acties op Israëlische doelen vanuit Jenin gelanceerd. Premier Netanyahu omschreef Jenin maandag als „het meest legitieme doelwit ter wereld – mensen die ons land zouden willen vernietigen.” De Palestijnse president Mahmoud Abbas daarentegen veroordeelde bij monde van een woordvoerder de operatie in Jenin als „een oorlogsmisdaad”. Drie vragen over een omstreden operatie.
1 Hoe is de situatie nu in Jenin en het naastgelegen kamp?
De situatie in de stad en speciaal in het aanpalende vluchtelingenkamp blijft gespannen, al waren er afgelopen nacht veel minder schoten te horen dan de nacht ervoor. Ook waren er geen nieuwe luchtbombardementen met drones zoals een etmaal eerder. Die relatieve stilte kan er mee samenhangen dat Israël al veel van de Palestijnse schutters heeft opgepakt, zo’n 120 man. Eerder schatte het Israëlische leger het totale aantal bewapende Palestijnen in het kamp op driehonderd.
Het Palestijnse dodental staat inmiddels op tien, volgens legerwoordvoerders allen strijders. Onder de ruim honderd gewonden bevinden zich wel ongewapende burgers, erkenden de woordvoerders. Ook een Israëlische militair raakte gewond.
De ravage in het kamp is groot, mede omdat bulldozers het wegdek van veel straten aan de zijkanten omploegden om eventuele explosieven die daar verborgen waren onschadelijk te maken. Zo’n 4.000 van de circa 17.000 inwoners van het kamp zijn sinds gisteren gevlucht en hebben elders een goed heenkomen gezocht. De achterblijvers zitten zonder stroom en water.
2 Waarom laait juist in het kamp bij Jenin steeds het geweld op?
De bewoners in het kamp stammen deels af van Palestijnen die in 1948 uit het huidige Israël werden verdreven. Ze hebben zich nooit neergelegd bij hun lot en de geest van verzet is er ook na de Israëlische bezetting van de Westelijke Jordaanoever in 1967 nooit verslapt. De Israëliërs noch de Palestijnse Autoriteit van Abbas, die op papier ook Jenin bestuurt, zijn er ooit in geslaagd hun gezag over de stad en het kamp te vestigen. „Er zijn twee plaatsen in Palestina die Israël nooit volledig heeft kunnen veroveren – Jenin en Gaza”, stelde vorig jaar de Palestijnse politieke analist Diana Buttu tegenover televisiezender Al Jazeera.
Het verzet in Jenin bereikte een hoogtepunt in april 2002, toen de Tweede Intifada (opstand) van de Palestijnen tegen Israël (2000-2005) in volle gang was. Ook toen probeerde Israël het gewapende verzet uit te roeien. Dit mondde uit in een tien dagen durende veldslag in het kamp, waarbij 52 Palestijnen, onder wie ook verscheidene burgers, en 23 Israëlische militairen het leven verloren. De verwoestingen in het kamp door de gevechten waren groot. Het hardnekkige verzet in Jenin maakte veel indruk op andere Palestijnen.
Ook de laatste anderhalf jaar vonden weer veel aanvallen op doelen in Israël of tegen Joodse kolonisten hun oorsprong in Jenin. Omgekeerd dook het Israëlische leger vaak weer op in Jenin, met name in het kamp, vaak met doden tot gevolg. Wie door het kamp loopt, stuit voortdurend op al dan niet versleten posters van vooral jongemannen – dikwijls met een wapen in de hand – die door Israël zijn gedood of gevangen genomen. Ook de befaamde Palestijnse correspondent van Al Jazeera Shireen Abu Akleh werd in het voorjaar van 2022 tijdens het voorbereiden van een reportage in het kamp door het Israëlische leger doodgeschoten.
3 Haalt de Israëlische actie de angel uit de Palestijnse opstandigheid?
Het lijkt onwaarschijnlijk dat de Palestijnen in Jenin zich voortaan koest zullen houden. Het verleden wijst uit dat zulke harde militaire acties hooguit tijdelijk voor rust zorgen. De Palestijnen hebben in het algemeen het gevoel dat ze steeds meer in de verdrukking raken, ook door het groeiende aantal Joodse kolonisten en nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever. Abbas en zijn op papier autonome Palestijnse Autoriteit zijn er op geen enkele manier in geslaagd dat proces tegen te houden. Steeds meer Palestijnen, zeker jongeren, zien daarom alleen gewapend verzet nog als een geloofwaardige optie om zich tegen Israël te verzetten. Steeds meer jongeren nemen de wapens op. Niet alleen in Jenin maar ook in een stad als Nablus en elders.
Israël riskeert met dit soort militaire ingrepen bovendien weer wraakacties van Palestijnen – niet noodzakelijkerwijs uit Jenin zelf. Deze dinsdag werd Tel Aviv opgeschrikt door een aanslagpleger die met zijn auto inreed op mensen bij een bushalte. Daarna wilde hij hen met een mes te lijf gaan. Zeven mensen raakten gewond voordat de man door een bewapende voorbijganger werd doodgeschoten. Ook uit de stad Bnei Brak, waar veel orthodoxe joden wonen, werd een aanslag gemeld.
Zulke aanslagen zijn weer koren op de molen van de extreemrechtse Israëlische regering, die er aanleiding in ziet om het leger nog harder te laten optreden tegen de Palestijnen. ,,De Israëlische defensie-eenheden en de veiligheidstroepen zullen iedereen die ons kwaad wil doen in handen krijgen”, voorspelde minister van Financiën, Bezalel Smotrich, een aanhanger van de harde lijn. Minister van Nationale Veiligheid Itamar Ben-Gvir, eveneens een havik, riep naar aanleiding van het incident in Tel Aviv alle Joden die daarvoor in aanmerking komen op om een wapen bij zich te dragen.