N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2021/11/trujilo-vierkant.png)
Als een sportredactie een foto plaatst bij een artikel over voetbal, kan ze kiezen tussen een actief of een passief beeld. In de actieve foto wordt gevoetbald, in de passieve wordt bijvoorbeeld gejuicht na een goal of gesloft na verlies. Bij artikelen over mannenvoetbal staat 3,5 keer vaker dan bij vrouwenvoetbal een actieve foto. Vrouwen worden vaker knuffelend na een doelpunt afgebeeld.
Dit soort observaties deden onderzoekers die voor Woman Inc. naar de berichtgeving over voetbal in Nederlandse media keken. Met de observatie over de passieve foto’s bij vrouwen stapten ze naar de redacties en vroegen: Waarom doen jullie dat? Het antwoord was meestal: dat zijn de beschikbare foto’s bij de beeldbank. Dus togen de onderzoekers naar de beeldbank. Daar ontdekten ze dat in twee derde van de gevallen voor de passieve vrouwenfoto ook een actieve voorhanden was, vaak van dezelfde fotograaf.
Dat sportredacties aandacht geven aan vrouwenvoetbal is mooi, maar we moeten wel uitkijken hoe we dat doen, want voor je het weet zit je stereotypen te bevestigen alsof het 1930 is. Daarvoor hebben we het taalgebruik al, hetzelfde met foto’s doen is overdreven. Als het over voetbal door vrouwen gaat, wordt constant benadrukt dat het over vrouwen gaat, terwijl bij mannenvoetbal alleen bij hoge uitzondering wordt vermeld dat het mannen betreft. Die hoge uitzondering is wanneer het woord doelman valt, verder is het sekseloos voetbal dit, sekseloos voetbal dat. Voetbal door mannen blijft daarmee de norm en voetbal door vrouwen het rare. Uit het onderzoeksverslag leerde ik dat dit ‘othering’ heet: het wegzetten van een groep mensen als de ander.
De onderzoekers keken ook naar wat er in artikelen over mannenvoetbal dan wel werd gezegd in plaats van te refereren aan hun man-zijn. Bij de mannen werd vaker de naam van een speler genoemd. Als je dat bij de vrouwen doet, krijg je: ‘Van de Sanden gaat niet mee naar het WK.’ Zonder het V-woord te gebruiken weet je dat het over de Leeuwinnen gaat, gewoon omdat de naam van een speler is genoemd.
Bij de presentatie van het onderzoek donderdagavond, hoorde ik dat NOS Sport ervoor heeft gekozen dat vrouw-onderscheid niet meer te maken, dus ging ik daar meteen op letten. Vrijdag bij het Sportjournaal zeiden ze in een item over de selectie van de Leeuwinnen inderdaad niet één keer dat het over vrouwen ging. Ze hadden het over de Oranje-selectie, het EK en de WK-finale. Dat kon toeval zijn, want op de site werd het V-woord wel onnodig gebruikt.
Met aanbevelingen uit het onderzoek in de hand, is het spotten van seksisme in de voetbalverslaggeving heel makkelijk geworden. De Volkskrant plaatste een artikel over de Leeuwen in de categorie ‘Nederlands elftal’. Voor de Leeuwinnen werd dat de categorie ‘WK voetbal vrouwen’. Dat impliceert dat de vrouwen niet het Nederlands elftal zijn. Rechterrijtje voor de Volkskrant.
Tegelijk met het aankomende WK in Australië en Nieuw-Zeeland, begint de eredivisie seksisme bij de voetbalverslaggeving. Zondagavond, na de vriendschappelijke wedstrijd Nederland – België, kan alvast vriendschappelijk worden gekeken naar de woord- en beeldkeuzes.
