Istanbul was de muze van Ara Güler

Istanbul, jaartal onbekend

Foto Ara Güler/Ara Güler Museum

In Beeld De Turkse Ara Güler fotografeerde over de hele wereld maar het beroemdst werd hij met zijn nostalgische zwartwitfoto’s van Istanbul in de jaren 50, 60 en 70. Een groot overzicht van zijn werk is nu te zien in Amsterdam.

Het oog van Istanbul. Zo luidde de bijnaam van de beroemde Turkse fotograaf Ara Güler (1928-2018). Hoewel hij in zijn rijke carrière over de hele wereld foto’s maakte, en talloze internationale beroemdheden voor zijn camera kreeg, onder wie Churchill, Picasso en Gandhi, bleef Istanbul zijn muze en zijn favoriete onderwerp. Zijn iconische foto’s van de stad in de jaren 50, 60 en 70 behoren niet alleen tot zijn beste werk, maar vormen ook een uniek tijdsdocument.

Want de esthetiek van Istanbul is sindsdien onherkenbaar veranderd. De krakkemikkige huizen uit de Ottomaanse tijd van hout en natuursteen hebben plaatsgemaakt voor betonnen hoogbouw. Güler betreurde die verandering. „Die oude tijd zou vandaag vergeten zijn als ik mijn foto’s van Istanbul niet had gemaakt”, zei hij met bittere melancholie tegen de BBC. „Er is niets over van de oude stad. De beschaving ontwikkelt zich, maar mensen zijn hun gevoel voor schoonheid kwijtgeraakt.”

Kumkapi-vissers keren terug naar de haven bij het eerste ochtendlicht. Istanbul, 1950. Foto Ara Güler/Ara Güler Museum

De Gouden Hoorn, Istanbul, 1955 Foto Ara Güler/Ara Güler Museum

Beyoğlu, Istanbul, 1955 Foto Ara Güler/Ara Güler Museum

Gülers beroemde zwartwit foto’s van Istanbul maken deel uit van de tentoonstelling A Play of Light and Shadow, een samenwerking tussen het fotografiemuseum Foam in Amsterdam en het Ara Güler Museum in Istanbul, die donderdag werd geopend. Hij fotografeerde de oude scheepswerven aan de Gouden Hoorn. Of de vissers die ’s ochtends de Bosporus op voeren, sigaret in de mondhoek, met Istanbul en onheilszwangere wolken en op de achtergrond.

Maar de tentoonstelling biedt ook de mogelijkheid om minder bekend werk te verkennen uit Gülers omvangrijke oeuvre. Zoals foto’s van de berg Ararat en van Turkije’s rijke historische erfgoed, zoals de archeologische opgravingen bij Nemrut. Güler liet een enorm fotoarchief van zo’n 800.000 foto’s na, die hij maakte in Turkije en de wereld daarbuiten voor tijdschriften als Time, Paris Match, Stern en Hayat. Op reportage had hij steevast vier Leica-camera’s bij zich, één voor elke opdrachtgever.

De Ararat, 1965 Foto Ara Güler/Ara Güler Museum

Dok in de wijk Galata, Istanbul, 1962 Foto Ara Güler/Ara Güler Museum

Aphrodisias, Aydın, 1958–1961 Foto Ara Güler/Ara Güler Museum

Tophane, wijk in Istanbul,1954 Foto Ara Güler/Ara Güler Museum

Tophane, wijk in Istanbul, 1958 Foto Ara Güler/Ara Güler Museum