Opinie | Het tientje van Lowlands werpt de vraag op waar NRC wel en niet voor wil betalen

Er zat geen woord Spaans bij: „Als Lowlands dit niet terugtrekt, doen wij met NRC geen verslag van het festival dit jaar. Vrije nieuwsgaring zonder tegenprestatie is een groot goed, bovendien zijn wij daar om te werken en niet om de door Lowlands gekozen doelen te steunen.” Muziekredacteur Peter van der Ploeg reageerde op het bericht dat Lowlands van journalisten tien euro vraagt om verslag te mogen doen vanaf het festivalterrein. Ook andere gasten betalen die bijdrage. Hij voegde een citaatje van de hoofdredactie bij: „NRC is van mening dat journalisten hun werk moeten kunnen doen zonder dat ze daarvoor zouden moeten betalen. In het geval van Lowlands zouden ten minste 2 journalisten en 1 fotograaf geaccrediteerd moeten kunnen worden, zonder dat daarvoor kosten in rekening worden gebracht.”

Het tientje van Lowlands viel ook elders slecht. De Nederlandse Vereniging van Journalisten protesteerde, onder meer ANP, AD en NOS lieten weten niet te willen betalen. „Bij vrije nieuwsgaring hoort ook dat daar op geen enkele manier een tegenprestatie tegenover staat”, zei hoofdredacteur Giselle van Cann van NOS Nieuws. Lowlands liet weten voet bij stuk te houden.

‘Vrije nieuwsgaring’ was een grote trom om de maat mee te slaan

De ergernis over de eis van festivalorganisator MOJO (die overigens de prijs voor een regulier kaartje verhoogde tot liefst 300 euro) is begrijpelijk, al is het beroep op ‘vrije nieuwsgaring’ een grote trom om de maat mee te slaan. Die gedachte sprak ook uit de maandagse column van Marcel van Roosmalen, die de NVJ karakteriseerde als „een lieve organisatie uit een andere tijd” en schreef dat „de scheidslijn tussen werkende en feestjournalisten” op Lowlands heel dun is. Wat betreft de vrije nieuwsgaring wierp hij de vraag op hoe het dan zat met andere cultuuruitingen: „Stopt het boekenkatern ook met recenseren op het moment dat ze geen gratis recensie-exemplaren meer krijgen opgestuurd?”

Het beeld dat Van Roosmalen schetst van journalisten en feestgangers in een eindeloze polonaise, klopt niet. Lowlands biedt verslaggevers een werkplek met elektriciteit en internet, maar verder strekt de catering niet, zegt Van der Ploeg. Een tiental jaren geleden was nrc.next mediapartner van het festival; toen stampte een twintigtal redacteuren er onder meer ter plaatse een festivalkrant uit de grond.

Schnitzel en schnapps

Blijft over de vraag waar NRC wel en niet voor wil betalen. Gratis toegang blijkt geen harde eis voor nieuwsgaring. Er wordt betaald voor accreditaties op bijvoorbeeld filmfestivals, voor voetbalwedstrijden (via de sportjournalistenvereniging NSP) of bij theatervoorstellingen in buitenlanden waar men niet bij voorbaat overtuigd is van de noodzaak van berichtgeving in NRC. De krant betaalde ook weleens om een Brits partijcongres te kunnen bezoeken. (Overigens protesteerden juist deze week honderden nieuwsorganisaties, inclusief NRC, tegen de 160 euro vergoeding die de Tories vragen voor bezoek aan hun jaarlijkse congres.) De boekenredactie kóópt ook weleens een boek.

Je kunt de zaak heel principieel bekijken: dan koopt de krant alles wat er moet worden gerecenseerd én elleboogt de criticus van dienst mee in het Rijksmuseum om meer dan een kwart van Het Melkmeisje in het oog te krijgen. Dan wordt de schijn vermeden dat de recensie een wederdienst is voor een geprivilegieerde behandeling. De nadelen zijn van praktische aard: budgetten zijn beperkt, dus er zou minder gerecenseerd worden.

Intussen zijn er zaken die de krant per se wél wil betalen. Zoals de rekening bij restaurantrecensies en lunchinterviews. Over persreizen schrijft de NRC Code: „Bij deelname aan persreizen is het criterium of het een journalistiek relevant programma betreft waaraan wij anders niet kunnen deelnemen (zoals: een wetenschappelijke expeditie naar het poolgebied). We bieden zoveel mogelijk aan de kosten zelf te betalen.” De gedachte is helder, in de praktijk zijn de scheidslijnen vaag. Zo reisde ik ooit met Arnon Grunberg en een groep journalisten in een Marek van der Jagt Express naar Wenen. NRC betaalde trein en hotel, maar ik hoefde niet na het diner op te springen om mijn schnitzel en schnapps uit eigen (kranten-)zak te betalen. Er is, kortom, een grijs gebied van een formaat waar heel wat Lowlandsgangers hun festivaltentjes zouden kunnen opzetten. De beste oplossing lijkt mij: betaal inderdaad zo veel mogelijk zelf en vermeld het wanneer anderen hebben bijgedragen.

Charity fee

Over Lowlands: na het weekend bleek het standpunt van NRC genuanceerder te zijn dan in de tweet van vrijdag, waarin Van der Ploeg meende het bedrijfsstandpunt uit te dragen. Dat bleek een misverstand. Adjunct-hoofdredacteur Sandra Smallenburg zegt dat de bezwaren tegen de charity fee niet automatisch betekenen dat NRC het festival aan zich voorbij laat gaan. „Ook bij andere evenementen betalen we wel accreditatiekosten. Wat wij lastig vinden aan de eis van Lowlands is dat zij bepalen naar welk goed doel die tien euro gaat.” NRC bepaalt liever zelf wat een ‘goed doel’ is. Bovendien leek MOJO journalisten en gasten van Lowlands over een kam te scheren en te onderscheiden van „mensen die komen werken”. Journalisten zijn gewoon aan het werk, zegt Smallenburg.

Uiteindelijk beslist chef cultuur Mischa Spel of NRC mensen naar Biddinghuizen stuurt. Zij wil eerst met Lowlands overleggen over de situatie; tot nu toe was er geen rechtstreeks contact. „Mocht Lowlands bij zijn standpunt blijven, dan kan het een optie zijn om het te vragen onze journalisten te voorzien van een pers-ticket waarvoor wij de reguliere prijzen betalen. Dit heeft echter niet onze de voorkeur.” Het zou, immers, een dure en dus beperkende gewoonte kunnen worden als meer festivals een charity fee gaan vragen. Al lijkt het mij zonder meer de elegantste manier van protest.

Arjen Fortuin

Reacties: [email protected]