N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Op de plank Rechtbank Midden-Nederland stelt wegens personeelskrapte beroepszaken tegen verkeersboetes en WOZ-taxaties uit. Die zijn voor bezwaarbureaus een verdienmodel.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102063277-6752ee.jpg)
Is de rechtbank Midden-Nederland gestopt met het behandelen van beroepszaken tegen lichte verkeersovertredingen en aanslagen voor de onroerendezaakbelasting? Zijn die ‘op de plank’ gelegd of ‘van de rol’ gehaald? Het is met de president meteen zoeken naar de juiste omschrijving van de maatregel die de rechtbank begin dit jaar nam. Patricia Messer-Dinnissen kiest ten slotte voor „wat langer laten liggen” en glimlacht daar diplomatiek bij.
Burgers die onder de rechtbanken in Utrecht, Lelystad, Amersfoort en Almere vallen, kregen een brief dat hun beroep tegen een bekeuring dit jaar niet meer wordt behandeld.
En dat is een bijzondere beslissing. Immers, alle zaken en alle burgers horen voor de rechter gelijk te zijn. En de rechtspraak mag nooit een vraag om recht weigeren. Van de maar liefst 200 soorten zaken die Messers rechtbank behandelt, leken deze twee soorten „het minst schadelijk” om on hold te zetten, vertelt ze. Nu worden bij alle rechtbanken voorraden beheerd en personeel en zalen toegekend naar rato van het verwachte aanbod. Maar daarbij wordt de krapte doorgaans gespreid: iedere sector heeft er dan ongeveer evenveel last van, of het nu straf is, handel of bewind. Naar soorten zaken wordt op bestuurlijk niveau bij voorkeur zo min mogelijk gekeken.
Over welke zaken mag je verantwoord langer doen?
Patricia Messer-Dinnissen president
Het capaciteitstekort in Utrecht was echter zo nijpend dat zich inhoudelijke keuzes opdrongen. Messer noemt het een „gezamenlijk besluit met de teamvoorzitters, waar iedereen achterstaat. De afweging: over welke zaken is het maatschappelijk het best te verantwoorden als je er wat langer over doet. Dat een verkeersovertreding of een WOZ-aanslag niet direct voor de rechter komt, is beter uit te leggen dan een zaak met een kind dat onder toezicht moet worden gesteld, of een strafzaak met een slachtoffer.”
Vorig jaar ging het OM ook al overstag. In diverse arrondissementen werden honderden lichte strafzaken van de rol gehaald en geseponeerd. De looptijden waren te lang geworden, de toestroom was te groot.
Commerciële adviseurs
Het beperken van het aantal beroepszaken tegen de waarde van de woning is inmiddels niet meer nodig gebleken. De Utrechtse belastingrechters hebben vooral door handiger plannen en scherper voorbereiden hun aantallen kunnen halen. En wel zoveel mogelijk binnen de door de Hoge Raad bepaalde redelijke termijn van anderhalf jaar. Waren de achterstanden opgelopen door het besluit deze zaken langer te laten liggen, dan had dat de staat ook geld gekost. Per half jaar overschrijding wordt de burger 500 euro schadevergoeding toegekend. En in sommige gevallen ook een vergoeding voor de proceskosten. Hier zouden de vele commerciële adviseurs op dit terrein een stevige meevaller hebben kunnen incasseren.
Inmiddels heeft de afspraak met het OM om veel minder verkeersboetezaken te behandelen, gewerkt. Zij het dat het OM eraan herinnert: die zaken zullen óóit behandeld moeten worden. Voor een aanzuigende werking van het tijdelijk bevriezen van de verkeerszaken, vreest ze niet. Wie in beroep wil, moet immers eerst betalen. In beroep gaan na zo’n OM-bekeuring levert dus géén uitstel van betaling op.
De oorzaak van de krapte is bekend. Bij de rechtspraak is een rekruterings- en opleidingsachterstand voor rechters, een gevolg van bezuinigingen. De juridische ondersteuners zijn gewild op de krappe arbeidsmarkt en stromen (te) snel uit. Verder is er een ‘grijze golf’ rechters aanstaande, die met pensioen gaan.
Komend jaar ronden 11 rechters hun opleiding af. Daar blijven „netto 2 tot 3” van over, na vertrek van de gepensioneerden
Bij de rechtbank Midden-Nederland ronden komend jaar 11 rechters hun opleiding af. Daar blijven volgens de president „netto 2 tot 3” van over, na vertrek van de gepensioneerden. Strikt genomen heeft de rechtbank nu genoeg werk voor 10 tot 15 rechters extra. Die er dus niet zijn en er ook niet op korte termijn komen. Met het OM is afgesproken dat er dit jaar maar 5.500 nieuwe lichte verkeerszaken bij kunnen. De totale voorraad is nu 7.000. Het OM had dit jaar over 11.000 nieuwe zaken willen laten beslissen. Het OM zegt de ontwikkeling in Utrecht zorgelijk te vinden en „pijnlijk voor alle betrokkenen”. Ooit zullen die zaken immers toch moeten worden afgehandeld.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/04/data99489298-e32b5a.jpg)
Midden-Nederland betaalt ook de prijs van zijn ligging, in een ruit van snelwegen. Daarmee is het de rechtbank met vermoedelijk het hoogste aantal beroepsprocedures tegen snelheidsovertredingen. Bij de president bestaat overigens de indruk dat nog maar enkele van de duizenden zaken door weggebruikers individueel wordt aangespannen. De bulk komt via bezwaarbureaus die burgers de bekeuring uit handen nemen, alle juridische mogelijkheden bij alle instanties benutten, vooral vanwege de proceskostenvergoeding die ze daarvoor ontvangen via de rechtbank en incidenteel een schadevergoeding.
Veel invloed heeft de rechtbank er niet op. En mag ze er ook niet op hebben. Hoewel de laatste tijd de rechtbank soms een gemeente of het OM tipt als er een piek ontstaat van zaken rond steeds dezelfde verkeerssituatie, waarbij het bezwaar van de burger steeds gegrond is. Die luidt dan: iedereen die je daar bekeurt, krijgt straks van ons gelijk. En vernietig al die boetebesluiten nou liever zelf, in plaats van daarvoor de rechter te gebruiken. Maar zaakstromen beïnvloeden, is voor de immer neutrale rechtbank eigenlijk onmogelijk. Hooguit kan worden ‘gesignaleerd’. Bijvoorbeeld dat in de WOZ-zaken de commerciële no cure, no pay-bezwaarbureaus domineren. Eén zelfs zódanig dat het de planning van deze zaken voor de gehele rechtbank Midden-Nederland bepaalt. Als die ene ‘gemachtigde namens de burger’ is verhinderd, wat vaker wel dan niet het geval is, zo weet de president, valt de rechtspraak op dat terrein grotendeels uit. Dat bezwaar- en beroepspel in de WOZ is een verdienmodel geworden. Het draait om de proceskosten en de eventuele schadevergoedingen – de hoogte van de boetes of aanslagen van de burger veranderen meestal weinig of niets. „Is dat nou wel de beste inzet van onze capaciteit?” President Messer is kritisch maar voorzichtig. „Wij kunnen dit niet oplossen, dat moet de wetgever doen.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/05/data100730634-d1b2fb.jpg)
