N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Knelpunten Het UWV en de Sociale Verzekeringsbank lopen geregeld aan tegen problemen bij de uitvoering van complexe regelingen. Woensdag stuurden ze een brief met belangrijke knelpunten naar de ministers Van Gennip en Schouten.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102054576-6ec145.jpg)
Stel: je vader overlijdt in het buitenland, of je wil je familie ondersteunen na een aardbeving, zoals in februari in Turkije het geval was. Wie een werkloosheidsuitkering ontvangt, verliest nu nog het recht erop als hij afreist voor een calamiteit – die vaak ook nog eens extra kosten met zich meebrengt. In de wet staat namelijk geen calamiteitenverlof.
Het is een van de vele problemen die het UWV ervaart bij de uitvoering van regelingen. In een woensdag verstuurde knelpuntenbrief dringen de organisatie en de Sociale Verzekeringsbank (SVB) bij ministers Karien van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, CDA) en Carola Schouten (Armoedebeleid, ChristenUnie) aan op een vereenvoudiging van wetgeving en stelsels, en vragen ze op korte termijn een oplossing voor problemen waardoor mensen nu in lastige situaties belanden.
„Het gaat vaak om kafkaëske wetgeving”, zegt UWV-bestuurder Nathalie van Berkel. Regels die ooit met een goede bedoeling zijn bedacht, maar in sommige gevallen juist averechts uitpakken. Zo kan iemand die in de WW zit de uitkering niet stopzetten als hij een baan vindt met minder loon dan 85 procent
van de hoogte van de uitkering – zelfs niet als dat voor diegene voldoende is. „Formeel heb je dan nog steeds een sollicitatieplicht, terwijl je wel een mooie baan hebt gevonden”, zegt Van Berkel. Hoe vaak het voorkomt, houdt het UWV niet bij, „maar onze medewerkers zien dit al jaren geregeld terugkomen.”
‘Kerstboom aan kindregelingen’
De SVB besteedt, net zoals ze dat in de voorgaande twee jaar deed, in de brief aandacht aan de complexiteit van de tegemoetkomingen die ouders kunnen aanvragen voor hun kind. De twee grootste kindregelingen zijn de kinderbijslag, een maandelijks vast bedrag, en het kindgebonden budget, dat inkomensafhankelijk is en bestaat uit een voorschot. Ze moeten bij verschillende loketten worden aangevraagd: de kinderbijslag bij de SVB, het kindgebonden budget bij de Dienst Toeslagen. Zo’n miljoen ouders in Nederland hebben naast de kinderbijslag recht op het kindgebonden budget. Maar circa 70.000 ouders vragen het geld niet aan, mede als gevolg van de complexe regelgeving en angst voorschotten naderhand terug te moeten betalen. Soms komen zij hierdoor in de financiële problemen.
„Met de politiek zijn we op zoek naar een langetermijnoplossing”, zegt SVB-bestuursvoorzitter Simon Sibma. „We hebben een kerstboom aan kindregelingen. Er is vaak gegrepen naar een quick fix, maar daardoor is de uitvoering steeds ingewikkelder geworden.” Ook ín de organisatie van het UWV en SVB heeft dat consequenties, vertelt Van Berkel: „De WW is een van de simpelste regelingen die we uitvoeren, en daarvoor duurt de interne opleiding al een jaar.” Met een vereenvoudiging van de wetgeving zijn dan ook niet alleen de burgers, maar ook de instanties zelf geholpen: zij kunnen hun personeel vrijmaken voor andere werkzaamheden.
Herbeoordeling
In de brieven noemen UWV en SVB ook voorbeelden van knelpunten die inmiddels worden aangepakt, nadat ze in de vorige jaren bij de minister werden neergelegd. Zo vereenvoudigde het UWV de sociaal-medische herbeoordeling van 60-plussers, om zo achterstanden in eerste medische keuringen bij langdurige ziekte in te lopen. De SVB regelde dat de kostendelersnorm werd verhoogd van 21 naar 27 jaar, zodat een ouder met een inwonend kind dat 21 jaar wordt en nog thuiswoont niet meer plotseling geconfronteerd worden met een verlaging van de ouderen- of nabestaandenuitkeringwaar hij recht op heeft.
Door de Toeslagenaffaire is de afgelopen jaren in politiek Den Haag meer aandacht voor problemen die ontstaan bij de uitvoering van wet- en regelgeving. Voor- en nadelen van alternatieven voor het toeslagenstelsel moeten in het voorjaar van 2024 zijn uitgewerkt, daarna is het de vraag wanneer een nieuw, eenvoudiger stelsel er daadwerkelijk komt. Sibma heeft wel het idee dat de politiek de noodzaak van een stelselwijziging inziet: „We kunnen als dienstverleners niet altijd alles met maatwerk blijven oplossen.”
