De migrantenboten blijven zinken: weer 78 doden op Middellandse Zee

Hoe wrang ook, het hoeft inmiddels niet meer te verbazen dat er steeds weer tientallen migranten verdrinken in de Middellandse Zee. Volgens schattingen van de Verenigde Naties zijn er dit jaar tussen Noord-Afrika en Zuid-Europa al bijna duizend mensen omgekomen of vermist geraakt. Woensdag was het weer raak: minstens 78 migranten verdronken toen hun boot kapseisde voor de Griekse kust.

De Griekse autoriteiten meldden woensdagmiddag dat ze ook 104 mensen van de gezonken boot gered hadden. Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie van de Verenigde Naties waren er mogelijk tot vierhonderd mensen aan boord. Een ambtenaar van het Griekse ministerie van Scheepvaart zei tegen persbureau AP voor nog meer doden te vrezen.

De migrantenboot was vertrokken vanuit de Oost-Libische havenstad Tobroek, op zo’n 350 kilometer ten zuiden van Kreta, en werd dinsdag laat voor het eerst opgemerkt door EU-grensagentschap Frontex, ongeveer tachtig kilometer uit de kust van het Griekse kuststadje Pylos, op het schiereiland Peleponnesos. Een kustwachtschip naderde de boot, die op weg was naar Italië, en bood hulp aan. Volgens de Griekse kustwacht weigerden de migranten die hulp.

Lees ook: Hoe Europa zijn grenzen bewaakt

De Griekse publieke radio- en tv-omroep Ellinikí Radiofonía Tileórasi meldde dat de meeste opvarenden mannelijke twintigers waren. De meeste opvarenden zouden afkomstig zijn uit Egypte, Syrië en Pakistan. Aan de reddingsactie namen zes kustwachtschepen, een marinefregat, een militair transportvliegtuig, een helikopter van de luchtmacht, verschillende private vaartuigen en een drone van Frontex deel.

Gevaarlijkste oversteekplaats

Slechts één ramp met een migrantenboot vergde dit jaar tot nu toe nog meer slachtoffers dan die van woensdag: in februari zonk er voor de Italiaanse kust een boot die afkomstig was uit de West-Turkse havenstad Izmir, met 94 doden tot gevolg. Sinds 2014 zijn er meer dan twintigduizend doden en vermisten geregistreerd in het centrale deel van de Middellandse Zee, waardoor dit de gevaarlijkste oversteekplaats voor migranten ter wereld is.

De Europese Unie hoopt het aantal bootmigranten onder meer terug te dringen door afspraken te maken met Tunesië. Vorige week was er een delegatie met premier Mark Rutte, voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie en de Italiaanse premier Giorgia Meloni in Tunis voor gesprekken met de autocratische Tunesisische president Kais Saied.

Als oorzaken van het sterk gestegen aantal bootmigranten wijzen experts naar de lastige situatie in Libië en Tunesië en naar het ontoegankelijker maken van de Balkanroute

Volgens de Verenigde Naties zijn er dit jaar tot nu toe ongeveer 72.000 vluchtelingen en migranten aangekomen in Italië, Spanje, Griekenland, Malta en Cyprus. Vorig jaar rond deze tijd waren dat er veertigduizend. Als oorzaken van het sterk gestegen aantal bootmigranten wijzen experts onder meer naar de lastige situatie voor migranten in Libië en Tunesië en naar het ontoegankelijker maken van de Balkanroute, over land.

„Griekenland is ook geen land waar migranten en asielzoekers veiligheid kunnen vinden, vanwege de wijdverbreide, meedogenloze pushbacks en de onmenselijke en schadelijke omstandigheden in de kampen waar ze worden vastgehouden”, zei Giulia Tranchina van Human Rights Watch in maart tegen NRC. „En op de Balkan zelf zijn vluchtelingen het slachtoffer van geweld en marteling door grenswachten. In Bulgarije, Servië en Kroatië worden vluchtelingen geslagen, onderworpen aan pushbacks en naakt achtergelaten in de sneeuw in bossen en verlaten gebieden. De Balkanroute kan dodelijk zijn, vooral voor kinderen.”

Bootmigranten belanden pas in internationale wateren als ze weten te ontsnappen aan de met Europees geld bekostigde Libische kustwacht, die hen terugbrengt naar Libië, waar velen van hen blootstaan aan (seksueel) geweld. Door het steunen van de Libische kustwacht en veiligheidstroepen draagt de EU volgens de VN bij aan misdaden tegen de menselijkheid.

Lees ook: ‘Wij komen uit Europa’, zegt de bemanning van de reddingsboot. Onder de migranten breekt er luid gejoel uit

Kat-en-muisspel

Vorige week beschreef NRC in een reportage het kat-en-muisspel tussen de Libische kustwacht en de ngo SOS Humanity. Behalve reddingswerkers van ngo’s, wier werkzaamheden steeds verder ingeperkt worden door Europese autoriteiten, redden ook de kustwachten van Zuid-Europese landen veel migranten.

De Libische autoriteiten zijn eerder deze maand begonnen met een grootschalig optreden tegen migranten in het oosten van Libië. Volgens activisten zijn er duizenden migranten, onder wie Egyptenaren, Syriërs, Soedanezen en Pakistanen, opgepakt. De Libische autoriteiten hebben veel Egyptenaren uitgezet naar hun thuisland. Ook zijn er in de afgelopen weken minstens achttienhonderd migranten gearresteerd en overgebracht naar detentiecentra van de overheid, volgens de vluchtelingenorganisatie van de VN.