Opinie | Explosieterreur in Rotterdam en Antwerpen bewijst: deze drugsoorlog is niet te winnen

In Rotterdam hebben zich het afgelopen half jaar meer dan vijftig ontploffingen voorgedaan. Nu al meer dan in heel 2022. Woningen en bedrijfspanden zijn doelwit. Volgens burgemeester Ahmed Aboutaleb zijn de conflicten het gevolg van de succesvolle drugsaanpak in de haven. Er zijn bewoners in de Maasstad die het ‘spannend’ vinden om thuis te zijn of over straat te lopen. Er is angst onder bewoners en ze hopen dat de politie kan ingrijpen.

De politie vermoedt dat met de explosieven een drugsoorlog wordt uitgevochten. De succesvolle onderscheppingen van partijen cocaïne hebben een gruwelijke bijwerking voor bewoners in Crooswijk, Delfshaven en Beverwaard. Verondersteld wordt dat niet alleen criminelen doelwit zijn maar ook familieleden – vuurwapen- en explosieterreur als intimidatiemiddel. Wonder boven wonder is slechts een vrouw naar het ziekenhuis gebracht voor controle. Februari vorig jaar raakte een bewoner zwaargewond toen een explosief door een ruit werd gegooid. Nu het bijna iedere dag raak is neemt de onrust onder bewoners toe. De wijkraad van Crooswijk heeft het Rotterdamse stadsbestuur opgeroepen om snel en serieus werk te maken van de veiligheid op de Crooswijkseweg. De marechaussee wordt inmiddels ingezet.

Deze aanslagen vinden ook in Antwerpen plaats. Ook hier wordt een verband gelegd met conflicten tussen rivaliserende drugsbendes. In de Antwerpse haven worden veel meer dan voorheen drugstransporten onderschept. Ook hier wordt dit als succes bestempeld. Maar is dat zo?

Vergismoord

Net als in Rotterdam is de strijd tegen de georganiseerde misdaad niet langer een ver-van-mijn-bed-show waarover bewoners lezen in de krant of naar kijken in Netflix-series. Ook in Antwerpen is de kans op directe betrokkenheid sterk toegenomen. Vorig jaar is een onschuldig slachtoffer levensgevaarlijk gewond geraakt door twee schoten in haar onderbuik. In januari overlijdt de 11-jarige Firdaous. Ze heeft dezelfde achternaam als haar wegens drugsdelicten veroordeelde neef. De drugsbaas woont toevallig in dezelfde straat. Een vergismoord.

Lees ook: De loopjongens van de Rotterdamse drugscriminelen willen geen loser zijn

De schepen (wethouder) van Antwerpen Jinnih Beels pleit voor een radicaal ander drugsbeleid. De huidige repressieve aanpak is achterhaald: „Natuurlijk zijn mensen bang. (…) Doe niet alsof meer politie en het leger het probleem gaan oplossen.” Volgens het Rotterdamse D66-raadslid Nadia Arsieni in een debat in de gemeenteraad in februari van dit jaar „[werkt] het drugsbeleid averechts”. Agnes Maassen, fractievoorzitter van D66 in Rotterdam, twitterde in mei naar aanleiding van de aanhoudende explosies: „[dit] dwingt ons het Nederlands drugsbeleid kritisch tegen het licht te houden […] Als ons ondermijningsbeleid alleen maar leidt tot geweld in de stad, is dat niet des te meer reden legaliseren van drugs te overwegen?”

Draagvlak

LEAP Nederland onderschrijft deze politieke oproepen. LEAP staat voor ‘Law Enforcement Action Partnership’. Dit is een organisatie van (voormalige) politiemensen die sinds 25 jaar actief is in de Verenigde Staten. De afgelopen tien jaar zijn LEAP-afdelingen opgericht in het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Portugal, Duitsland, in Scandinavische landen en sinds vorig jaar ook in Nederland. LEAP organiseert binnen de politie en met anderen discussies. Hierin worden wetenschappelijke en uit de politiepraktijk ingebrachte voorbeelden van onbedoelde effecten van de War on Drugs besproken. Een daarvan is dat er in de samenleving geen draagvlak is voor een drugsverbod. Denk bijvoorbeeld aan de riooltesten die in Nederlandse steden worden uitgevoerd. Steevast blijkt een wijdverspreide consumptie van drugs. Een ander discussiepunt is de verhouding tussen kosten en opbrengsten. Er wordt veel geïnvesteerd maar de aanvoer blijft, ondanks inbeslagnames, toenemen.

Bewoners in Hoboken, Delfshaven en Crooswijk vragen zich af of we deze prijs moeten betalen voor een oorlog die niet te winnen is

Dan zijn er ook andere neveneffecten. De arrestaties van criminele kopstukken en de (jonge) voetsoldaten is een momentopname. Al snel nemen anderen hun plaatsen in. Een laatste argument is dat repressie onbedoeld leidt tot het gewelddadiger worden van de georganiseerde misdaad. Dat gebeurt nu in Antwerpen en Rotterdam. LEAP en bewoners in Hoboken, Rotterdam-West en Crooswijk vragen zich af of we deze prijs moeten betalen voor een drugsoorlog die niet te winnen is. Ook al omdat de meeste burgers die drugs gebruiken – alcohol, tabak, cannabis, xtc, cocaïne etcetera – dat in hun leven hebben ingepast. Als er wel sprake is van problematisch drugsgebruik heeft Nederland een fantastische hulpverlening. Eén ding is helder: doorgaan op de huidige weg is heilloos.