Stop the boats. Het is dé missie van Suella Braverman, de Conservatieve minister van Binnenlandse Zaken. Maar dat lukt nog niet erg goed. Zo’n tweehonderd van de duizenden asielzoekers die in boten over het Kanaal naar het Verenigd Koninkrijk kwamen, worden opgevangen in het Bar Hill Hotel, een kilometer of tien van de Engelse stad Cambridge. In het winkelcentrum, een paar honderd meter verderop, vertelt Jennifer („bijna 50”, haar achternaam wil ze niet geven) dat ze vlak bij het hotel woont. De bewoners werden overvallen door de beslissing om er asielzoekers te plaatsen, maar: „Overlast of problemen zijn er de eerste maanden niet geweest.”
Dat Braverman asielzoekers die in het VK aankomen direct naar Rwanda wil uitzetten om daar hun asielaanvraag af te wachten, vindt Jennifer belachelijk, maar ze heeft wel respect voor haar. „We hebben echt een probleem met immigratie. Braverman maakt veel lawaai. Dat is nodig. En vrouwen moeten nu eenmaal meer lawaai maken om gehoord te worden.”
Suella Braverman is de meest controversiële Britse politicus van het moment. In maart vergeleek Gary Lineker haar taalgebruik met dat van „Duitsland in de jaren 30” – waarop de BBC de presentator van voetbalprogramma Match of the Day schorste. Maar ze schrikt zelfs haar eigen partijgenoten geregeld op met haar snoeiharde mening over migranten. Bijvoorbeeld toen ze, een dag na een gewelddadige aanval op een migrantenhotel, waarschuwde voor „een invasie” van illegale migranten. Het omstreden Rwanda-plan noemde ze „een droom, een obsessie”. Ze gelooft dat groomingbendes in het VK „bijna allemaal” bestaan uit „Britse Pakistanen”.
Behalve als een migratie-hardliner profileert ze zich als een strijder voor de, in haar ogen, Britse waarden, en tegen ‘wokisme’. Tijdens een speech voor haar partijgenoten benoemde ze vorige maand „het feit dat 100 procent van de vrouwen geen piemel heeft”. In een interview in The Times zei ze eerder zich te beschouwen als „een kind van het Britse Rijk” – een deel van de geschiedenis dat volgens haar ten onrechte wordt „gecanceld”, terwijl het toch echt een „force for good” is geweest. „Bepalend voor de relatie van dit land met slavernij is niet dat we er gebruik van maakten, maar dat we voorop liepen bij het afschaffen ervan.” Klimaatdemonstranten die voor oponthoud zorgden, noemde ze vorig jaar „Guardian-lezende, tofu-etende wokerati”.
Terwijl ze een uitgebreide mening heeft over hoe de maatschappij eruit zou moeten zien, twijfelen critici aan haar ethisch besef als het op haar eigen gedrag aankomt. Bijvoorbeeld toen laatst bleek dat ze te hard had gereden en ambtenaren om een speciale behandeling had verzocht. Ze had gevraagd of ze de cursus veilig rijden die ze kreeg aangeboden, niet in een groepje maar privé kon doen.
In korte tijd is Braverman, sinds vorig jaar minister, uitgegroeid tot het gezicht van de rechterflank van haar partij. Hoogleraar politicologie Tim Bale van Queen Mary University in Londen omschrijft haar als populistisch. Met de term radicaal-rechts zou je haar ook kunnen omschrijven, zegt hij aan de telefoon. „In elk geval zit ze aan de buitenste rand.”
Haar harde mening over migratie is mede bepaald door haar eigen familieverhaal. Suella Braverman (43) is zelf een kind van migranten. Haar vader kwam in de jaren zestig uit Kenia, haar moeder uit Mauritius, maar beiden hebben Indiase wortels en zijn boeddhistisch. In een buitenwijk van Londen komt in 1980 hun enige kind ter wereld: Sue-Ellen Cassiana Fernandes – een vernoeming naar een personage uit de Amerikaanse tv-serie Dallas. Op school wordt dat verbasterd tot Suella.
Tegenkandidaten
Al jong wordt Braverman gegrepen door de politiek, in navolging van haar moeder die ook politiek actief is. Als tiener voert ze campagne voor een rechtse politicus en als student in Cambridge, waar ze rechten studeert aan Queens College, wordt ze in 2000 voorzitter van de Cambridge University Conservative Association. Op haar 23ste wil ze het tijdens verkiezingen opnemen tegen haar moeder, ook een Conservatief. „Je moet mammie een kans geven”, zou haar moeder hebben gezegd, waarna Braverman zich terugtrok.
Jaren later, in 2015, na een carrière als advocaat, komt ze in het Lagerhuis voor het Zuid-Engelse kiesdistrict Fareham. Tijdens de campagne valt op hoe rechts ze zich positioneert, vertelt een van haar tegenkandidaten, liberaal-democraat Matthew Winnington. Twee keer nam hij het tegen haar op in een verkiezingsdebat. „De eerste keer was heel interessant, toen had ik haar nog nooit ontmoet. Vooraf was ze echt aardig, geïnteresseerd. Maar zodra het debat begon, veranderde ze volledig. Ze had het alleen maar over hard conservatief beleid. Alsof ze aan het voorlezen was uit hun manifest. Ik heb me daarna altijd afgevraagd of ze alles wat ze zegt ook echt vindt, of dat het onderdeel is van een strategie om hogerop te komen in haar partij.”
Sinds haar verkiezing in 2015 is Braverman niet meer uit het politieke hart in Londen vertrokken. Zelfs de eerste date met haar partner Rael Braverman vindt in Westminster plaats, later trouwen ze er ook. Dat hij de ware is, realiseerde Braverman zich toen hij haar in de stromende regen kwam helpen met haar campagne, vertelde ze aan de lokale krant uit haar regio Portsmouth, The News. Samen krijgen ze twee kinderen, nu 3 en 2 jaar oud.
In publieke optredens benadrukt Braverman vaak haar achtergrond. „Mijn ouders kwamen hier via legale en gecontroleerde migratie. Ze spraken de taal, stortten zich in de gemeenschap, omarmden de Britse waarden”, zei Braverman vorig jaar op het jaarcongres van de Conservatieve Partij. „Integratie was onderdeel van de tegenprestatie.”
Met andere woorden: haar ouders zijn modelmigranten, niet te verwarren met de mensen die in bootjes het Kanaal oversteken, de mensen die Braverman per se wil tegenhouden. „Nee, Conservatieven, het is niet racistisch, als etnische minderheid of niet, te zeggen dat we onze grenzen willen bewaken”, zei ze op het congres. „Het is niet xenofoob te zeggen dat die massale migratie druk zet op huisvesting, openbare diensten en gemeenschappen. Ik verwerp het argument van links dat het hypocriet is voor iemand uit een etnische minderheid om deze waarheden uit te spreken.”
Studenten
Zaterdagavond in de achterzaal van de kerk Little St Mary’s in Cambridge, een avondje ‘port and politics’. Onder invloed van port gaat het er steeds feller aan toe en wordt er steeds harder gelachen op een debatavond van de Cambridge University Conservative Association, de club waar Braverman als voorzitter menig debatavond heeft meegemaakt. Én haar eerste schandaaltje: volgens studentenkrant Varsity zou ze geprobeerd hebben een student met biertjes om te kopen om op haar te stemmen in de strijd om het voorzitterschap – iets wat ze stellig ontkent. Onder de huidige studenten gaat de grap dat zij ook zo’n schandaal moeten creëren, want dan kom je later in het kabinet.
Tussen de stellingen door vertellen de studenten wat ze van Braverman vinden. Zeker, ze zijn trots dat een oud-lid het tot minister heeft geschopt. Maar hoe hun voormalige voorzitter zich nu profileert, leidt tot ongemak. „Het is een rotzooi in de Conservatieve Partij en zij maakt daar deel van uit. Ik ga de volgende keer op een kleine rechtse partij stemmen. Het zou goed zijn als ze een keer verliezen”, zegt geschiedenisstudent Eleanor Kochman.
„Ik ben geen fan”, zegt Somsubhro Bagchi. „Braverman hoort bij de groep ideologen die de partij heeft gekaapt. En er is een groot verschil met wat ze zegt en wat ze doet.” Natuurlijk moeten ze illegale immigratie terugdringen, vindt de wiskundestudent. „Maar immigratie in het algemeen is goed voor het land. Dat geeft de economie dynamiek.” Meer studenten vinden dat. De Conservatieve Partij houdt zich, met Braverman voorop, te veel bezig met een cultuurstrijd, en illegale immigratie is niet het grootste probleem. Dat is de economie die in een dip zit.
Sunak zal nog wel vaker voor dit dilemma worden geplaatst: Suella Braverman binnenboord houden en de rechtse vleugel tevreden stellen of afscheid nemen en zo een geduchte concurrent voor het partijleiderschap in het zadel helpen.
Het ongemak van de studenten leeft breder in de Conservatieve Partij. „Een clubje Lagerhuisleden, zo’n dertig tot veertig, is het eens met haar harde lijn”, zegt politicoloog Tim Bale, die eerder dit jaar een boek publiceerde over de Conservatieve Partij na de Brexit. „Maar een stillere meerderheid vraagt zich af of ze niet te ver gaat en meer liberale aanhangers vervreemdt. Tegelijk realiseert die zich ook dat zij kiezers terug kan halen die de partij de rug toe hebben gekeerd, die zich zorgen maken over illegale migratie.”
Een van de prominentste critici is Sayeeda Warsi, een voormalig voorzitter van de Conservatieve Partij. Zij viel over de opmerking van Braverman dat Pakistaanse mannen culturele waarden hebben die „totaal op gespannen voet staan” met de Britse. „Bravermans eigen etnische afkomst heeft haar te lang tegen kritiek beschermd”, schreef Warsi vorige maand in The Guardian. Anonieme partijprominenten noemden haar in de krant „een onverdraagzame racist”.
Seán Woodward, de lokale Tory-leider in Fareham die samen met haar campagnes voerde, wuift die kritiek weg. Hij vindt Braverman een goede politicus omdat ze haar sterke opvattingen goed weet over te brengen. „Dat zijn opvattingen die veel mensen in het VK hebben. Daarom is ze populair. Veel populairder dan u misschien denkt.”
Dat ze bij lokale partijleden nog steeds geliefd is, blijkt volgens hem uit het feit dat ze recent een interne verkiezing won om in 2024 weer namens Fareham de Conservatieve Lagerhuis-kandidaat te zijn. Een racist vindt Woodward haar absoluut niet. „Ze heeft gewoon de waarheid gezegd, wat gezegd mag en moet worden.”
Premier
De campagne voor de volgende verkiezingen, waarschijnlijk in het najaar van 2024, is in het VK eigenlijk al begonnen. Premier Rishi Sunak laat niet na de vijf prioriteiten van de Conservatieven op te sommen. Drie gaan over de economie, één over de zorg en steevast eindigt hij met ‘Stop the boats’. Dat moet Braverman bewerkstelligen. Alleen: dat lukt helemaal niet. Vorig jaar werd juist een record gebroken: het VK had een positief migratiesaldo van 606.000 personen. Terwijl haar doel is om dit getal onder de 100.000 per jaar te brengen. Voor 2023 wordt een nieuw record verwacht. Het leidt tot de kritiek dat Braverman veel meer roept dan dat ze waarmaakt.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/05/data100914051-12b9df.jpg)
Paul Webb, hoogleraar politicologie aan de universiteit van Sussex, ziet in de nadruk die Braverman namens haar partij op migratie legt, vooral strategie. Het leidt af van de economische problemen. „Misschien is dit de enige electoraal winnende strategie.” Nu de Brexit voor de Conservatieven ‘klaar’ is, lijkt immigratie het belangrijkste probleem te zijn. Terugdringen lukt maar niet, daarom richten „Braverman en haar soortgenoten hun retorische aanvallen op illegale migratie, die momenteel naar schatting vijftigduizend mensen per jaar betreft”.
Maar politiek analisten zien ook wel een verwijdering ontstaan tussen Sunak en Braverman, die vorig jaar zelf ook een onsuccesvolle gooi naar het leiderschap deed na het aftreden van Boris Johnson. Braverman was in oktober onder Liz Truss, die maar 45 dagen premier was, afgetreden, omdat die tegen een soepeler immigratiebeleid zou zijn geweest, en zij mocht zes dagen later terugkeren onder Sunak, als beloning voor de steun aan hem. Nu zitten ze minder op één lijn: drie weken geleden zei Braverman op een congres er niets voor te voelen boeren en tuinders meer ruimte te geven om arbeidsmigranten naar het VK te halen, zodat hun oogsten verwerkt kunnen worden. Sunak stemde een paar dagen later wel in met de wensen van de boerenlobby.
In de affaire met de snelheidsovertreding door Braverman steunde Sunak haar weer wel, onder druk van de rechtse vleugel van de partij. Maar er waren evengoed Tories die vonden dat de premier de gelegenheid had moeten aangrijpen om haar te ontslaan.
Sunak zal nog wel vaker voor dit dilemma worden geplaatst: Suella Braverman binnenboord houden en de rechtse vleugel tevreden stellen of afscheid nemen en zo een geduchte concurrent voor het partijleiderschap in het zadel helpen.
