Maurice Swirc wint Brusseprijs voor beste journalistieke boek

Zo goed als zeker verbiedt Australië als eerste land ter wereld het gebruik van sociale media voor kinderen tot zestien jaar. Een overweldigende meerderheid van het Australische parlement stemde woensdag voor de baanbrekende wet, die waarschijnlijk eind volgend jaar in werking treedt. Alleen de Australische Senaat moet er donderdag nog een klap op geven, al lijkt dat slechts een formaliteit.

Het is een wereldprimeur waar ook internationaal veel aandacht voor is. „Er is een duidelijk verband tussen de opkomst van sociale media en de verslechterde mentale gezondheid van jonge Australiërs”, zei premier Anthony Albanese eerder deze week in het parlement. Hij heeft de vooruitstrevende plannen onlangs ook met zijn Amerikaanse en Europese collega’s besproken. „Ze kijken allemaal met grote interesse naar wat we hier doen, en prijzen ons leiderschap op dit gebied.”

Australische kinderen horen bij de actiefste gebruikers van sociale media ter wereld. Zo’n 97 procent van Australische tieners gebruikt sociale media en heeft accounts bij gemiddeld vier platforms. Volgens een onderzoek door jongerenorganisatie ReachOut van dit jaar geeft tweederde van de ouders van Australische tieners aan dat ze zich zorgen maken om het socialemediagebruik van hun kind.

Er is namelijk groeiend bewijs voor de negatieve gevolgen van sociale media voor het mentale welzijn van kinderen en tieners. Vooraanstaand sociaal psycholoog Jonathan Haidt deed er jaren onderzoek naar en schetste eerder dit jaar in een alarmerend stuk in het Amerikaanse tijdschrift The Atlantic hoe verwoestend de technologie is voor het welzijn van kinderen. Sinds ongeveer 2010 heeft hij de mentale gezondheid van tieners overal ter wereld sterk achteruit zien gaan. Hij is een groot voorstander van het Australische verbod. „Het maakt onze kinderen ziek”, zei hij in een interview met het Australische televisieprogramma ‘60 Minutes’. Sociale media en smartphones zorgen volgens hem voor een „internationale epidemie” van depressie, angst en zelfmoord onder kinderen.

Veel kritiek

Hoe het verbod er in de praktijk uit gaat zien, is nog niet duidelijk. Pas halverwege 2025 wordt de uitkomst van een proef verwacht naar technologie om de leeftijd van gebruikers te verifiëren. Zeker is wel dat de verantwoordelijkheid van de handhaving bij de socialemediabedrijven ligt. Platforms zoals TikTok, Facebook, Instagram en X riskeren boetes tot 50 miljoen Australische dollar (30,8 miljoen euro) als ze zich niet aan de wet houden. Zij krijgen een jaar de tijd om zich voor te bereiden op de nieuwe wetgeving.

Techgiganten Google en Meta hebben tevergeefs geprobeerd om de wetgeving tegen te houden. Ook Bytedance, het bedrijf achter TikTok, wilde dat de wet werd uitgesteld tot duidelijk is hoe de leeftijdschecks uitgevoerd moeten worden. Elon Musks platform X waarschuwde dat een verbod de mensenrechten van kinderen en jongeren inperkt, zoals de vrijheid van meningsuiting.

Maar de techreuzen zijn niet de enigen met bezwaren. Volgens onafhankelijke politici is de wet er veel te snel doorheen gejaagd, zonder dat de mogelijke gevolgen goed in kaart zijn gebracht. Een week geleden werd de conceptwet geïntroduceerd en de consultatieperiode duurde slechts één dag. Toch kwamen er in die vierentwintig uur ruim vijftienduizend inzendingen binnen die overwegend negatief waren. Een commissie kreeg twee dagen later slechts een paar uur om de details door te nemen.

Zo ligt het systeem om de leeftijd van gebruikers te controleren onder vuur. Veel critici zijn bang dat gebruikers gedwongen worden hun identificatiebewijs of biometrische gegevens te delen met socialemediabedrijven, zoals gezichtsscans. Albanese probeerde de zorgen over de privacy van gebruikers weg te nemen. „We voeren heel strenge privacyregels in, zoals een verplichting om de gegevens van gebruikers te verwijderen zodra de leeftijd is vastgesteld”, zei hij eerder deze week.

Kwetsbare kinderen

Deskundigen vrezen verder dat een verbod moeilijk te handhaven is en dat techsavvy kinderen het gemakkelijk kunnen omzeilen. Ze wijzen erop dat dit de reden is dat de beperking van sociale media in andere landen niet heeft gewerkt. Kinderen kunnen bijvoorbeeld via VPN-netwerken, die hun locatie en persoonlijke informatie verhullen, toch op de platforms komen.

Dit is precies het tegenovergestelde van wat wij zouden adviseren

Bovendien stellen deskundigen dat met een algeheel verbod het kind met het badwater wordt weggegooid. Sociale media zijn volgens hen een levensader voor kwetsbare kinderen en minderheidsgroepen, zoals lhbtiq’ers en migranten. „Dit is precies het tegenovergestelde van wat wij zouden adviseren”, zei onderzoeker Amelia Johns van de Universiteit van Sydney tegen persbureau Reuters. Ze deed onderzoek naar het gebruik van sociale media door migrantenkinderen tijdens de coronalockdowns. „Jongeren leven op sociale media. Ik maak me juist grote zorgen om de gevolgen voor hun mentale gezondheid als een volledig verbod wordt ingevoerd.”

Toch zijn er ook veel experts die het verbod ondanks al deze bezwaren toch steunen. „Het zal lang duren voordat we precies weten hoe het ons beïnvloedt”, stelt onderzoeker Danielle Einstein van de Australische Macquarie Universiteit. „Maar het is tijd om de gevaren van sociale media te erkennen en toe te geven dat ze onze samenleving schaden.”

De brede politieke steun voor het plan wordt bovendien weerspiegeld in de samenleving. Volgens een recente peiling van peilingbureau YouGov is 77 procent van de bevolking het eens met het verbod. „Goddank komt deze wet er”, liet een presentator van de Australische publieke omroep ABC zich op de radio ontvallen. „Alle ouders in Australië vieren dit besluit.”

Delen

Mail de redactie

Een aanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) heeft woensdag gezegd een arrestatiebevel te willen voor de militaire leider en waarnemend president van Myanmar, Min Aung Hlaing, vanwege misdaden tegen de menselijkheid. De misdaden houden verband met de (dodelijke) repressie van de islamitische minderheid Rohingya in Myanmar, waardoor honderdduizenden naar Bangladesh moesten vluchten.

Volgens ICC-aanklager Karim Khan werden de misdaden in de tweede helft van 2017 gepleegd door de krijgsmacht van Myanmar, de Tatmadaw. Deze werd geleid door Hlaing, met steun van de nationale politie, de grenspolitie en niet-Rohingya-burgers.

Volgens Khan is er na een „onafhankelijk en onpartijdig onderzoek” gebleken dat Min Aung Hlain „strafrechtelijk verantwoordelijk is voor de misdaden tegen de menselijkheid, met name de deportatie en achtervolging van Rohingya in Myanmar en delen van Bangladesh”. Het verzoek wordt nu beoordeeld door drie ICC-rechters.

Maria Elena Vignoli, een Human Rights Watch-advocaat gespecialiseerd in internationaal recht, noemde het verzoek „een duidelijke waarschuwing aan de gewelddadige leiders van Myanmar dat ze niet buiten het bereik van de wet vallen”. Ook zei ze dat het verzoek een boodschap is voor de Rohingya-gemeenschap „dat hun strijd voor gerechtigheid niet is vergeten”.

Het ICC heeft geen eigen politiemacht of handhavingsorgaan. Dit betekent dat het strafhof afhankelijk is van andere landen om verdachten te arresteren en over te brengen naar het detentiecentrum van het ICC in Den Haag. In totaal zijn 124 landen lid van het internationale strafhof, maar Myanmar is dat niet. Dit betekent dat een daadwerkelijke arrestatie van Min Aung Hlaing onwaarschijnlijk is. Tegen persbureau Reuters zei de militaire overheid dat Myanmar geen lid is van het ICC en de verdenkingen niet erkent. Het ministerie van Informatie zei dat Myanmar een vrij en onpartijdig buitenlandbeleid voert en vreedzaam samenleeft met andere landen.

Rohingya

In het overwegend boeddhistische Myanmar wordt de moslim-minderheid, Rohingya, al jaren gediscrimineerd. Onder de Myanmarese wet wordt aan hen bijvoorbeeld geen staatsburgerschap van Myanmar verleend, waardoor de groep staatloos is. Ook wordt de groep al jaren op wrede manier onderdrukt, verkracht of vermoord.

In 2017 bereikte het geweld een climax, waarna meer dan 700.000 mensen van de Rohingya-gemeenschap naar Bangladesh vluchtten. In 2020 droeg het Internationale Gerechtshof (ICJ) Myanmar op om alle genocidale handelingen te stoppen. Beschuldigingen van genocide heeft Myanmar tot op heden ontkend.

In 2017 was Aung San Suu de facto de democratisch verkozen leider van Myanmar. Bij parlementsverkiezingen in 2020 werd haar partij opnieuw de grootste, maar de uitslag werd door het leger niet erkend vanwege onbewezen fraude. Begin februari 2021 nam de junta de macht in het land over, waardoor de militaire leider Min Aung Hlaing de leiding nam en Aung Sang Suu werd afgezet en gearresteerd. Sindsdien leidt Min Aung Hlaing het land.

Dit artikel is om 14.20 aangepast om de reactie van Myanmar toe te voegen.

Delen

Mail de redactie