Meer pillen, minder pils op festivals? Zo simpel is het niet

De muziekfestivals in de zomer zijn niet alleen een feest van talloze optredens, dansen in de polder, sjouwen met campingspul en saamhorigheid. Veel bezoekers zoeken het ook in stimulerende middelen om de feestvreugde en de gezelligheid te verhogen. En dat gebeurt niet alleen met alcohol, maar ook met een pilletje of een lijntje coke. Negen vragen over drugs op festivals.

1 Is drugsgebruik alleen iets voor dancefestivals?

Een flesje water in de linkerhand, een lolly of raketje in de rechter: het is een veel voorkomend verschijnsel bij publiek op grote festivals. Het is vaak een teken dat er drugs in het spel zijn, want water en ijs helpen tegen een droge mond en tegen de kaakspanning, veroorzaakt door het nemen van een pil of ‘nakkie’ (een lijntje drugs).

En nee, niet alleen op festivals in de elektronische-muziekscene komt dat voor. Ook op grote, meerdaagse festivals met een brede programmering grijpt een deel van bezoekers naar verboden middelen.

2 Neemt drugsgebruik op festivals toe?

Cijfers tonen in elk geval aan dat het gebruik van een partydrug als ecstasy al een aantal jaar toeneemt. Trimbos-onderzoek uit 2020 laat zien dat ruim vier op de tien uitgaande jongeren jaarlijks ecstasy gebruikt. Voor drugs als ketamine, amfetamine en cocaïne ligt het percentage gebruikers onder uitgaande jongvolwassenen (16-35 jaar) rond de 25 procent. Dat is ongeveer vijf tot zes keer meer dan bij leeftijdsgenoten die niet uitgaan.

3 Hoe geaccepteerd is drugsgebruik op festivals?

Cijfers van Trimbos laten zien dat meer dan tachtig procent van de uitgaanders van mening is dat het gebruik van ecstasy (veel) meer geaccepteerd is dan vijf jaar geleden. Voor cocaïne is dat 47 procent. Volgens Ton Nabben, drugsonderzoeker en criminoloog aan de Hogeschool van Amsterdam, is middelengebruik mainstream geworden in de jongerencultuur. „De acceptatie van middelengebruik is veel groter geworden, ook bij niet-gebruikers. Er zijn weinig mensen die er aanstoot aan nemen als de één aan de ecstasy zit, de ander een jointje rookt en een derde een biertje drinkt.”

4 Is er sprake van het door elkaar gebruiken van drank en drugs?

Nabben noemt een festival als Lowlands „het kruispunt van jong Nederland in alle muziekstromingen en genres”. Vertaald naar drugsgebruik betekent dat ruwweg dat onder techno-liefhebbers een grootschalig palet aan verdovende middelen gebruikt wordt, terwijl bij een hardrock-act vooral bier wordt gedronken. Nabben: „Binnen die drie dagen zijn er mensen die niet alleen naar techno gaan, maar ook van popmuziek als Goldband en punkband Hang Youth genieten. Stoned, dronken, of met een pilletje op loop je dan van de ene muziekstroming naar de andere.”

5 Is drugsgebruik op festivals toegestaan?

Het tolerantiebeleid van festivals is diffuus. Veel festivals – Paaspop, Pinkpop, Mysteryland – hanteren officieel een zero tolerance beleid: als je met drugs op zak – hoe klein de hoeveelheid ook – gesnapt wordt, wordt dat afgepakt en vernietigd en in veel gevallen moet je van het terrein af. Tegenover een actief zero tolerance beleid met strengere handhaving staan festivals die het gebruik van kleine hoeveelheden drugs gedogen. Lowlands schrijft op zijn website wel dat drugs verboden zijn, maar vermeldt ook dat justitie een gedoogbeleid hanteert. Down the Rabbit Hole waarschuwt voor de risico’s als je toch besluit drugs te gebruiken.

In de jaren negentig was het gebruikelijk dat je op housefeesten en festivals je drugs kon laten testen. Dat kan nu niet meer ter plekke. Bij een zero tolerance beleid past geen testservice, zo is de redenering van veel festivals.

6 Wat gebeurt er als je betrapt wordt op het bezit van drugs?

Pas als iemand meer dan een gebruikershoeveelheid – 5 gram softdrugs, één pil, een halve gram poeder, 5 ml GHB – op zak heeft, leidt dat tot een straf. Om het nog ingewikkelder te maken: wat gedoogd wordt, verschilt ook per gemeente. Zo worden op festivals in Amsterdam vijf pillen gedoogd, in tegenstelling tot één pil elders.

7 Een festivalbiertje wordt steeds duurder: gaat dat leiden tot meer drugsgebruik?

Het gros van de jongeren grijpt nog steeds eerder naar een biertje dan een pilletje, volgens cijfers van Trimbos. Intussen stijgt de prijs voor een biertje op een festival in rap tempo: vorig jaar kostte een muntje op Pinkpop 3,20 euro en op Down The Rabbit Hole en Lowlands 3,30 euro. Dit jaar zal die prijs naar verwachting nog hoger zijn. Dan komt de prijs van een biertje dicht in de buurt van de prijs van een ecstasypil van 4 tot 5 euro.

Uit een onderzoek van EenVandaag en 3FM in april bleek dat door de gestegen ticket- en muntprijzen een op de vijf jongeren verwacht meer drugs te gaan gebruiken dan ze normaal doen. Aan het onderzoek deden ruim 1700 mensen tussen de 16 en 34 jaar mee.

8 Gaan niet-gebruikers daardoor gebruiken?

Een kanttekening bij die uitkomsten is dat vooral jongeren die op festivals al drugs gebruiken, aangeven dat nu (meer) te gaan doen. „Voor 20 euro heb je een xtc-pil én een hele dag water op een festival. Met bier en eten ben je zo drie of vier keer zo veel kwijt”, citeert EenVandaag één van de deelnemers aan het onderzoek.

Ruben van Beek is psycholoog en verdiept zich bij het Trimbos-instituut in drugs en het uitgaansleven. Hij geeft aan dat de kosten bij middelengebruik een rol spelen, maar dat het doorgaans niet zo is dat mensen die helemaal geen drugs gebruiken dat opeens wel gaan doen om de kosten op een festival te drukken.

9 Merken festivals dat er meer drugs worden gebruikt?

Bente Bollmann, marketingmanager van festivals Lowlands en Down the Rabbit Hole, laat desgevraagd weten dat er op Lowlands de afgelopen jaren niet meer drugs gebruikt is dan in eerdere jaren. „We kunnen dat afmeten aan het aantal incidenten; we hebben afgelopen jaren geen toename in het aantal druggerelateerde behandelingen bij de eerste hulp of doorverwijzingen naar het ziekenhuis gezien. Door de politie zijn er afgelopen jaar niet meer druggerelateerde aanhoudingen geweest.” Ook de drankconsumptie is er stabiel.

Illustraties Sophie van de Mars.