Staking in Hollywood: De woede van 11.500 introverten

Posted on May 30, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Scenaristenstaking De toekomst van Hollywood staat op het spel met de scenaristenstaking. Komt er niet snel een oplossing, dan ligt de Amerikaanse filmindustrie plat.

Loeke de Waal

30 mei 2023 om 15:45

Leestijd 4 minuten

Stakende scenaristen in Hollywood, met elk een eigen stakingsleus. — **Stakende scenaristen** in Hollywood, met elk een eigen stakingsleus. Foto EPA, CAROLINE BREHMAN

Onder de metershoge filmposters van Casablanca, Driving Miss Daisy en The Lord of the Rings aan de muren van de Warner Bros. Studios in Burbank lopen honderden scanderende schrijvers met opgeheven stakingsborden: „Je hebt de woede van 11.500 introverten op je hals gehaald.” En: „No wages, no pages.” Het is de grootste scenaristenstaking sinds 2007-2008, toen er honderd dagen gestaakt werd. Naar schatting kost de staking Hollywood zo’n 30 miljoen dollar per dag. Talkshows liggen stil, tv-series als een nieuwe Game of Thrones-spin-off lopen vertraging op, blockbusters als Blade zijn uitgesteld. Op de eerste dag van de staking zakten de aandelen in Netflix, Walt Disney Co., Warner Bros. Discovery, Paramount Global en AMC Entertainment Holdings Inc allemaal in. En tóch liggen de gesprekken met de WGA na dertig dagen nog steeds stil. Het is de verwachting dat dit de langste staking in Hollywood ooit wordt.

Naast de duizenden leden van de Writers Guild of America (WGA) die zich op verschillende plekken in Los Angeles en New York verzamelen, lopen er in Burbank ook bekende acteurs, regisseurs en producenten mee. Iedereen weet: dit is een cruciaal moment voor héél Hollywood. Want als de schrijvers falen is de kans groot dat andere beroepsgroepen in Hollywood straks ook de klos zijn.

Voedselbonnen

Schrijfster Maya Houston staat te midden van de stakende menigte in Burbank. Terwijl haar collega’s de straat voor een studio-ingang bezetten, vertelt ze hoe benard de situatie in Hollywood is geworden: „Ik schreef mee aan het tweede en derde seizoen van Batwoman, maar dit jaar moest ik me aanmelden voor voedselbonnen om rond te komen.”

Voorheen waren er twee manieren om je brood te verdienen als schrijver in Hollywood: je verkocht scripts aan studio’s of je werd een seizoen lang als vaste schrijver aangenomen op een bestaand project. Maar de opkomst van streamingdiensten gooide alles overhoop. Waar schrijvers eerst residuals (een soort royalty’s) kregen als hun show opnieuw werd uitgezonden, werd verkocht aan andere landen, of op dvd werd uitgebracht, krijgen ze nu niks als een programma aanslaat op streaming. Daarnaast introduceerden streamers zogeheten ‘minirooms’, waar een kleinere groep schrijvers in kortere tijd kortere seizoenen schreef en ook niet meer nodig werd geacht op de set.

Houston vreest voor haar toekomst: „Zonder contact op de set, met ervaren schrijvers, producenten en showrunners, leer ik nooit de vaardigheden om zelf een serie te leiden. Dat was de enige manier waarop dit nog een houdbare carrière was.” En dan is er aan de horizon nog een groter gevaar: artificiële intelligentie (AI).

Bij het stoplicht staat WGA-aanvoerder Christina Walker: „Als we nu niet allemaal samenkomen en ‘nee’ zeggen tegen de studio’s dan kan het allemaal voorbij zijn. In het ergste geval is over twintig jaar alles AI en zijn er nog maar twee of drie mensen nodig om meerdere shows draaiende te houden. Dan mogen schrijvers alleen nog maar aanpassingen op door AI gemaakte scripts doen.”

De WGA wil onder andere dat scenaristen residuals krijgen (óók van streamers), leefbare inkomens en de garantie dat schrijvers niet zullen worden vervangen door kunstmatige intelligentie.

Als WGA-aanvoerder heeft Walker de taak om te zorgen voor veiligheid, orde, en informatievoorziening. „Maar mijn belangrijkste taak is om de moed erin te houden”, schreeuwt ze over de leuzen en toeters heen.

Om haar heen staan de scenaristen van Arrow, The Flash en andere stripboekenproducties van Marvel en DC. De staking van vandaag heeft namelijk een thema: superhelden.

Walker: „Dan weet je dat er bekende mensen komen. En zo’n thema maakt het ook nog een beetje gezellig.”

Soms lijkt de staking bijna op een festival. Welvarende schrijvers betalen foodtrucks om langs te komen en gratis lunch te maken voor de stakers. Grote bands als Weezer en Imagine Dragons komen langs om kleine concerten te geven. En op de plekken waar gestaakt wordt, is het een komen en gaan van bekende gezichten die benadrukken hoe belangrijk schrijvers zijn voor het creatieve proces. Jason Sudeikis, Colin Farrell, Mark Ruffalo, Kevin Smith, Bob Odenkirk, Rob Lowe, Tina Fey, Susan Sarandon; het is bijna een statement als je je steun niet betuigt.

En die steun is broodnodig, want iedereen verwacht dat de staking lang gaat duren. Minimaal net zo lang als de staking van 2007-2008, die honderd dagen duurde en grote impact had op de releasedatum en de kwaliteit van grote Hollywoodproducties zoals James Bond film Quantum of Solace. Veel stakende schrijvers verwachten dat de staking langer dan een half jaar zal duren, misschien zelfs een jaar. Studio’s zijn vooralsnog niet bereid om de eisen in te willigen. Ze hebben een lange adem: naar schatting ligt er nog genoeg materiaal op de plank om de bioscopen het komende jaar vol te houden.

Ondertussen hebben WGA-leden het zwaar. Ze kunnen niet schrijven, en hun vakbond verwacht dat en minimaal een paar uur per dag komen opdagen om te staken. Houston: „Om in de tussentijd rond te komen, ben ik op zoek gegaan naar een baan in een hele andere industrie”. Voor hoe lang? Dat weet ze niet.

Acteursstaking

Als de eisen van de scenaristen niet worden ingewilligd, is de kans groot dat ook acteurs in Hollywood gaan staken. Op 30 juni loopt ook hún contract met de Alliance of Motion Picture and Television Producers (AMPTP) af. En hun eisen zijn opvallend genoeg dezelfde als die van de scenaristen. Het wordt steeds moeilijker om als acteur rond te komen, door inflatie en lage compensatie van streamingsdiensten. En ook de Screen Actors Guild (SAG) vreest ervoor dat AI-technologie op den duur in staat is om films te maken waar geen of minder acteurs voor nodig zijn. In de vierde week van de staking riep de SAG haar leden op te stemmen over de vraag of zij bereid zijn te staken als hun onderhandelingen deze zomer op niets uitlopen.

Mochten de 160.000 SAG-leden zich voegen bij de 11.000 stakende schrijvers, dan ligt Hollywood volledig plat. Nu al lopen er veel acteurs mee bij de stakingen. „Ik heb ‘ja’ aangevinkt in de stemming voor SAG”, zegt Sam Kwasman, die 17 jaar lang een van de stemacteurs was voor Donald Duck en naar Burbank is gekomen om zijn solidariteit te tonen.

Ook veel consumenten staan achter de scenaristen. De president van Warner Bros. Discovery, David Zaslav, gaf op 21 mei een speech op de Boston University en werd door de afstuderende toehoorders uitgejouwd. „Betaal je schrijvers!”.

En soms zijn de leuzen hier in Burbank amper te horen boven het geluid van toeterende automobilisten. Christina Walker onderbreekt af en toe het interview om te roepen naar de toeterende auto’s bij het stoplicht. „Ja! Blijf maar komen! Toeter, doe het, doe het! Ik kan je niet horen!”

Ze draait zich om: „Een harde toeter penetreert muren. Ze moeten er daarbinnen aan herinnerd worden dat we er nog zijn en elke dag zullen komen.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 31 mei 2023.

Wat vindt NRC | Slachtoffers van verkrachting hoeven zich niet te schamen

admin
November 27, 2024
0

Het slachtoffer van verkrachting kreeg de afgelopen maanden niet alleen een gezicht, maar zei ook luid en duidelijk dat ze wilde dat „de schaamte van kamp wisselt”. Niet zij, Gisèle Pelicot, hoeft zich immers te verbergen. Degenen die zich moeten schamen, zijn volgens haar degenen die ervan worden verdacht dat ze haar, terwijl ze gedrogeerd en dus buiten bewustzijn was, verkrachtten. Onder wie haar ex-man Dominique, die schuld bekent en tegen wie eerder deze week twintig jaar celstraf is geëist.

Met haar optreden, in de volle openbaarheid, en vooral haar weigering het slachtofferschap op zich te nemen, heeft Pelicot het denken over seksueel geweld, over verkrachting binnen een relatie, en over consent – wederzijdse instemming bij seks – een enorme dienst bewezen. Ongeacht wat de Franse rechter zal oordelen, en niet alleen in Frankrijk, waar duizenden vrouwen de afgelopen maanden de straat op gingen om Pelicot te steunen.

Het zou daarom jammer zijn als na deze geruchtmakende rechtszaak alleen overblijft dat deze zo geruchtmakend is vanwege het grote aantal verdachten, het door Pelicots ex-man gefilmde bewijs van de vijftig mannen die op zijn uitnodiging zijn vrouw verkrachtten, en de wereldwijde aandacht.

Hoe in 1896 zes studenten met succes het werk van Van Gogh voor zes dagen naar Groningen haalden

admin
November 26, 2024
0

Van 21 tot en met 26 februari 1896, zes dagen lang, hield het Groninger Museum van Oudheden één van de grootste Van Gogh-tentoonstellingen ooit. In een bovenzaal van het toen net geopende museum kon je 102 schilderijen, één lithografie en 25 tekeningen zien van de in die tijd nog vrij onbekende Van Gogh. Ze hingen kris kras boven, onder en naast elkaar, de meeste waren niet ingelijst, titels zoals wij die kennen hadden ze nog niet. Voor een portret dat Henri de Toulouse-Lautrec in 1887 van Van Gogh had gemaakt, lag een krans: Vincent van Gogh (1853-1890) was nog maar zes jaar eerder overleden.

Hoe Van Gogh naar Groningen kwam heet de tentoonstelling die dit weekend opent in het Groninger Museum (een ander museum in een ander gebouw). Het antwoord op die vraag kostte zeven jaar onderzoek in diverse archieven, briefwisselingen en fotocollecties, maar luidt uiteindelijk simpelweg: zes studenten vonden dat hun stad niet alleen met oudheden, maar ook met hedendaagse kunst kennis moest maken. Zij zorgden dat Van Gogh ‘naar Groningen kwam’.

„Kennis van beeldende kunst was destijds in Groningen nog maar schraal te verkrijgen”, constateerde één van hen, de later beroemde historicus Johan Huizinga. Willem Leuring, indertijd student geneeskunde, verstuurde de brief met het verzoek om schilderijen te mogen tentoonstellen. „Alles wat Vincent maakte [is] prachtig, prachtig”, schreef hij aan Johanna van Gogh-Bonger in Bussum. Als weduwe van Vincents broer Theo beheerde zij Van Goghs nalatenschap, honderden schilderijen lagen opgeslagen in haar huis.

Al met al kwamen er dankzij de zes studenten in twee jaar tijd acht tentoonstellingen, waaronder nóg een Van Gogh-tentoonstelling, nu met tekeningen en aquarellen. Daarna viel het vriendengroepje uit elkaar, de meesten waren tegen die tijd afgestudeerd. Dankzij hen was er tussen 1895 en 1897 in het Groninger Museum van Oudheden behalve voor Van Gogh, ook aandacht voor de modern-zwierige dierenprenten van lithograaf Theo van Hoytema, voor ‘hedendaagsche Fransche prentkunst’, voor de art-nouveaukunst van Johan Thorn Prikker en voor het symbolisme van Jan Toorop.

Entrée f 0,25

En alles deden de zes studenten zelf. Christiaan van Valkenburg, hij studeerde voor psychiater, noteerde dat ze de muren bespanden „met een gepast lijkend kleedsel, [we] hingen de schilderijen op en maakten de omgeving zoals [wij] vonden dat het hoorde”. Ze adverteerden in de Nieuwe Groninger Courant: ‘duur der expositie 6 dagen, entrée f 0,25’. En ze hadden succes. „Er komen sedert Zondag meer dan drie honderd menschen daags”, schreef Willem Leuring op 25 februari enthousiast aan Johanna Van Gogh-Bonger.

Maar zo eenvoudig als het klinkt – zes studenten organiseren acht tentoonstellingen – is het antwoord op de vraag ‘hoe Van Gogh naar Groningen kwam’ nou ook weer niet. Dat maak je op uit de gelijknamige catalogus, eigenlijk meer een spannend boek: het leest als een ontdekkingsreis. Conservator Mariëtta Jansen is de belangrijkste auteur van Hoe Van Gogh naar Groningen kwam, in 2017 kreeg ze voor haar onderzoek een Conservatoren Stipendium van het Cultuurfonds.

Aan het einde van de 19de eeuw, kom je te weten, kwam ‘de moderne tijd’ naar Groningen. Letterlijk, met een stadspark (Noorderplantsoen), villabuurten (Ubbo Emmiussingel), een nieuw treinstation (1896), een modern ziekenhuis (1903) en nieuwbouw voor het museum. In 1894 opende het Groninger Museum van Oudheden aan de Praediniussingel, met grote ramen in het dak zodat er veel licht zou vallen in de zalen op de eerste verdieping.

Ook kwam er in 1876, met mogelijk nog grotere gevolgen voor de stad, een ‘Wet op het Hoger Onderwijs’. Dankzij die wet was de universiteit niet meer gebonden aan een vastgesteld aantal hoogleraren – en groeide ze uitbundig. Waren er in 1870 nog 146 studenten ingeschreven in Groningen, in 1890 waren het er al 465.

Johan Huizinga in zijn studeerkamer in Groningen, ca. 1895-1897

Met een foto van zo’n student – als blow up te zien op de tentoonstelling – begint het boek. Het is Johan Huizinga, hij zit in zijn studentenkamer. Op het behang boven zijn bureau heeft hij een litho geplakt van Theo van Hoytema, Pauw. De kleurige Pauw (1895) maakt nu deel uit van de collectie van het Amsterdamse Rijksmuseum, op de tentoonstelling hangt het origineel naast de foto.

Op een andere uitvergrote foto, afkomstig uit het archief van studentenvereniging Vindicat atque Polit, zie je een dinerend gezelschap hoogleraren met in hun midden Jan Toorop. De in die tijd al gevierde kunstenaar logeerde ter gelegenheid van de aan hem gewijde tentoonstelling „een week of langer” (Huizinga) bij geneeskundestudent Willem Leuring aan de Herestraat. In een hoek van de foto staan een paar studenten, misschien zijn ze van het vriendengroepje. De foto is in 1896 gemaakt ‘door een onbekende fotograaf’, waarschijnlijk Leuring.

**Jan Toorop**, rechts aan tafel zittend, en de hoogleraren Pet, Land en Reiger in 1896

‘Doodelijk blauw’

Er was kortom in de stad een atmosfeer ontstaan waarin wetenschap en kunst floreerden – en elkaar wederzijds beïnvloedden. Johan Huizinga bijvoorbeeld, volgde op zaterdagmiddag tekenlessen bij Academie Minerva. En hij niet alleen: veel notabelen betaalden contributie om de kunstopleiding te ondersteunen, in ruil daarvoor kregen hun kinderen teken- en schilderlessen.

En dan waren er nog de lessen ‘practische aesthetica’ van H.P. Bremmer, later een belangrijk adviseur van Hélène Kröller-Müller bij het samenstellen van haar collectie. Zijn lessen werden gevolgd door hoogleraren en hun vrouwen – vaak werden ze gehouden bij één van hen thuis – van wie er veel vervolgens ook kunstwerken aanschaften. Hoogleraar plantkunde Moll kocht een aantal Van Goghs, waaronder voor duizend gulden Tuin te Arles uit 1888 (tegenwoordig in bezit van het Haagse Kunstmuseum). Je ziet een stukje van het schilderij op een foto van de woonkamer van de familie, Jan Willem Moll en zijn gezin woonden aan de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat.

Maar met foto’s alléén maak je geen tentoonstelling over schilderkunst. Waar nog bij komt dat er in de archieven weliswaar veel materiaal is opgedoken, maar geen foto’s van de acht tentoonstellingen. Dus hoe doe je het dan wel?

Dat is gebeurd met bruiklenen uit dertig musea en een stuk of tien particuliere collecties. Werken van Toorop, Thorn Prikker, Van Hoytema (en vele anderen) hangen in verschillende, aan hun stijl gewijde zalen: symbolisme, decoratieve kunst, art nouveau. In vitrines zie je tegelijk waar de wetenschap mee bezig was, krullerige, bijna kunstige boomstronken uit de colleges plantkunde, een projector toont glasdia’s van de colleges esthetica. Je kijkt je ogen uit, de kunstwerken zijn prachtig en het mooie van deze opzet is: de context dringt zich niet op, maar spreekt door de extra lagen van foto’s en voorwerpen bijna vanzelf.

Vincent van Gogh, **Zelfportret** (1887)

En Van Gogh?

Indertijd waren schilderijen te zien die later beroemd zouden worden: zonnebloemen, sterrennachten, de bekende slaapkamer. Omdat ze geen titels hadden, werden ze in de catalogus aangeduid als ‘tuin’, ‘landschap’, ‘wanhoop’ of ‘arbeider’. Van de 102 werken uit 1896 zijn zo’n 60 geïdentificeerd, soms ook doordat kranten erover berichtten. Zo werd een schilderij op de tentoonstelling omschreven als „zeer hard geel, bijna schreeuwend geel; daarboven een hemel van een pijnlijk doodelijk blauw, en uit den storm van het koren vliegen eenige zwarte raven omhoog”. Dat was ongetwijfeld Korenveld met kraaien (1890).

Kunstkring De Ploeg

Want dat is het laatste verhaal van deze ontdekkingstocht: de Groninger kunstkring De Ploeg, bekend van expressionistische, contrastrijke schilderijen, heeft in de eerste paar jaar van zijn bestaan de invloed ondergaan van de Van Gogh-tentoonstelling uit 1896. Of preciezer, want de schilders van de in 1918 opgerichte De Ploeg waren te jong om er zelf geweest te zijn: waarschijnlijk werden ze meegesleept door het enthousiasme van hun leraar aan de Academie Minerva, F.H. Bach. „Dit werk is bij goede bestudeering, een tegengif voor zooveel smaakbedervende, zwakke kleurprentjes, welke vaak als schilderijen te slikken worden gegeven”, schreef Bach in 1896 in een ingezonden brief in de Nieuwe Groninger Courant nog voor de tentoonstelling was afgelopen.

Jan Wiegers, Jan Altink, Johan Dijkstra en George Martens van De Ploeg: ook zij schilderden zonnebloemen in een vaas, er hangen een stuk of zeven bij elkaar. „Van Goghs Veertien zonnebloemen, een schilderij dat in 1896 nog in Groningen had gehangen, kwam in 1924 in de National Gallery in Londen terecht. In Johanna Bongers’ ogen was dit een offer dat ze had moeten brengen, ‘a sacrifice for the sake of Vincent’s glory’. Het is verleidelijk om deze verkoop in verband te brengen met de vele schilderijen van zonnebloemen die de leden van De Ploeg rond deze tijd schilderden”, valt te lezen in de catalogus.

F.H. Bach brak als kunstenaar niet door, zijn naam is onbekend gebleven. Wel ontwierp hij de vijf tegeltableaus in de centrale hal van het nieuwe station, je ziet ze als je aankomt met de trein. En Van Gogh? Die kwam niet verder dan het treinstation van Hoogeveen, voor een verblijf van drie maanden in Drenthe. Groningen heeft hij nooit bezocht.

Jan Altink, Zonnebloemen (1925)

Jan Altink, Zonnebloemen (1927)

Foto’s: Particuliere collectie

Tv-recensie | Laat quizmarathondeelnemers af en toe even op hun rug liggen en naar de wolken kijken

admin
November 26, 2024
0

„Laat de mensen maar leven, als ze dat willen, en daarna doodgaan, ieder op zijn beurt”, schreef Wisława Szymborska in 2002. „Zij, de wolken, hebben met heel dat vreemde gedoe niets te maken.” De woorden van de Poolse dichteres stonden aan het eind van Even lucht (EO) in de wolken geschreven, als een wijsheid die de korte documentaire in perspectief moest plaatsen. De afgelopen twintig minuten waren gevuld geweest met beelden van mensen die op hun rug in de achtertuin, op een grasveld of naast een kippenhok lagen. Op verzoek van de documentairemakers namen ze daar de tijd om midden op de dag hun blik omhoog te keren. Met hun ogen op de wolken vertelden ze waar hun gedachten nu naartoe gingen.

Bij de jonge deelnemers richtten die gedachten zich vooral op de toekomst en alle angsten en verlangens die daarbij kwamen kijken, terwijl de oudere deelnemers veelal terugblikten op het verleden: soms tevreden, soms met spijt. De thema’s die de wolkenkijkers bezighielden varieerden van behapbaar en concreet tot beangstigend groot. Latrelaties en terminale ziektes, vliegvakanties en klimaatverandering. Ik kwam er niet over uit of ik dat troostrijk of juist beangstigend vond: het idee dat je die dromen en zorgen met zo veel mensen deelt. En dat het de wolken die aan je voorbijtrekken uiteindelijk worst zal wezen hoe veel van je dromen en nachtmerries werkelijkheid worden.

Omdat maandag me wat vroeg leek voor een existentiële crisis ruilde ik de wolken in voor SBS6 (in jargon noemen we dit ook wel een ‘vibe shift’). Daar is sinds vorige week iedere avond Lotto De Quizmarathon (Talpa) te zien – of, in de woorden van presentator Rob Kamphues: „Het grootste quizevenement uit de Nederlandse tv-geschiedenis”, bestaande uit „zo’n 32 uur lang alleen maar quizen, quizen en nog eens quizen, met een selectie van de meest fanatieke quizfanaten .” Die quizfanaten nemen de uitdaging ontroerend serieus en worden behandeld als ware artiesten. Niet alleen kunnen ze backstage gebruikmaken van „speciale faciliteiten”, waaronder een ijsbad, een hometrainer en een doos Trivial Pursuit; ze mochten van tevoren ook een rider (wensenlijst) inleveren met „etenswaar die goed is om supergefocust de 32 uur durende marathon door te komen.” Zo kan het dat ze tussen de quizrondes door met een verhit hoofd de coulissen inlopen terwijl ze dingen zeggen als: „Het is nu tijd voor de hummus.”

Spijtig is het wel dat de marathon is opgeknipt en uitgesmeerd over meerdere weken. Dat geeft je als kijker de gelegenheid om je avond na avond iets slechter te voelen over je groeiende ongeduld. Want geef toe: je kijkt niet voor de triviafeitjes. Je kijkt omdat je wil zien hoe lang het duurt voor de hummus uitwerkt en de eerste uitgeputte quizfanaat van de hometrainer dondert.

Slaaptekort

Misschien dat de bedenkers van het format voorvoelden dat veel kijkers om die reden pas bij de laatste afleveringen aanhaken, als het slaaptekort van de kandidaten het best zichtbaar wordt. Dat dat de reden is voor het extra drama-element dat ze hebben toegevoegd: de kandidaten delen zich steeds op in twee teams, en aan het eind van elke ronde stemt het verliezende team een van de eigen leden weg. Het weggestemde lid mag dan weer zelf een ander teamlid aanwijzen om het tegen op te nemen in een duel. Wie verliest, vertrekt.

Al dat gehannes met messen in ruggen leidde in aflevering één al tot betraande oogjes bij de weggestemde deelnemer. Zo’n deelnemer zou je eigenlijk ook even buiten op zijn rug moeten leggen, vind ik. Voor een beetje perspectief. „Laat de mensen maar quizzen, als ze dat willen”, zou je tegen hem moeten zeggen; „en daarna weggestemd worden, ieder op zijn beurt. Zij, de wolken, hebben met dat hele vreemde gedoe niets te maken.”

Luister naar