N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
colorblind casting De felle kritiek op ‘een zwarte Ariel’ is emblematisch voor een grotere discussie over divers casten. Het debat is levendiger dan ooit.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data100873877-e3cbe5.jpg)
De trailer van The Little Mermaid kreeg zo veel dislikes dat Disney de duimpjes onder het filmpje op YouTube onzichtbaar maakte. Hoofdkritiek: zeemeermin Ariel is niet wit met blauwe ogen, maar wordt gespeeld door de zwarte actrice Halle Bailey.
Op Twitter werd #NotMyAriel trending. Er verscheen een met AI geretoucheerde versie van de trailer waarin Ariel een wit gezicht kreeg. En er volgde een stroom ‘opiniestukken’ over hoe een zwarte Ariel historisch gezien niet correct was, de nalatenschap van de Deense auteur Hans Christian Andersen werd verkwanseld en de film wetenschappelijk gezien niet ‘klopte’ omdat melanine niet onder water zou kunnen ontwikkelen.
Voorstanders van het casten van Bailey zeiden dat een zwarte Ariel juíst bij het verhaal past, omdat het over uitsluiting gaat. Anderen plaatsten foto’s van hun gekleurde kinderen, die uitzinnig waren een zwarte Ariel te zien. En Jodi Benson, de oorspronkelijke stemacteur van Ariel, noemde Bailey „absolutely amazing”.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data100873760-f319f8.jpg|https://images.nrc.nl/EFlFodE7I85iIqnxtVrpncI3gSs=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data100873760-f319f8.jpg|https://images.nrc.nl/HzdXIp7aarxXT_5iOIuKeL_v9Jc=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data100873760-f319f8.jpg)
Kleurenblind
De controverse rond The Little Mermaid is niks nieuws. De film maakt gebruik van colorblind casting: een manier van casten waarbij de etniciteit van de acteur niet wordt meegewogen in de rolverdeling, als het niet expliciet onderdeel is van de rol.
Dat klinkt logisch. Bij arthouse- en indiefilms was die manier van casting al langere tijd gewoon, de afgelopen decennia is het ook in grote Hollywood-producties gebruikelijk geworden. Maar nog steeds is het niet oncontroversieel. Dat blijkt bijvoorbeeld ook uit de ophef over de casting bij Roald Dahl-verfilming The Witches (2020) en Game of Thrones-spinoff House of the Dragon (2022).
‘Colorblind casting’ kwam op als een wapen tegen de ongelijke verdeling van film- en theaterrollen. Vaak zijn de personages in (oudere) boeken, filmscenario’s of theaterteksten wit. Wat betekende dat er bij verfilmingen minder rollen waren voor mensen van kleur. En voor de weinige rollen die er wel waren, werden in het verleden óók vaak witte acteurs gecast. Neem Mickey Rooney, die in Breakfast at Tiffany’s (1961) de Japanse Mr. Yunioshi speelde.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data100873853-dc4449.jpg)
Al in de jaren zestig probeerden film– maar vooral theaterproducenten de rolverdeling gelijkwaardiger te maken door minder te letten op etniciteit. In de jaren zeventig kreeg dit de naam ‘colorblind casting’. In 1986 richtte de Actors’ Equity Association het Non-Traditional Casting Project op om diversiteit te promoten in het casten van rollen waar etniciteit en seksuele oriëntatie geen invloed heeft op het personage.
Een vroeg voorbeeld is The Shawshank Redemption (1994), waar de Ierse Red – zo genoemd vanwege zijn rode haar – gespeeld werd door Morgan Freeman. Daar was geen noemenswaardige ophef over.
‘Wanneer ontstaat er dan wel ophef bij colorblind casting? Er lijken twee duidelijke voorwaarden’
Angsten
Wanneer ontstaat er dan wel ophef bij colorblind casting? Er lijken twee duidelijke voorwaarden. Ten eerste, hoe groter de rol, hoe groter de ophef. Bij het casten van de Afro-Amerikaanse Jeffrey Wright in de bijrol van Detective Gordon in The Batman (2022) had slechts een enkeling commentaar. Ten tweede komt er vooral ophef over colorblind casting in bekende verhalen, waarbij mensen een beeld in hun hoofd hebben van de personages. Serie The Lord of the Rings: The Rings of Power werd hevig bekritiseerd omdat elven, orcs en hobbits niet alleen wit waren, terwijl dat in de beroemde boeken wel zo was.
Voorstanders van colorblind casting en media die erover schrijven, bestempelen dit soort kritiek steevast als racistisch. En dat speelt zeker een rol. In commentaren op de The Little Mermaid-trailer duiken racistische complottheorieën over The Great Replacement op – de geplande vervanging van witte mensen door niet-witte mensen. Maar vaak lijken er ook andere argumenten en angsten door de commentaren heen geweven, van het willen vasthouden aan de echte intentie van de auteur, tot ongemak met de ‘linksheid’ van Hollywood.
De woede van online criticasters van colorblind casting zit in verandering. Op kleine schaal is dat een verandering in de uiterlijke eigenschappen van een geliefd personage. Op grote schaal wellicht woede om het veranderen van de wereld en maatschappelijke waarden.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data100874320-48bf73.jpg|https://images.nrc.nl/KTlx8BqO0rtcSjloIL2auAFlcTc=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data100874320-48bf73.jpg|https://images.nrc.nl/dUrnkRjoW3YTcoh6K-utApKCEu4=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data100874320-48bf73.jpg)
Voor filmmakers levert het een dilemma op. Want ook als een film níet kleurenblind gecast is, leidt dat tot kritiek. In 2016 ontstond er ophef rond Hail, Ceasar!, de liefdesbrief aan het Hollywood van de jaren vijftig van de gebroeders Coen, omdat de cast te wit was. De regisseurs vonden dat hun film zo (historisch) correct mogelijk moest zijn. Kleurenblind casten had het realisme en dus de kijkervaring verstoord, stelden zij.
Color conscious
Er is ook kritiek op colorblind casting van mensen die juist vóór divers casten zijn. Tegen The Guardian zei kunst– en diversiteitsjournalist Diep Tran dat het simpelweg negeren van etniciteit niet zou helpen om structurele problemen in film en theater aan te pakken. Zoals een tekort aan rollen voor mensen van kleur en onbewust vooringenomen witte casting directors. Een wereld waarin alleen het talent van een acteur uitmaakt bij een casting, is volgens Tran een wensdroom.
In plaats van de ogen te sluiten voor etniciteit, zouden casting directors zich er juíst bewust van moeten zijn. Deze benadering heet color conscious casten: hierbij wordt etniciteit omarmd en juist gebruikt als een extra dimensie in een verhaal. Netflix-serie Bridgerton, gebaseerd op de boeken van Julia Quinn, speelt zich af in Victoriaans Engeland, maar heeft een diverse cast die volgens showrunner Chris van Dusen color conscious is gecast. De heruitvinding van het oude Engeland als diversiteitsutopie dwingt de kijker na te denken over de ware geschiedenis, en het racisme dat nog steeds leeft.
Een ander voorbeeld is de recente Netflix-documentaire Cleopatra, waarin de farao wordt gespeeld door een zwarte actrice. Regisseur Tina Gharavi zag een zwarte Cleopatra als het begin van een gesprek over racisme en Afrikaanse identiteit in Hollywood. In Egypte werd woedend gereageerd door het ministerie van toerisme. Netflix zou hun geschiedenis blackwashen.
Het is de verwachting dat ‘color conscious’ casting alleen maar toeneemt nu steeds meer filmmakers van kleur kansen krijgen om verhalen te vertellen. Dat zal leiden tot nog meer ophef. Als divers casten een expliciet doel wordt, dan stopt de discussie niet met het argument: deze persoon was de beste acteur. Het gesprek rond etniciteit moet dan echt worden aangegaan. Het liefelijke Disney-sprookje met een zwarte Ariel is niet slechts kindervermaak. Het toont vooral dat het gesprek rond etniciteit in films harder, naarder en levendiger is dan ooit.
