N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Sensatiezucht Kunstcollectief KIRAC vermoordt met zijn platte pornokunst de literatuur, de vrijheid van de anarchistische lezer, én de kunst zelf, vindt Gawie Keyser.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/05/data100730641-2a8c43.jpg)
Mijn geliefde schrijvers gun ik van alles en wat dat inhoudt, wil ik niet weten. In het drankgebruik van Stephen King of de psychoses van Philip K. Dick had ik nooit interesse, noch wilde ik mij bezighouden met wat Graham Greene of Malcolm Lowry allemaal wel niet uitspookten qua wat God verboden heeft. En als het om Michel Houellebecq gaat – een van de grootste schrijvers van onze tijd – kan dat privéleven mij al helemaal gestolen worden. Ik ben lezer, en als lezer bestaan voor mij alleen de boeken die de schrijver schrijft.
Hier speelt suspension of disbelief, het primaat van alle fictie, met andere woorden jezelf ondanks de dagelijkse confrontatie met de werkelijkheid overgeven aan datgene wat de auteur in zijn verbeelding heeft gecreëerd. Alleen dan kan ik pak ’m beet Platform lezen, Houellebecqs roman uit 2001 waarin de Franse ambtenaar Michel seks heeft met Thaise prostituees en waarin islamofobie welig tiert.
Ik hoef in Michel geen Michel Houellebecq te zien. Of het ‘echt gebeurd is’ en of de schrijver nou ‘echt zo is’ zijn misschien relevant voor literatuurwetenschappers, maar niet voor mij. Ziehier de strategie van de vrije lezer: een verbeelde wereld betreden die veel op de onze lijkt, maar die dat niet is; en wat in de echte wereld niet kan, kan in de literatuur wel. Hierin ligt de fijne spanning van het lezen, de geestelijke autonomie waar de lezer, anarchist in wezen, naar hunkert.
Vervolgens komt kunstcollectief KIRAC je leven grondig verzieken, en wel in de gedaante van Stefan Ruitenbeek. Ruitenbeek, ‘filmmaker’, is om de zoveel weken wereldnieuws, omdat hij ‘porno’ heeft gemaakt met Houellebecq. De schrijver wil de verspreiding van de film via de rechter verbieden, en dat zorgt voor headlines van hier tot in Tokio.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/05/web-1605cul-michel.jpg)
Geestdodende saaiheid
Geen misverstand: de ‘filmpjes’ of episodes die KIRAC maakt zijn crap. Zie de aflevering waarin de rechtse filosoof Sid Lukkassen ‘seks’ heeft met studente Jini van Rooijen, die blijkbaar zulke dingen vaker doet op de OnlyFans-website. De kunstzinnige kwaliteit van dat filmpje, Honey Pot, is nul. Als het slachtoffer niet Lukkassen was, dan had niemand gekeken. Je zou er nog om kunnen lachen als het niet allemaal zo triest was. Kijkend naar Honeypot zie ik een man, nét de obese, aan lager wal geraakte pornoster Ron Jeremy, de boel ‘regisseren’, die om de zoveel minuten agressief zegt dat er nu eens ‘een piemel’ in beeld moet komen.
KIRAC-medewerkers zijn bijvoorbeeld kunstenaar Tarik Sadouma, maker van onder meer Albert Heijn Moskee, een ‘installatie’ met de artistieke waarde van een baksteen. Dat is KIRAC. Ze zeggen dat ze kunst maken. En als ze dat niet zeggen, had je het nooit geraden. Op de website waar je alle filmpjes tegen betaling kunt bekijken zijn teksten te lezen zoals: „Oscar van der Kroon works for Dutch public television. He wants to do Avant Garde Television but his mediocrity is holding him back. At the end of the Episode, he promises to do some introspection.” Als ik de filmpjes bekijk zie ik alleen ironie, cynisme en geestdodende saaiheid. En pretentie vermengd met sensatiezucht.
Dat laatste is het verdienmodel geworden. KIRAC heeft ontdekt met ‘porno’ groot geld te kunnen binnenharken. Na het succes met Sid en Jini richtte het collectief zijn pijlen op Houellebecq. Ze deden hun naam, Keeping it Real, eer aan en hadden het platste van platte ideeën: de schrijver van zoveel seksscènes in boeken, geroemd door de Europese intellectuele elite, strikken voor een seksfilm. Maar hier is niets interessants aan. Het is het werk van kunstenaars die eindeloos op vieze banken liggen zeuren over kunstenaars die eindeloos op vieze banken liggen zeuren, et cetera (zie de aflevering getiteld Under a Sinking Sun). Het betekent niets. Maar nu zitten ze aan Houellebecq.
Het kunstcollectief gun ik niets, zelfs niet als we over een paar maanden een nieuwe Houellebecq mét bijbehorende ‘film’ hebben waarin een stelletje middelmatige kunstenaars uit Nederland een mentaal wankelende schrijver in Frankrijk benaderen om samen een pornofilm te maken.
Suspension of disbelief
Het punt is, KIRAC opereert in een tijd waarin een ziekelijke obsessie is gegroeid met beroemde mensen die in hun privéleven kampen met zwakheden. Zo kom je momenteel online steeds meer foto’s tegen van filmsterren, ooit beeldschoon, nu oud, lelijk en zwaarlijvig. Wie dat wil weten? Nou, miljoenen mensen. Het is vervolgens een optelsommetje, een kwestie van vraag en aanbod. Dit leidt weer tot televisieseries zoals The Family Stallone, waarin Sylvester Stallone zijn leven met zijn dochters filmt. En ja, dan duiken foto’s van Rambo en Rocky in de media op, ooit gespierd en prachtig, maar nu? Afgetakeld. En kijk eens die dikke buik. (KIRAC’ers languit op de bank: als we ‘Sly’ nu eens zouden strikken voor een kunstfilm. In McDonald’s… In z’n Speedo…)
In dit klimaat is KIRAC met zijn Houellebecq-pornofilm als een parasiet meeliftend op de slechtste instincten van de moderne mens. Het collectief vermoordt de kunst, de literatuur en de vrijheid van de anarchistische lezer met dat ‘keeping it real’.
Wie wil weten hoe Ruitenbeek, Sadouma, Van Rooijen en de rest van de KIRAC-rakkers denken, hoe de tijdgeest in elkaar steekt, hoeft alleen de suspension of disbelief te activeren en Houellebecq erbij te pakken. De grote man heeft ons doorzien. Michel: „Ik heb geen boodschap van hoop om af te geven […] Ik weet alleen dat iedereen van ons stinkt naar zelfzuchtigheid, masochisme en de dood. We hebben een systeem gecreëerd waarin het simpelweg onmogelijk is geworden om te leven.”
Praat mee over dit onderwerp en stuur een brief!
Wilt u reageren op een artikel? Stuur via dit formulier een brief (maximaal 250 woorden) naar de opinieredactie van NRC.
