N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
G7-top Japan houdt voorlopig vast aan energie uit steenkool. Duitsland vindt investeringen in gas ook duurzaam. Frankrijk pleit voor een pauze in het klimaatbeleid. Uit vrees voor de kiezer zijn politici voorzichtig als het gaat om al te streng klimaatbeleid.
De G7, de groep van rijkste, westerse landen, spreekt de laatste jaren steeds nadrukkelijker over klimaat. Ook tijdens de driedaagse top die vanaf deze vrijdag wordt gehouden in het Japanse Hiroshima zijn de gevolgen van klimaatverandering een belangrijk thema.
In de vorige maand in Sapporo voorgekookte slotverklaring, een 36 pagina’s tellende tekst, wordt nog eens bevestigd hoe belangrijk het is om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad Celsius. De zeven landen, plus de EU, beloven er alles aan te doen om die grens niet te passeren. Maar dat optimisme kan niet verhullen dat de gesprekken moeizaam verliepen.
Dat blijkt vooral uit wat er níét in de verklaring in staat. Zo ontbreekt een ondubbelzinnige afwijzing van het gebruik van steenkool, de meest vervuilende fossiele brandstof. Japan voelde daar niets voor. Terwijl Duitsland en Canada pleitten voor het snel afbouwen van energie uit steenkool rond 2030, wilde de gastheer onderhandelen over het gebruik van ammoniak als brandstof in kolencentrales. Het bijmengen van ammoniak zorgt voor een vermindering van de uitstoot, maar tegenstanders vrezen dat zo’n nieuwe technologie vooral leidt tot het langer gebruiken van kolen.
In deze discussie is het geen toeval dat Japan voor een derde van zijn energievoorziening van steenkool afhankelijk is, terwijl Canada en Duitsland nog geen 10 procent van hun energie uit kolen halen. Concrete afspraken over een deadline voor kolencentrales ontbreken en in plaats daarvan herhalen de ministers wat ze in 2022 ook zeiden, namelijk hun „toewijding om in 2035 een volledig of overwegend koolstofarme energiesector te bereiken”.
Geen versnelling van doelstellingen
De ministers pleiten in hun verklaring ook voor meer energie uit wind en zon. Ze willen bijdragen aan een mondiale verlaging van de kosten door tot 2030 voor zo’n 150 gigawatt aan windturbines aan te leggen en 1 terawatt aan zonnepanelen. Maar volgens de Global Wind Energy Council (GWEC) is dat ongeveer de hoeveelheid die nu al in de planning zit. Van een versnelling is dan ook geen sprake, aldus de GWEC.
Vorige week liet de Duitse regering onverwachts weten op de top opnieuw te willen onderhandelen over de verklaring. Duitsland vindt dat in de tekst ook iets moet staan over subsidiëring van aardgas als klimaatvriendelijke investering. Gas is in de Duitse visie een belangrijke ‘transitiebrandstof’.
De Fransen, die zelf vooral kernenergie gebruiken, voelen daar weinig voor. Dat Europese landen vorig jaar veel geld hebben gestoken in nieuwe terminals voor lng (vloeibaar gas) was volgens Frankrijk logisch omdat het Russische gas na het begin van de oorlog in Oekraïne plotseling wegviel. Maar volgens de Fransen was de afspraak dat het ging om een tijdelijke maatregel. Duitsland, dat zelf vorige maand zijn laatste kerncentrale heeft gesloten, heeft het gas voorlopig nog hard nodig en wil in de slotverklaring opnemen dat gas-investeringen „noodzakelijk zijn in reactie op de huidige crisis.
Het is hetzelfde argument dat Japan gebruikt als het om steenkool gaat. „In deze ongekende energiecrisis is het belangrijk om alleen maatregelen te nemen die klimaatverandering voorkomen als ze tegelijkertijd de energiezekerheid garanderen”, zei de minister van Industrie na afloop van de bijeenkomst in Sapporo.
Pijnlijke maatregelen
Nu de deadlines die regeringen zichzelf hebben gesteld voor hun klimaatbeleid – 2030 is bijvoorbeeld een belangrijk ijkjaar – dichterbij komen, blijkt in veel gevallen meer nodig te zijn om de doelstellingen te halen. Het wordt steeds moeilijker om pijnlijke maatregelen, die ook burgers direct zullen raken, te voorkomen. Zowel bij de G7 als in de EU bestaat de vrees dat al te streng klimaatbeleid bij komende verkiezingen wel eens stemmen kan gaan kosten.
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, zei afgelopen maandag tegen journalisten dat Europa misschien een pas op de plaats moet maken bij de uitvoering van de Green Deal – het Europese pakket aan klimaatmaatregelen – om te onderzoeken of de capaciteit om al die nieuwe wetten in te voeren niet wordt overschreden.
Von der Leyen reageerde daarmee op oproepen van onder andere de Franse president Emmanuel Macron die vorige week pleitte voor „een pauze” in het klimaatbeleid en van Manfred Weber, fractievoorzitter van de centrumrechtse EVP in het Europees Parlement, om voorzichtig te zijn met het aan banden leggen van pesticiden en het al te streng toezien op natuurherstel. Weber klonk na de opmerking van de Commissievoorzitter dan ook heel tevreden. Want, zei hij, „als het klimaat wint en de rest van de samenleving verliest, zullen we netto-nul [uitstoot] nooit bereiken”.
Intussen constateert Climate Action Tracker, een onafhankelijke wetenschappelijke organisatie die het klimaatbeleid van landen in kaart brengt, dat acht jaar na het inwerkingtreden van het klimaatakkoord van Parijs nog steeds geen van de grote landen voldoet aan de klimaatdoelen die daarin zijn vastgelegd. Het meeste beleid wordt beoordeeld als „onvoldoende” (de Europese Unie en de Verenigde Staten), „ruim onvoldoende” (onder meer China en Canada) of „totaal onvoldoende” (Rusland).
Wat dat betekent laten de rapporten van het IPCC, het wetenschappelijk klimaatpanel van de Verenigde Naties, goed zien. De zesde cyclus rapporten, waarvan de samenvatting afgelopen maart werd gepubliceerd, leest volgens VN-chef António Guterres als „een litanie van gebroken klimaatbeloftes”.
Als Claudia Sheinbaum dinsdag wordt beëdigd als president van Mexico, is de Spaanse koning Felipe VI daar niet bij. Niemand van de Spaanse regering zal aanwezig zijn. Sheinbaum heeft Felipe VI niet uitgenodigd omdat hij tot tweemaal toe niet inging op een eis van haar voorganger en partijgenoot Andrés Manuel López Obrador (‘AMLO’). Die wilde excuses voor de brute wijze waarop de Spaanse conquistadores vijfhonderd jaar geleden de inheemse volkeren van het huidige Mexico koloniseerden. Dat de aanstaande presidenta om die reden geen uitnodiging verstuurde, toont aan hoever ze gaat met het verdedigen van haar voorganger.
Vanaf dinsdag mag Sheinbaum laten zien of en hoe ze uit de schaduw kan treden van haar politieke mentor, aan wie ze op menig cruciaal moment in haar loopbaan veel te danken heeft gehad. Een mentor die hun regeringspartij de afgelopen jaren almachtig maakte in Mexico. En die nu zegt dat hij op zijn ranch van zijn pensioen gaat genieten – al is er geen Mexicaan die gelooft dat het politieke dier daartoe in staat is.
Dat Claudia Sheinbaum (61) president zou worden, stond al zo goed als vast vanaf het moment dat López Obrador haar eerder dit jaar aanwees als zijn gewenste opvolger. Ze moest alleen de verkiezingen nog winnen, maar gezien de populariteit van de huidige president en de almacht van hun regeringspartij Morena, was dat weinig meer dan een formaliteit: op 2 juni verkoos circa 60 procent van de Mexicaanse kiezers Sheinbaum als eerste vrouwelijke president van Mexico.
Vrouw, Joods, wetenschapper
Als het aan Sheinbaum ligt, is haar geslacht het laatste waarnaar mensen moeten kijken als ze haar omschrijven. Zoals ze evenmin aandacht moeten schenken aan het feit dat ze Joods is: naar eigen zeggen is ze absoluut niet religieus en is haar Joodse afkomst iets waar vooral Amerikaanse media mee bezig zijn.
De bijnaam ‘la Doctora’ dankt Sheinbaum aan haar omvangrijke academische carrière. Afkomstig uit een familie vol links-georiënteerde academici volgde ze het pad van haar ouders, die nog steeds werken aan de Nationale Autonome Universiteit van Mexico (UNAM), de meest prestigieuze van het land. Ze haalde haar doctorsgraad in energiewetenschappen, studeerde aan Berkeley in Californië en was onderdeel van het VN-klimaatpanel IPCC, dat een Nobelprijs voor de Vrede ontving voor zijn klimaatonderzoek.
Een van de leidende auteurs van dat klimaatpanel, en onderdeel van de werkgroep waar Sheinbaum deel van uitmaakte, is Ernst Worrell, hoogleraar Energy, Resources & Technological Change aan de Universiteit Utrecht. Naast het werk voor het klimaatpanel werkte hij met haar aan Berkeley, waar ze samen een student begeleidden die later promoveerde. „Ik kwam haar vaak tegen, omdat zij net als ik onderzoek deed naar industrieel energieverbruik en emissiereductie”, zegt Worrell. „Zij zag in die tijd al de noodzaak tot actief klimaatbeleid, ook voor landen als Mexico.”
Volgens Worrell was het altijd prettig samenwerken met de aankomend Mexicaanse president. „Claudia was een goede, grondige onderzoeker. Uit onze samenwerkingen zijn meerdere publicaties voortgekomen, we hadden altijd wetenschappelijke discussies op hoog niveau.”
Dat ze nu de eerste vrouwelijke president wordt, daar kan Nederland een voorbeeld aan nemen
Nog voordat ze deel uitmaakte van het klimaatpanel, maakte Sheinbaum al kennis met de politiek, dankzij de man die ze nu opvolgt als president van Mexico. López Obrador was zelf nog burgemeester van Mexico-Stad toen hij haar vroeg de portefeuille Milieu voor de hoofdstad op zich te nemen. Ze kreeg de eindverantwoordelijkheid voor een aantal grote infrastructuurprojecten, waaronder de Metrobús, een gloednieuwe buslijn, en de bouw van de Anillo Periférico, een ringweg die als een tweede verdieping boven het overvolle wegennetwerk van de hoofdstad werd gebouwd.
Na een tweejarige periode als burgemeester van een naburige deelgemeente, kreeg haar politieke loopbaan echt vaart toen ze in 2017 burgemeester van het hele federale district werd – zoals de Mexicaanse hoofdstad officieel heet. „Ik was onder de indruk toen ze burgemeester van Mexico-Stad werd, een stad met een bevolking groter dan Nederland”, zegt Worrell. „En dat ze nu de eerste vrouwelijke president wordt, daar kan Nederland een voorbeeld aan nemen. Het is toch uitzonderlijk knap dat het haar gelukt is, in een traditioneel land.”
Ook haar definitieve stap naar de politiek werd ingegeven door López Obrador. Hij richtte in 2012 de linkse politieke partij Morena op, waar Sheinbaum vanaf het begin onderdeel van uitmaakte. De partij deed voor het eerst mee aan de lokale verkiezingen in 2015. Sheinbaum werd Morena’s burgemeesterskandidaat voor deelgemeente Tlalpan.
Mexicaanse machocultuur
Abraham Carro werd destijds actief in haar campagneteam en is sindsdien niet meer van haar zijde geweken als medewerker. „Ze was nog nooit politiek kandidaat geweest. Maar ze bleek een natuurtalent. Ze leerde ons hoe je verkiezingen moet winnen”, zegt Carro. Vanaf het moment dat Sheinbaum de politieke arena betrad, heeft ze te maken gehad met vooroordelen, zegt hij. „Sheinbaum heeft altijd van zich moeten afbijten. Nergens voel je de Mexicaanse machocultuur meer dan in de politiek.”
Die cultuur maakte volgens Carro dat Sheinbaum op alle manieren wilde zorgen dat op haar bestuur niets aan te merken viel. „Ze is een enorme perfectionist. Je hebt het bij haar goed gedaan als ze niets over je werk zegt.” Carro lacht: „Dat was soms moeilijk, dat je een project aan haar liet zien en dat ze niets zei. Maar dan wist je dat je het goed had gedaan.”
Ze bestuurde Tlalpan pas twee jaar toen ze besloot zich te kandideren voor het burgemeesterschap van Mexico-Stad. In een vol kandidatenveld, met zeven mannelijke tegenkandidaten, werd Sheinbaum gekozen. Haar voorganger López Obrador was inmiddels gekozen tot president van Mexico.
„Toen ze Mexico-Stad ging besturen, was geweld en misdaad de grootste uitdaging. Niet per se geweld van kartels, maar vooral overvallen, diefstal en onveiligheid”, zegt Carro. „Dat pakte ze met succes aan: dat zien we niet alleen in de statistieken, maar ook het veiligheidsgevoel verbeterde. Mensen voelen zich een stuk veiliger in Mexico-Stad, dankzij haar.”
Lees ook
Eerste Mexicaanse ‘presidenta’ erft van haar mentor veel macht en evenzoveel problemen
Tijdens haar presidentscampagne liet Sheinbaum zich graag voorstaan op die gedaalde criminaliteitscijfers in Mexico-Stad. Daarbij stelde ze dat het aantal moorden in de stad onder haar bewind halveerde. Analisten betwijfelen die cijfers, omdat veel moorden in die periode niet werden gerapporteerd als moord, maar als ‘niet-geclassificeerd’.
Volgens Carro gaat het niet om de cijfers, maar vooral om de aanpak die Sheinbaum koos. „Ze richtte zich op jongeren, door hun alternatieven te bieden, qua werk en opleiding. En ze pakte misdaad aan door samen te werken. Ze begreep door haar academische achtergrond dat je alleen tot resultaten kan komen door samen te werken.”
Haar academische achtergrond kwam ook op een andere manier terug in haar periode in Mexico-Stad, toen de coronapandemie toesloeg. Waar president López Obrador het coronavirus weinig serieus nam en weigerde vergaande maatregelen te treffen, koos Sheinbaum in de hoofdstad een andere aanpak. Ze verscheen steevast op persconferenties met een mondkapje, stelde beperkingen in voor het bedrijfsleven en openbaar vervoer en zorgde voor een succesvolle vaccinatiecampagne.
Uit de schaduw van AMLO
Het was een van de weinige momenten waarop Sheinbaum afweek van het beleid van ‘AMLO’. De afzwaaiend president vormt de rode draad in haar politieke loopbaan is. Ze volgde hem op als burgemeester van Mexico-Stad toen hij president werd, en nu hij vertrekt neemt zij opnieuw het stokje over. Van haar wordt verwacht dat ze het politieke project van López Obrador, dat hij de ‘Vierde Transformatie’ noemt, overneemt en verder uitbreidt. Of, zoals ze zelf zei tijdens haar campagne, dat ze „een tweede verdieping op het project” gaat bouwen.
Het politieke project bestaat uit subsidies aan armere Mexicanen en sociale projecten in achterstandswijken, maar ook uit een reeks bekritiseerde hervormingen. In zijn laatste maand als president voerde López Obrador ze door, gesteund door het Congres en de Senaat, waar zijn partij Morena een meerderheid heeft. Alle rechters in het land moeten rechtstreeks gekozen worden, de hervormde nationale politie komt onder militair gezag en ook het pensioenstelsel gaat op de schop.
Het zijn hervormingen die Sheinbaum expliciet steunt, ondanks hun mogelijke schade aan de democratische rechtsstaat. Ze weigert af te wijken van het door haar voorganger uitgestippelde pad. Sinds haar verkiezingszege begeleidt Sheinbaum hem op zijn afscheidstournee door het land. Op evenementen, bij infrastructuurprojecten, in het Congres: Sheinbaum is de schaduw van de man die het stokje aan haar gaat overdragen. Het roept de vraag op: kan Sheinbaum ook uit de schaduw van haar voorganger stappen?
Lees ook
Nieuwe Mexicaanse president kan de almacht die ze erft beter prudent inzetten
Politiek analist Karolina Gilas betwijfelt het. „AMLO is een groot politicus, maar ook iemand die van de schijnwerpers houdt. Dat hij Sheinbaum heeft aangewezen als opvolger, is omdat zij vrijwel altijd zijn beleid heeft gesteund. Maar wat doet hij als Sheinbaum besluit een andere richting in te slaan?”
Sheinbaum zelf is in interviews uitgesproken kritisch over mensen die suggereren dat ze haar politieke loopbaan te danken heeft aan López Obrador. Ze ontkent stellig dat ze niet meer zal zijn dan een marionet van de vertrekkende president. Toch zijn haar grootste uitdagingen nauw verbonden met alles waar zijn handtekening onder staat, benadrukt Gilas.
De grootste uitdaging is haar partij. Om die enorme machine vol macht onder controle te houden, moet je politiek enorm geslepen zijn
„De grootste uitdaging is haar politieke partij, Morena. Die is opgericht door AMLO. Zijn zoon is nu toegetreden tot het partijbestuur. AMLO was altijd degene die de eenheid in die partij wist te bewaren. Maar nu zijn ze de grootste partij van Mexico, in vrijwel alle staten, in het Congres, in de Senaat, in Mexico-Stad”, zegt de politicoloog. „Om die enorme machine vol macht onder controle te houden, moet je politiek enorm geslepen zijn. Ik ben benieuwd of Sheinbaum dat kan. Het gevaar is dat alle successen tijdens haar termijn aan haar voorganger worden toegeschreven. We moeten nu gaan ontdekken hoe het ware presidentiële gezicht van Claudia Sheinbaum eruitziet.”
J.D. Vance (40) pocht – net als zijn politieke baas Donald Trump – dat hij „niet zoveel voorbereiding nodig” heeft voor het aanstaande debat tussen de running mates. De aan Yale opgeleide jurist doet niets liever dan discussiëren, vooral met „vijandige” journalisten. Feiten doen er daarbij weinig toe.
Uit Tim Walz’ omgeving wordt juist gelekt dat hij vreselijk zenuwachtig is voor de confrontatie met zijn tegenstander om het Amerikaanse vicepresidentschap. Als oud-leraar is Walz (60) comfortabel in het stellen en beantwoorden van vragen, maar minder behendig in ze ombuigen tot aanvalswapens. Volgens CNN waarschuwde hij Kamala Harris al in zijn sollicitatiegesprek dat hij zwak is in het voeren van debatten.
De Democraat Walz en de Republikein Vance gaan dinsdagavond (03.00 uur ‘s nachts Nederlandse tijd) in New York met elkaar in debat bij zender CBS. Het debat tussen de nummers twee op het stembiljet is elke campagne een verplicht nummer. Het is af en toe memorabel, maar nog nooit relevant gebleken voor de verkiezingsuitslag.
Tot nu toe. Het aanstaande debat is in vorm vrijwel identiek aan alle elf voorgaande ‘veep’-debatten, maar het is op meerdere manieren uniek. De jonge Vance, nog geen twee jaar senator van Ohio, is de plaatsvervanger van de alleroudste presidentskandidaat ooit. Trump (78) is vijf maanden ouder dan Joe Biden (81) vier jaar geleden was. En iedereen kan zien hoe die zich op zijn tandvlees naar het einde van zijn enige presidentstermijn kluunt. Mocht Trump winnen en overlijden, dan is Vance straks de baas.
Walz is de snelst aangewezen, minst voorbereide running mate in de moderne geschiedenis. Nadat vicepresident Kamala Harris (59) eind juli plotseling Biden verving als kandidaat van de Democraten, presenteerde zij binnen twee weken de vrij onbekende gouverneur van Minnesota als haar partner. Niet toevallig iemand die, net als Vance, uit het industriële en rurale Middenwesten komt.
Nek-aan-nekrace
Belangrijker nog: nooit eerder wezen de peilingen in deze fase van de campagne op zo’n nek-aan-nekrace tussen de kandidaten van de twee grote partijen. Een race waarin momenteel niets de dagkoersen lijkt te beïnvloeden en tegelijkertijd elke gebeurtenis doorslaggevend kan zijn. Ook deze confrontatie. Omdat Trump weigert nog een keer met Harris in debat te gaan, kan het de laatste van de campagne zijn.
Lees ook
Wat voegen running mates J.D. Vance en Tim Walz toe aan de race om het Witte Huis?
Walz heeft reden om zenuwachtig te zijn. Running mates hebben vaak de taak om de tegenstander bij de enkels af te zagen. Walz heeft een paar keer naar de Republikeinen uitgehaald. Hij speelde zich in de kijker door op televisie Trump en Vance weirdos te noemen, maar Walz is geen pitbull. Hij is vooral ingeschakeld om te laten zien dat Democraten ook hele gewone, witte mannen van middelbare leeftijd zijn. Plezier uitstralen is lastig tijdens een debat met iemand die altijd in de aanvalsstand staat, maar vol zelfbeheersing spreekt en zelden aarzelt.
Vance kwam juist bij Trump in het vizier tijdens een debatoptreden in de senaatsrace van Ohio, twee jaar geleden. Hij schroomt niet om tegenstanders keihard aan te vallen, noch om leugens te versterken, zoals over Haïtianen die huisdieren zouden eten. Hij is de inhoudelijk voorbereide en welbespraakte ideoloog van het isolationisme dat Trump voorstaat. Iemand die het bloed onder de nagels van zijn tegenstander vandaan kan halen.
Onsympathiek
Dat is tegelijk Vance’s zwakte. Hij komt onsympathiek over, nog meer dan Trump. Slechts 27 procent van de geregistreerde kiezers heeft een positief beeld van hem, zo blijkt uit een recente peiling van persbureau AP, tegenover 42 procent voor Walz. Over beide running mates zegt ruim 20 procent niet genoeg te weten. Terwijl Vance vrijwel dagelijks media te woord staat, geeft Walz nog minder interviews dan de zelden zonder script pratende Harris.
Vance zal zeker niet onvoorbereid in New York verschijnen. Hij is al een maand in de weer met Republikeinse strategen en heeft partijgenoot Tom Emmer, een invloedrijk Congreslid uit Walz’ staat Minnesota, ingeschakeld om rollenspellen te oefenen voor het debat. Transportminister Pete Buttigieg doet Vance na in de Democratische voorbereidingen.
De regels van het debat lijken enigszins in het voordeel van Vance. Hij krijgt het laatste woord, de kandidaten mogen elkaar – in tegenstelling tot Trump en Harris recent – wél in de rede vallen en de debatleiders zullen niet live factchecken wat de twee zeggen. Dit alles maakt Walz de underdog, precies de rol die de Democraat in deze campagne graag speelt.
<dmt-util-bar article="4867639" headline="Vance doet niets liever dan discussiëren, Walz is stikzenuwachtig: wie zal het debat tussen de running mates domineren? ” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/09/30/vance-doet-niets-liever-dan-discussieren-walz-is-stikzenuwachtig-wie-zal-het-debat-tussen-de-running-mates-domineren-a4867639″>
Israël zegt de grootschalige aanvallen op Libanon deze week uit te voeren in het kader van een nieuw oorlogsdoel: de terugkeer van de ontheemde inwoners van Noord-Israël naar hun huizen. Ruim zestigduizend inwoners uit die regio zijn ontheemd door de aanvallen die Hezbollah daar sinds oktober uitvoert uit solidariteit met Hamas.
De ontheemden verblijven nog altijd veelal in hotels en huizen elders in Israël. Door de aanhoudende beschietingen tussen Israël en Hezbollah kunnen zij nog niet naar huis. Diverse dorpen aan de grens met Libanon zijn bovendien zwaar beschadigd door de aanvallen.
Het is de vraag of Israël met de grootschalige luchtaanvallen op Libanon deze week – waarop Hezbollah weer zal reageren – het nieuw geformuleerde oorlogsdoel snel zal bereiken. Bovendien is het de vraag of het Israëlische leiders om de ontheemde burgers te doen is, of om politiek gewin en het afleiden van de onvervulde oorlogsdoelen in Gaza.
Oorlogsdoelen
De ontheemden uit het noorden speelden het afgelopen jaar tijdens de oorlog in Gaza een bescheiden rol in de retoriek van Israëlische politici en de legerleiding. Israëls officiële oorlogsdoelen waren het „vernietigen” van Hamas en de bevrijding van de gijzelaars uit Israël in Gaza.
Na bijna een jaar oorlog is geen van deze doelen bereikt. Hamas is niet verslagen – een volgens veel analisten überhaupt onhaalbaar doel. Wel is Gaza grotendeels vernietigd en is het dodenaantal in Gaza opgelopen tot ruim 41.400. Het Internationaal Gerechtshof oordeelde in januari in een tussenvonnis dat Israël alles in het werk moet stellen om genocide tegen de Palestijnen in Gaza te voorkomen.
Lees ook
Is Israël in oorlog met Hezbollah? Of mag het conflict geen oorlog heten?
Ook het andere doel, de terugkeer van de ruim honderd resterende levende en dode gijzelaars uit Israël die nog in Gaza verblijven, is ver weg door het uitblijven van een akkoord tussen Israël en Hamas. Volgens Israëlische en buitenlandse commentatoren heeft Netanyahu een akkoord geblokkeerd, onder meer door steeds met nieuwe eisen te komen.
Hezbollah is de afgelopen maanden een serieuze escalatie met Israël uit de weg gegaan, en heeft herhaaldelijk gezegd pas te stoppen met de aanvallen op Israël als er een staakt-het-vuren komt in Gaza. Maar na maanden vruchteloze onderhandelingen over een akkoord is zo’n staakt-het-vuren ver weg.
Hezbollah beantwoordde de Israëlische aanvallen van de afgelopen weken met nieuwe aanvallen en vuurde raketten af, met name op het noorden van Israël. De meeste raketten werden onderschept door het Israëlische luchtafweersysteem, maar in onder andere de noordelijke plaatsen Haifa en Kiryat Bialik werden huizen geraakt.
Uitbreiding oorlog
Of de Israëlische aanvallen op Libanon deze week de opmaat zijn naar een uitgebreidere, regionale oorlog is nog onzeker. Dat Netanyahu met de pieperaanvallen en de vernietigende bombardementen op Libanon de strijd met Hezbollah verder heeft geëscaleerd, is duidelijk. Die strijd beperkt zich niet meer tot beschietingen rond de grens; ook in de Bekaa-vallei en in Beirut voerde Israël de afgelopen dagen luchtaanvallen uit. En omgekeerd: woensdag werd een raket van Hezbollah nabij Tel Aviv onderschept.
Ondanks waarschuwingen uit de VS aan het adres van Israël en Hezbollah om te de-escaleren, zal Israël ook als het de aanvallen verder opvoert, verzekerd blijven van Amerikaanse steun. Woensdagavond zei het Israëlische leger zich klaar te maken voor een grondoffensief in Zuid-Libanon. Ondertussen pleiten verschillende Israëlische politici voor een herbezetting van Zuid-Libanon.
De Israëlische minister voor Diaspora-zaken Amichai Chikli schreef dit weekend op X dat Libanon „niet aan de definitie van een staat voldoet” en dat het leger een bufferzone moet creëren in de gebieden vanuit waar wordt geschoten op Israël. Bezalel Smotrich, de minister van Financiën die in een illegale nederzetting op de bezette Westelijke Jordaanoever woont, zei eerder dat een invasie en militaire herbezetting van Zuid-Libanon noodzakelijk is.
Onder ultrarechtse Israëliërs is een groep die demonstraties en conferenties organiseert ter bevordering van nederzettingen in het zuiden van Libanon en Gaza. De ambities van deze groep (messianistische) kolonisten zijn geen geheel onrealistisch scenario. De kolonisten worden ook op het niveau van de regering vertegenwoordigd en gestimuleerd.
Politiek gewin Netanyahu
Het is duidelijk dat het, net als in Gaza de afgelopen maanden, in Netanyahu’s politieke belang is om de strijd met Hezbollah voort te zetten.
In de maanden na de door Hamas-geleide aanval op 7 oktober in het zuiden van Israël, waarbij bijna 1200 burgers en soldaten werden gedood en 250 mensen meegenomen naar Gaza, werd Netanyahu door een grote groep Israëliërs verantwoordelijk gehouden voor het falen van het bieden van veiligheid.
Opiniepeilingen lieten vervolgens consequent zien dat de populariteit van de premier en zijn regering tanende was. Netanyahu wist dat het einde van de oorlog nieuwe verkiezingen – en zijn politieke einde – zou betekenen. Bovendien hangen hem corruptierechtszaken boven het hoofd.
De Likud-partij van Netanyahu staat weer bovenaan in recente opiniepeilingen
Sinds Israëls moordaanslagen op Hezbollah-commandant Fuad Shukr in Beirut en Hamas-leider Ismail Haniyeh in Teheran deze zomer en de verder opgevoerde aanvallen op Hezbollah, is Netanyahu’s populariteit echter toegenomen. Zijn Likud-partij staat weer bovenaan in recente opiniepeilingen.
Onder de Israëlische bevolking hebben de aanvallen op Hezbollah veel legitimiteit, al bestaat er ook vrees voor de regionale consequenties. Het idee dat Hezbollah en bondgenoot Iran een existentiële bedreiging vormen voor Israël wordt breed gedragen. De nog altijd geëvacueerde inwoners uit het noorden van Israël en de verwoestingen in noordelijke dorpen hebben de samenleving en economie daar ontwricht. Voor de burgerslachtoffers en tienduizenden ontheemden in Libanon is – net als bij Gaza – in Israëlische media nauwelijks aandacht.
Ook onder Netanyahu’s politieke opponenten worden de aanvallen op Libanon en de pieperexplosies positief ontvangen. De oppositie verweet Netanyahu de afgelopen maanden te zwak te staan tegenover Hezbollah, en zich te weinig aan te trekken van de inwoners van Noord-Israël. Volgens journaliste Noa Landau van de Israëlische krant Haaretz zal de breed gedragen steun voor een oorlog met Hezbollah snel weg ebben, als blijkt dat deze alleen maar zal leiden tot meer schade voor inwoners in het noorden van Israël, en burgerslachtoffers in Libanon die Israëls „internationale legitimiteit” nog verder doen afkalven.